Szukacie pomysłu na świetną przystawkę, która zaskoczy gości, dopieści podniebienia, a także nawiąże do historii? Mam ciekawą inspirację! To bouchée à la reine - kąski królowej - nazwane na cześć polskiej smakoszki na dworze w Wersalu. Królewna polska i zarazem królowa Francji urodziła się na Dolnym Śląsku! Znała Woltera, Mozarta i Farinelliego. Jej przekąska trafiła na stoły świata!
U mnie świąteczne dekoracje i smakołyki z regionalnymi i rzemieślniczymi akcentami!
Jak przystało na miłośnika dziedzictwa sudeckiego pogranicza państw i regionów historycznych, Boże Narodzenie celebruję delektując się bogactwem kulturowym Polski, Śląska, Łużyc, Niemiec, Czech i Moraw.
To jeden z najcenniejszych i najpiękniejszych kodeksów średniowiecznych w Czechach i w Europie. Powstał jako „książka podróżna” – modlitewnik biskupa pochodzącego z Dolnego Śląska, kanclerza cesarza Karola IV. Znajdujące się w tym rękopisie ilustracje należą do najlepszych tego typu dzieł i nie odbiegają poziomem od najsłynniejszych iluminacji Zachodu! Kilka z nich związanych jest z tematyką bożonarodzeniową. Co ciekawe, biskup Jan, który zlecił wykonanie bezcennego brewiarza, zmarł... w Wigilię, 24 grudnia.
Radość z prezentów, wdzięczność rodzicom, serdeczność zamiast zazdrości – to pedagogiczny, oświeceniowy wydźwięk kolędy „Die Weihnachtsfreude”, która od ponad 200 lat jest jedną z popularniejszych niemieckich pieśni świątecznych. Słowa napisał w XVIII wieku poeta z Dolnego Śląska, urodzony nieopodal słynnego zamku Czocha! Na tym nie kończą się związki utworu z Dolnym Śląskiem i Sudetami.
Około 1732 roku powstała kantata bożonarodzeniowa do słów śląskiego pisarza i pastora, wybitnego barokowego liryka, Benjamina Schmolcka, który związany był z Świdnicą i tamtejszym kościołem ewangelickim. Muzykę do jego słów napisał Johann Friedrich Fasch. Kantata przetrwała do naszych czasów i wciąż jest wykonywana, a nawet doczekała się nagrania płytowego. Kompozytor wykorzystał słowa z dwóch świątecznych wierszy pieśniarza z Dolnego Śląska.
„Walkiria” jest operą o niezwykłym wpływie na kulturę wysoką, popularną, a nawet filozofię i politykę! Muzyka z tego dramatu muzycznego cytowana jest w setkach filmów, seriali, reklam. Część tematów muzycznych „Walkirii” zna dosłownie każdy. W dodatku jest to dzieło podatne na interpretacje, reinterpretacje… nadinterpretacje czy parodie. Z pewnością budzi emocje i jest rodzajem kamienia milowego. Niezwykłe wątki z dziedzin historii literatury, sztuki i muzyki wiążą dramat Richarda Wagnera z Dolnym Śląskiem i jego mieszkańcami! Wybrałem 4 niezwykle intrygujące powiązania „Walkirii” z interesującymi postaciami w historii kultury regionu.
Jedna z teorii mówi, że melodia kolędy została zapożyczona z poloneza koronacyjnego, co dodatkowo sprawia, że jej podniosły charakter nabiera kolorytu „złotych czasów”. Tradycja przypisuje autorstwo muzyki Karolowi Kurpińskiemu, kompozytorowi, który karierę zrobił już pod zaborami. W czasie swoich podróży artystycznych zawitał we Wrocławiu! Trzy lata później, w 1826 roku, również we Wrocławiu ukazało się pierwsze pośmiertne zbiorowe wydanie dzieł Franciszka Karpińskiego, autora słów kolędy „Bóg się rodzi”. Pieśń z 1792 roku znajduje się w tomie I opublikowanym w słynnym wydawnictwie Kornów we Wrocławiu. Tym sposobem, w pruskim wówczas Breslau, 200 lat temu, spotkały się ścieżki twórcze związane z autorami królowej polskich pieśni bożonarodzeniowych!
