1 grudnia 2020

Blogowe kalendarium: GRUDZIEŃ

Codziennie, każdego miesiąca w kalendarzu trafiamy na rozmaite ciekawe święta, rocznice czy wydarzenia. Część z nich jest związana z tym, co publikuję na moim blogu.



Rocznice historyczne i regionalne, święta państwowe i kościelne oraz międzynarodowe, a także święta i okoliczności nietypowe. Zapraszam!


GRUDZIEŃ – kilka informacji:

  • grudzień to dwunasty i ostatni miesiąc roku, zarazem ostatni z siedmiu miesięcy, który ma długość 31 dni
  • polska nazwa tego miesiąca pochodzi od słowa gruda (śnieżna, lodowa – związane z mrozem i śniegiem). Inna dawniej używana nazwa to prosień lub prosiniec (w Czechach zachowała się nazwa  prosinec – sporna jest etymologia: mówi się zarówno o proszeniu, jak i związku z świniobiciem). Łacińska nazwa XII miesiąca to December, czyli „dziesiąty miesiąc” (pozostała po czasach, kiedy rok zaczynał się w marcu – ten relikt językowy zachował się w nazwach miesięcy od września do grudnia w językach, które zapożyczyły ich określenia z łaciny) – łacińska nazwa zapożyczona przez większość języków europejskich (w tym niemiecki – oboczną, ludową formą nazwy grudnia w tym języku był też Christmond z uwagi na święta Bożego Narodzenia). Francuski kalendarz rewolucyjny na czas grudnia ma dwa zazębiające się miesiące: frimaire („mroźny” – do 20 grudnia) i nivôse („śnieżny” od 21 grudnia do 19 stycznia).
  • na półkuli północnej następuje przesilenie zimowe
  • znaki zodiaku: Strzelec (do 21 grudnia) i Koziorożec (22 grudnia roku)
  • Kwiatem grudnia jest narcyz: Ego w rozkwicie, czyli o narcyzach i Narcyzie (mit, roślina, sztuka i… psychologia)
  • Kamieniem grudnia jest turkus
  • początek klimatycznej (1 grudnia) i astronomicznej (kalendarzowej – 21/22 grudnia) zimy: Biała i pełna wrażeń – zima (uroki i niezwykłości) (Dolny Śląsk, Sudety)

wybrane grudniowe przysłowia:

Boże Narodzenie po wodzie, Wielkanoc po lodzie

Jak się grudzień zaczyna, taka będzie cała zima.

Po suchym grudniu sucha wiosna bywa i pogoda w żniwa

Mroźny grudzień i wiele śniegu – żyzny roczek będzie w biegu


KALENDARIUM:


1 grudnia
  • do 10 grudnia w Polsce: Dni Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc – sudecka wieś Sokołowsko na Dolnym Śląsku słynie z pionierskiego sanatorium: więcej TUTAJ
  • Dzień Numizmatyków
  • 1629 roku zmarł legnicki rektor Johann Scultetus: więcej TUTAJ
  • 1825 roku odbyła się prapremiera sztuki „Der alte Feldherr” wrocławskiego dramaturga Karla von Holteia, która opowiada o Tadeuszu Kościuszce: więcej TUTAJ
  • 1926 roku zmarł Bolko von Hochberg, kompozytor związany z słynnym rodem z Książa i Roztoki, autor oper, pieśni i innych kompozycji, przyjaźnił się m.in. z Richardem Straussem, założyciel Śląskiego Festiwalu Muzycznego w Goerlitz - jednej z najważniejszych cyklicznych przedwojennych imprez kulturalnych w regionie 


2 grudnia
  • 1409 roku założono Uniwersytet w Lipsku – uczelnia ma od samego początku ciekawe związki z Dolnoślązakami! - więcej TUTAJ
  • 1652 roku urodziła się Karolina Piastówna (Charlotte von Liegnitz-Brieg-Wohlau)  – księżniczka legnicko-brzeska, ostatni przedstawiciel dynastii Piastów.
  • 1838 we Wrocławiu urodził się Heinrich Köbner, dermatolog, opisał objaw łuszczycy znany objawem Köbnera.
  • 1859 roku w Malinniku (część Cieplic)  zmarł Carl Friedrich Mosch, podróżnik i pisarz, badacz Karkonoszy i wód uzdrowiskowych Śląska, autor "Die Heilquellen Schlesiens und der Grafschaft Glatz" (ukazała się również w języku polskim, jako "Wody mineralne szląskie i hrabstwa Glackiego" w 1821 roku we Wrocławiu) czy "Das Riesengebirge, seine Thäler und Vorberge und das Isergebirge"
  • 1896 roku w Berlinie odbyła się premiera dramatu Gerharta Hauptmanna "Zatopiony dzwon" z sudeckimi odniesieniami. Dzieło było inspiracją dla wielu kompozytorów operowych - więcej TUTAJ 
  • 2021 w Berlinie odbył się Wielki Capstrzyk. Armia przy świetle pochodni wykonała 3 kompozycje wybrane przez Angelę Merkel, ustępującą szefową niemieckiego rządu. Jedną z pieśni napisał dolnośląski ksiądz urodzony koło Ząbkowic, związany z Wrocławiem i Głogowem!  - więcej na ten temat TUTAJ 



3 grudnia
  • Dzień Naftowca i Gazownika - z tej okazji muzeum w Paczkowie
  • 1721 roku Jan Sebastian Bach poślubił Annę Magdalenę. O związkach tej niezwykłej muzycznej pary z Dolnym Śląskiem i Dolnoślązakami TUTAJ 
  • 1729 roku w Jaworze urodził się Karl Friedrich Flögel, historyk sztuki i literatury, uznany autor dzieł na temat groteski, komizmu, burleski i błazeństwa 
  • na początku (2 i 7) grudnia 1863 rok Richard Wagner koncertował w Lwówku Śląskim oraz Wrocławiu. Lwówek był jednym z pierwszych miast w Europie, w których wykonał nowatorskie preludium do opery "Tristan i Izolda" jeszcze przed premierą sceniczną dzieła. We Wrocławiu również zabrzmiało to preludium. Co więcej w stolicy Dolnego Śląska debiutowała pierwsza wykonawczyni partii Izoldy, a jej mąż - wykonawca roli Tristana - wystąpił we Wrocławiu w listopadzie 1863 roku: więcej TUTAJ
  • 1918 we Wrocławiu zmarł Joseph Langer z Ziębic,  malarz, konserwator sztuki czynny, podróżnik oraz kolekcjoner
  • 1929 roku w Wiedniu odbyła się prapremiera sztuki "Czarna maska" Hauptmanna. W 1986 roku muzykę do tego dzieła napisał Krzysztof Penderecki. Akcja "Czarnej maski" rozgrywa się w Bolkowie w XVII wieku: więcej TUTAJ 


4 grudnia
  • Barbórka - Dzień Górnika – święto górników i geologów: więcej TUTAJ + kopalnie 
  • 1738 roku w Zittau urodził się Karl Friedrich Kretschmann, poeta, jego epigramat o pocałunku wykorzystał Haydn w swoim kanonie - więcej TUTAJ 
  • 1849 roku we Wrocławiu zmarł Jeremias Rudolph Lichtenstaedt, lekarz, autor m.in. pracy na temat przeciwdziałaniu wysokiej śmiertelności niemowląt 
  • 1896 roku zmarła Rozalia Saulson, autorka pierwszego polskiego przewodnika po Karkonoszach: więcej TUTAJ