Duch Gór inspirował pisarzy i artystów przez wieki. Na jego temat powstało wiele legend, opowiadań, wierszy, a nawet sztuk teatralnych, oper. Są także obrazy, rzeźby, grafiki oraz kompozycje instrumentalne. Każde nawiązane jest inne, ukazuje odmienne spojrzenie na postać Karkonosza. W gąszczu odniesień do mitu władcy Sudetów znalazła się też świąteczna opowieść o bożonarodzeniowym cudzie z udziałem Liczyrzepy! Spisał ją w połowie romantycznego stulecia nauczyciel z Jeleniej Góry.
"Geniusz toruje sobie własne ścieżki,/ początek kariery może być nawet w kuchni./ Spójrz, oto jest Lully mały,/ przykład, że takie cuda się zdarzały! [...]” - napisał w powstańczym roku 1844 Gustav Freytag, śląski pisarz. Wiersz dotyczy francuskiego kompozytora z XVII wieku. Jest częścią cyklu „obrazków” dedykowanych śląskim tkaczom „Soirée zum Besten der schlesischen Weber am 16. März 1844”. Lully faktycznie zrobił oszałamiającą karierę, jak na syna młynarza, który zaczynał jako pomocnik domowy Mademoiselle de Montpensier.
„Czwarty wieszcz” - Stanisław Wyspiański, artysta wszechstronny. Autor sztuk, inscenizacji oraz malarstwa i innych dzieł plastycznych. Przedwcześnie zmarły twórca uważany jest za jednego z ważniejszych modernistycznych reformatorów sztuki i teatru. Znany dziś szczególnie dzięki dramatom, jak choćby „Wesele” (Narodowe Czytanie 2017), ale też dzięki: pastelom, freskom czy witrażom. Jako młody podróżnik odwiedził też Dolny Śląsk: był w Legnicy i Wrocławiu. Echem spotkania z historią i duchem regionu był projekt witraża i rapsod o Henryku Pobożnym i bitwie pod Legnicą.
Betlejem znaczy „Dom Chleba” lub „Dom Ciała”. To miasto-symbol, miejsce narodzin Chrystusa. Jako realny ośrodek administracyjny w Autonomii Palestyńskiej leży od nas bardzo daleko, jednak nazwa biblijnego miasta jest kojarzona również z innymi miejscami, dziełami literatury, sztuki. Także w historii Dolnego Śląska i Sudetów oraz biografiach Dolnoślązaków można znaleźć ciekawe betlejemskie konteksty. Zapraszam!
Medyk z Wrocławia nie tylko jako pierwszy opisał szkarlatynę, ale też wsławił się pierwszym weryfikowanym, naukowo udokumentowanym opisem cesarskiego cięcia na terenie ówczesnych Niemiec. Ponadto był alchemikiem, fizykiem i chemikiem, który zapisał się w historii nauki jako propagator koncepcji atomizmu. Syn szewca z Dolnego Śląska był wielką sławą przełomu XVI i XVII wieku!
.jpg)
Mam przyjemność zaprezentować moją prozę, napisaną z okazji jubileuszu Kamiennej Góry. Praca uczestniczyła w konkursie zorganizowanym przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Kamiennej Górze. 18 listopada 2022 roku podczas gali 730-lecia Kamiennej Góry odebrałem z rąk burmistrza Kamiennej Góry nagrodę za I miejsce w konkursie literackim. Mój tekst nosi tytuł „Wędrowiec” i był oznaczona godłem „Cień” (nawiązanie do „Der Wanderer und sein Schatten” Nietzschego).