5 grudnia
  • 1791 roku Wolfgang Amadeus Mozart zmarł w wieku 35 lat – mozartowski pakiet i ciekawostki z Dolnego Śląska i Sudetów: TUTAJ 
  • 1864 roku w Jakubowie koło Głogowa urodził się Willy Marckwald, chemik, w 1902 roku Marckwaldowi udało się wyizolować 3 miligramy polonu, był kilkukrotnie nominowany do nagrody Nobla
  • 1918 zmarł pochodzący z Wrocławia prof. Martin Hartmann, ceniony arabista, założyciel Deutsche Gesellschaft für Islamkunde i czasopisma "Die Welt des Islam"
  • 1925 roku w Warszawie zmarł Władysław Reymont – polski pisarz, prozaik i nowelista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Z zapisków pisarza wynika, że odwiedził Dolny Śląsk, w celu... udziału w seansach spirytystycznych! „Wyjechałem [....] do Niemiec poświęcić się temu w zupełności . Stąd przeniosłem się do Wrocławia , tam bowiem był główny kościół spirytystów" (za: Władysław Stanisław Reymont: Dzieła wybrane). Jedna z hipotez (mająca wiele niejasności) sugeruje, że korektę dialektyczną niemieckiego tłumaczenia „Chłopów” Reymonta wykonał anonimowo Carl Hauptmann, pisarz pochodzący z Szczawna-Zdroju i mieszkający w Szklarskiej Porębie, brat Noblisty, Gerharta Hauptmanna - więcej na ten temat TUTAJ
  • 2011 roku w Lewinie Kłodzkim zmarła Violetta Villas, znana na całym świecie polska artystka sceniczna 


6 grudnia
  • Dzień św. Mikołaja: więcej TUTAJ
  • 1728 roku położono kamień węgielny podbudowę gmachu Uniwersytetu Wrocławskiego: Uniwersytet Wrocławski - muzeum uniwersytetu w gmachu głównym
  • 1804 roku urodziła się Wilhelmina Schröder-Devrient, gwiazda opery, która często gościła na Dolnym Śląsku: więcej TUTAJ
  • 1808 roku w Środzie Śląskiej urodził się Adam August Krantz, jeden z czołowych handlarzy minerałami w Europie w XIX wieku, był uznanym kolekcjonerem skamielin, na jego cześć nazwano krantzytm (krancyt) - odmianę bursztynu znaną z Saksonii 
  • 1993 roku odbyło się otwarcie domu towarowego Solpol we Wrocławiu: galeria kontrowersyjnej budowli TUTAJ  


7 grudnia
  • wspomnienie św. Ambrożego - patrona pszczelarzy i świecarzy: więcej TUTAJ
  • 1742 roku została otwarta Opera Państwowa Unter den Linden, zbudowana według planów Georga Wenzeslausa von Knobelsdorffa (architekt pochodził z wsi Kukadło koło Krosna Odrzańskiego na obszarze historycznego Dolnego Śląska). Gmach opery był w 1786 roku przebudowany przez Carla Gottharda Langhansa z Kamiennej Góry, a także w 1843/44 rok przez syna C.G.Langhansa - Carla Ferdinanda z Wrocławia. Na ponowną inaugurację w 1844 wystawiono operę "Śląski obóz" o wojnie śląskiej! To nie koniec związków najważniejszej sceny operowej Niemiec z Dolnym Śląskiem- więcej TUTAJ. 
  • 1786 roku urodziła się słynna Maria Walewska z Łączyńskich, siostra generała Józefa Benedykta Łączyńskiego, który zmarł w 1820 roku w Szczawnie-Zdroju i jest pochowany w Wałbrzychu: więcej TUTAJ
  • 1820 roku urodził się Karl Anton Florian Eckert, autor opery „Der Laborant im Riesengebirge” o laborantach z Karkonoszy 
  • 1844 roku w operze berlińskiej wystawiono operę „Ein Feldlager w Schlesien” Giacomo Meyerbeera związaną z wojnami śląskimi. To jeden z wielu ciekawych kontekstów łączących słynny teatr z Dolnym Śląskiem - więcej TUTAJ 
  • 1863 roku odbył się wrocławski koncert Wagnera, podczas którego spotkał niezwykłą kobietę - Marie von Buch, została ona jego wpływową wielbicielką. Więcej TUTAJ 
  • 2018 roku zaprosiłem na autorską prelekcję - więcej TUTAJ




8 grudnia

  • Święto Kupiectwa Polskiego – z tej okazji: Muzeum Dawnego Kupiectwa w Świdnicy
  • 1769 roku w Jeleniej Górze zmarł Kaspar Gottlieb Lindner, pisarz, tłumacz, biograf Martina Opitza, autor dzieł na temat Karkonoszy i Jeleniej Góry
  • 1815 roku we Wrocławiu urodził się Adolph Menzel, jeden z najwybitniejszych malarzy niemieckich XIX wieku
  • 1837 roku urodził się Julius Kemna, przemysłowiec związany z Wrocławiem, jego firma produkowała pionierskie maszyny parowe dla rolnictwa i budownictwa drogowego
  • 1990 roku zmarł  Tadeusz Kantor, malarz, rysownik, teoretyk sztuki, scenograf i reżyser. Jego pradziadek pochodził z Wrocławia. We Wrocławiu znajduje się "Krzesło" - rzeźba plenerowa według projektu Kantora przygotowanego na Sympozjum Plastyczne Wrocław '70 - więcej TUTAJ 
  • 2021 roku we Wrocławiu, w wieku 91 lat zmarł Sylwester Chęciński, reżyser znany z trylogii Sami swoi, Nie ma mocnych i Kochaj albo rzuć - filmów, które kręcone były na Dolnym Śląsku - w Lubomierzu znajduje się muzeum Kargula i Pawlaka - TUTAJ 


9 grudnia
  • 1734 rok zmarł Gaetano Berenstadt, śpiewak operowy, prawdopodobnie syn Dolnoślązaka: więcej TUTAJ
  • 1847 roku urodził się Carl Flügge, lekarz i wykładowca związany z Wrocławiem (w latach 1887 - 1906), był autorem aktualnej do dziś koncepcji przenoszenia infekcji drogą kropelkową (ogłosił ją jako dyrektor instytutu higieny we Wrocławiu). Współpracował z doktorem Mikuliczem, który zapoczątkował noszenie maseczek przez chirurgów
  • 1868 roku we Wrocławiu urodził się Fritz Haber, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1918 roku za syntezę amoniaku z azotu i wodoru, czarną plamą jego życiorysu była masowa produkcja broni chemicznej w czasie I wojny światowej i doprowadzenie żony, chemiczki Clary Immerwahr, do samobójstwa. 
  • 1905 roku odbyła się prapremiera opery "Salome" Richarda Straussa w Dreźnie, kilka miesięcy później dzieło zawitało we Wrocławiu (stolica Dolnego Śląska była 2. miejscem na świecie, gdzie wystawiono skandalizujące dzieło): więcej TUTAJ

10 grudnia 
  • Międzynarodowy Dzień Praw Zwierząt: więcej TUTAJ
  • Dzień Wręczenia Nagród Nobla (Gala Noblowska): więcej TUTAJ
  • 1520 roku na przedmieściach Wittenbergii Marcin Luter spalił publicznie papieskie księgi prawnicze wraz z wydaną przez papieża Leona X. Witraż przedstawiający tę scenę znajduje się w Legnicy 
  • 1561 roku zmarł Caspar Schwenkfeld von Ossig, reformator religijny związany z Dolnym Śląskiem i Sudetami: więcej TUTAJ
  • 1850 roku zmarł Józef Zachariasz Bem herbu Bem: Mauzoleum generała Józefa Bema (i park)
  • 1896 roku zmarł Alfred Nobel, fundator Nagrody Nobla 
  • 1898 roku otwarto Palmiarnię Legnicką.
  • 1901 roku wręczono po raz pierwszy Nagrody Nobla: więcej TUTAJ
  • 1908 roku urodził się Olivier Messiaen, kompozytor, jeniec wojenny w Zgorzelcu, gdzie skomponował jeden z najważniejszych utworów kameralnych XX wieku: "Kwartet na Koniec Czasu" - więcej TUTAJ 
  •  1912 roku śląski pisarz Gerhart Hauptmann odebrał literacką nagrodę Nobla


11 grudnia 
  • Międzynarodowy Dzień Terenów Górskich: #Sudety
  • 1803 roku urodził się Hector Berlioz, kompozytor, który gościł w Lwówku Śląskim i dedykował słynną uwerturę „Le carnaval romain” (Karnawał Rzymski) księciu Konstantinowi Hohenzollern-Hechingen, który zaprosił autora do Lwówka: więcej TUTAJ
  • 1827 roku w Głogowie zmarł Carl Christoph Cramer był koncesjonariuszem na handel kawą na Śląsku w czasach "monopolu kawowego" w Prusach za rządów Fryderyka II
  • 1843 roku urodził się Robert Koch, naukowiec, który związany był również w ciekawy sposób z Wrocławiem: więcej TUTAJ
  • 1882 roku urodził się Max Born, wrocławianin, noblista, kolega Einsteina: więcej TUTAJ
  •  1964 roku zmarła Alma Maria Mahler-Werfel, kompozytorka, żona Gustava Mahlera, autorka pieśni do słów Bierbauma z Zielonej Góry - więcej TUTAJ 