Czas radości i mistyki, spotkań, jarmarków, sezon barwnych ozdób i iluminacji, pora prezentów i ucztowania… Adwent i Boże Narodzenie to także czas pieśni, nie tylko kolęd, ale i klimatycznej świątecznej muzyki. Zebrałem kilka perełek, które zwierają teksty związane z Dolnym Śląskiem i mieszkańcami Dolnego Śląska. Do tych lirycznych klejnotów powstały równie urokliwe muzyczne opracowania, do dziś wykonywane przez klasycznych wykonawców.
Zdarza się, że biel zimy możemy w górach oglądać kilka miesięcy, tak samo zieleń wiosennych i letnich łąk i lasów. Z jesienią jest inaczej, barwne widowisko trwa ledwie 3 - 4 tygodnie, o ile sprzyja pogoda. Biorąc pod uwagę ten niezwykle krótki czas, pora złotych liści jest prawdziwą perełką w kalendarzu. Możliwość optymalnego wykorzystania czasu uroków wspaniałego naturalnego sezonu to szansa na wiele wrażeń i przeżyć w trakcie wędrówek i zwiedzania!
Przełom października i listopada to coroczny spektakl barw w świecie Flory. Złote i czerwone liście w najróżniejszych odcieniach tych ciepłych kolorów najpierw tworzą wspaniałą mozaikę krajobrazową, następnie opadające listowie w lasach i parkach tka impresjonistyczne dywany. To wybitnie fotogeniczna pora, z ogromną dawką nostalgii i zarazem energii. Idealny czas na spacery, sesje, zachwyty i plenery. Nic dziwnego, że ta jesienna magia ma też swoje miejsce w poezji i muzyce.
Maria Eichhorn-Fischer miała nieco ponad 20 lat, kiedy zrobiło się o niej głośno w stolicy niemieckiej bohemy – w Berlinie. Pisząca pod pseudonimem „Dolorosa” (Bolesna) poetka z Podgórzyna koło Jeleniej Góry, córka leśniczego, szokowała feministyczną liryką przesyconą erotyką, a nawet skandalizującą prozą z wątkami homoseksualnymi i sadomasochistycznymi! Jeden z jej wierszy zainteresował nastoletniego Albana Berga, wiedeńskiego kompozytora, który stał się jednym z najważniejszych „poetów dźwięku” pierwszej połowy XX wieku! „Über meinen Nächten” to zmysłowa pieśń młodych twórców, poetycko-muzyczna miniatura będąca młodzieńczym erotycznym snem z początku XX wieku!
W przygranicznej Lubawce, w małej uliczce, tuż obok przebiegu Głównego Szlaku Sudeckiego, powstało nietuzinkowe muzeum plenerowe. To galeria obrazów wielkiego śląskiego modernisty, wybitnego malarza ekspresjonistycznego. Miejsce nie jest przypadkiem, Otto Mueller urodził się w Lubawce, która za jego czasów nazywała się Liebau. Obrazy nie są oryginalne, ale do złudzenia przypominają te z muzeów w Europie. Kopie dzieł Muellera namalowały uzdolnione uczennice szkoły w rodzinnym mieście uhonorowanego artysty.
.jpg)
Carl Samuel Haeusler, kupiec i przedsiębiorca z Jeleniej Góry, opisywany był jako Apfelweinfabrikant lub Champagnerfabrikant – producent cydru i szampana. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że wytwarzanie tych napojów alkoholowych na skalę przemysłową było wówczas w Niemczech nowatorskie! Zapewniło to Jeleniej Górze miejsce na kartach historii winiarstwa europejskiego. Choć głośniej o pionierskiej roli Zielonej Góry, to z karkonoskiej Jeleniej Góry pochodził pomysłodawca zmieniania śląskiego moszczu winnego i soku jabłkowego w bąbelkowy (i „procentowy”) napój dla dorosłych koneserów!