12 grudnia
  • Gingerbread House Day (Dzień Piernikowej Chatki): Piernikowe cuda i szaleństwa (rekordy, atrakcje: Jawor, Niemcza, Dzierżoniów i inne miejscowości)
  • 1559 roku zmarł Andreas Aurifaber, naukowiec pochodzący z Wrocławia, związany z Królewcem, autor monografii bursztynu 
  • 1821 roku we Wrocławiu urodził się Rudolf Leubuscher, lekarz i psychiatra, autor wielu ciekawych prac m.in. "O pochodzeniu halucynacji", "O wilkołakach i przemianach zwierząt w średniowieczu" (Über die Wehrwölfe und Thierverwandlungen im Mittelalter: ein Beitrag zur Geschichte der Psychologie). 
  • 1860 roku urodził się polski poeta Jan Kasprowicz. W 1884 roku przeniósł się do Wrocławia. Został studentem Uniwersytetu Wrocławskiego na Wydziale Filozoficznym. Były student Uniwersytetu Wrocławskiego odbywał odsiadkę we wrocławskiej celi na przełomie roku 1887/1888 roku: więcej TUTAJ
  • 1869 roku we Wrocławiu urodziła się Clara Mannes z domu Damrosch, pianistka, siostra Waltera i Franka Damroschów, współzałożycielka Mannes College of Music - konserwatorium w Nowym Jorku 
  • 1894 roku we Wrocławiu zmarł Joseph Schröter, badacz grzybów, autor książek na temat grzybów śląska - więcej TUTAJ
  • w nocy z 12 na 13 grudnia 2005 roku odsłonięto "Pomnik Anonimowego Przechodnia" we Wrocławiu - więcej TUTAJ


13 grudnia
  • Światowy Dzień Skrzypiec: Paganini i Dolny Śląsk! 
  • "pechowa 13": Siła trzynastki – muzyczni pechowcy (Rossini, Wagner, Schönberg, nona)
  • 1738 roku roku urodził się Sebastian Carl Christoph Reinhardt, artysta, który osiedlił się w Jeleniej Górze i uważany jest za pierwszego sudeckiego pejzażystę - więcej TUTAJ
  • 1797 roku urodził się Heinrich Heine, niemiecki poeta, prozaik, eseista. Autor wiersza o buncie tkaczy śląskich w 1844 roku. Autor baśni na temat śląskich wróżek, którą została przerobiona na balet wszech czasów „Giselle”. Przyjacielem poety był Wolfgang Menzel, historyk literatury pochodzący z Wałbrzycha. Badaczem twórczości i biografem Heinego był Gustav Karpeles, absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego. We Wrocławiu w 1868 roku wydał książkę "Heinrich Heine und das Judenthum". Heine przyjaźnił się z młodym działaczem socjalistycznym z Wrocławia - Ferdynandem Lassalle.  Pisarz Rudolf Gottschall, urodzony w 1823 roku we Wrocławiu, napisał m.in., "Ein Besuch bei Heinrich Heine"
  • 1822 roku w Wiedniu zmarł Franz Xaver Gebauer, dyrygent, organista i chórmistrz pochodzący z Bożkowa, związany z Wrocławiem i Ząbkowicami Śląskimi. Między 1819 a 1821 zorganizował w stolicy Austrii 28 koncertów, na których zabrzmiały wybrane symfonie Beethovena, jego msza C-dur (pierwszy raz w Wiedniu) oraz oratorium "Chrystus na Górze Oliwnej". Beethoven wspominał o  Gebauerze w swoich listach - więcej TUTAJ
  • 1844 roku w Namysłowie urodził się  August Fuhrmann, wprowadził na rynek urządzenie o nazwie Kaiser Panorama (pierwsza we Wrocławiu w 1880), które umożliwiało grupowe oglądanie trójwymiarowych serii obrazów/zdjęć, dzięki czemu odbywały się seanse przed epoką kina
  • 1853 roku w Jeleniej Górze zmarł Carl Samuel Haeusler, przedsiębiorca, twórca dolnośląskiego cydru i współtwórca niemieckiego szampana - więcej TUTAJ



14 grudnia
  • Dzień Małpy – z tej okazji lemury z Wałbrzycha 
  • 1658 roku hetman Stefan Czarniecki przeprawił się na wyspę Als - to wydarzenie upamiętnia fraza Hymnu "wracał się przez morze". Hetman prawdopodobnie gościł we Wrocławiu. Nie jest jedyną postacią związaną z Hymnem, której ślady znaleźć można na Dolnym Śląsku: więcej TUTAJ
  • 1788 roku zmarł Carl Philipp Emanuel Bach, syn Jana Sebastiana, kompozytor, związany z Wrocławiem, na jego temat: więcej TUTAJ
  • 1891 roku we Wrocławiu zmarł prof. Ferdinand Roemer, wykładowca, twórca muzeum mineralogicznego przy uniwersytecie 
  • 1922 roku zmarł Franz Hubert von Tiele-Winckler, przemysłowiec związany z Górnym Śląskiem, jego majątkiem był pałac w Mosznie, który przebudował 
  • 1925 roku w Berlinie odbyła się prapremiera przełomowej opery Wozzeck Albana Berga - asystentem dyrygenta był młody pianista z Kamiennej Góry -  Curt Prerauer, późniejszy organizator życia muzycznego w Australii: TUTAJ
  • 1990 roku zmarł Friedrich Dürrenmatt, szwajcarski dramaturg, wielokrotnie nominowany do nagrody Nobla. Ekranizacja jego sztuki "Wizyta Starszej Pani" z Krystyną Jandą i Jerzym Stuhrem kręcona była w Kamiennej Górze i Chełmsku Śląskim! 
  • 2017 roku otwarta została wieża widokowa na górze Borowa: 4 pory roku - Borowa

15 grudnia
  • Dzień Zamenhofa (Dzień Esperanto): twórca esperanto leczył się w sudeckich kurortach, w tym w Szczawnie-Zdroju: więcej TUTAJ.
    Warto dodać, że we Wrocławiu mieszkał i studiował w latach 1879-1882 Antoni Grabowski, polski esperantysta, autor tłumaczenia "Pana Tadeusza" Mickiewicza na język esperanto 
  • Międzynarodowy Dzień Herbaty - o przetaczniku, który nazywany był na Śląsku europejską herbatą - więcej TUTAJ 
  • 1732 rok urodził się Carl Gotthard Langhans, klasycystyczny architekt z Kamiennej Góry: więcej TUTAJ
  • 1845 roku we Wrocławiu zmarł Georg August Benjamin Schweikert, lekarz, jeden z pionierów homeopatii
  • 1852 roku w Legnicy urodził się Ludwig Sittenfeld, pisarz tworzący w dialekcie śląskim języka niemieckiego 
  • 1852 roku we Wrocławiu zmarł Peter Samuel Schilling, entomolog, popularyzator wiedzy przyrodniczej (redagował m.in. pismo młodzieżowe "Emil")
  • 1897 roku we Wrocławiu urodził się Hans Cohn, szachista, autor kompozycji szachowych 
  • 1919 roku we Wrocławiu urodził się Hans Konwiarz, architekt, syn znanego architekta Richarda Konwiarza


16 grudnia
  • 1740 roku król Prus Fryderyk II Wielki wkroczył na Śląsk; początek I wojny śląskiej i wojny o sukcesję austriacką
  • 1742 roku urodził się Gebhard Leberecht von Blücher, dowódca armii pruskiej m.in. w bitwie pod Waterloo, Kaczawą, Lipskiem, pogromca Napoleona, wiązany z Krobielowicami pod Wrocławiem, gdzie miał pałac i zmarł. Zachowało się jego mauzoleum. 
  • 1776 roku w Zamienicach koło Chojnowa urodził się Johann Wilhelm Ritter, fizyk, odkrył promieniowanie UV w 1801 roku i wynalazł akumulator w 1802 roku
  • 1818 roku urodził się Moritz Deutsch. Od 1844 aż do śmierci w 1892 roku był kantorem wrocławskiej synagogi. 7 grudnia 1863 roku wykonał pieśń "Winterstürme wichen dem Wonnemond" z "Walkirii" Wagnera podczas koncertu kompozytora we Wrocławiu. Było to jedno z pierwszych publicznych wykonani kompozycji, która premierę sceniczną miała w 1870 roku w Monachium. W recenzjach odnotowano: "Pieśń miłosna Siegmunda z Walkirii została bardzo szlachetnie wykonana przez Kantora Deutscha i spotkała się z najżywszym aplauzem". 
  • 1822 roku we Wrocławiu urodził się August Meitzen, statystyk i historyk związany z Jelenią Górą, jego badania dotyczyły m.in. osadnictwa słowiańskiego i niemieckiego na Śląsku 
  • 1832 roku w Zielonej Górze urodził się Wilhelm Foerster - astronom, wykładowca, publicysta i pacyfista.  Został wybrany prezesem Międzynarodowego Biura Miar i Wag w 1891. Był członkiem Niemieckiego Towarzystwa Pokojowego i przeciwstawiał się wzrostowi nacjonalizmu. Jako jeden z zaledwie czterech intelektualistów podpisał antywojenny manifest (oprócz niego zrobił to m.in. Albert Einstein)
  • 1861 rok zmarł Heinrich Marschner, romantyczny kompozytor urodzony w Sudetach: więcej TUTAJ
  • 1861 roku, zmarł Karol Lipiński, wybitny skrzypek, który w 1821 roku i w latach następnych koncertował we Wrocławiu. Z Dolnym Śląskiem łączyły go również inne ciekawe konteksty - więcej o tym TUTAJ 


17 grudnia
  • 1770 roku urodził się Ludwig van Beethoven – związkach kompozytora z mieszkańcami Śląska i Sudetów: więcej TUTAJ
  • 1914 roku w wyniku eksplozji w laboratorium zginął Otto Sackur, naukowiec z Wrocławia, znany z opracowania równania Sackura-Tetrode'a
  • 1936 roku zmarł Adolf Heilberg, prawnik i aktywista z Wrocławia. Zgłosił łącznie 16 razy kandydatów do pokojowej nagrody Nobla. 8 z jego 16 nominacji przypadło osobom i instytucjom, które za życia Heilberga otrzymały nagrodę. Więcej TUTAJ 


18 grudnia
  • 1751 roku zmarł Kilián Ignác Dientzenhofer, architekt, jego dziełem jest m.in. opactwo benedyktynów w Legnickim Polu  (obiekt wpisany na listę Pomników Historii RP): więcej TUTAJ
  • między 18 grudnia 1821 a 20 stycznia 1822 słynny brytyjski pisarz nazywany Lordem Byronem napisał sztukę „Werner lub Dziedzictwo”, inspirowaną historią Śląska i Sudetami. Dzieło miało premierę 16 grudnia 1828 roku w Nowym Jorku - więcej TUTAJ 
  • 1892 roku odbyła się premiera baletu "Dziadek do Orzechów" Piotra Czajkowskiego. Kompozytor gościł we Wrocławiu w 1873 roku, a autor opowiadania "Dziadek do Orzechów", czyli E.T.A.Hoffmann mieszkał na Dolnym Śląsku w Głogowie i Cieplicach. 


19 grudnia
  • Dzień Wiecznie Zielonych Roślin: o bluszczu TUTAJ
  • 1845 roku zmarł Friedrich Wilhelm Riemer, bibliotekarz pochodzący z Kłodzka, wydawca dzieł Goethego i znajomy poety, bohater powieści Thomasa Manna: więcej TUTAJ
  • 1915 roku we Wrocławiu zmarł lekarz i psychiatra Alois Alzheimer (przed śmiercią, w 1915 roku zdążył we Wrocławiu wydać pracę na temat wpływu wojny na psychikę człowieka: "Der Krieg und die Nerven" opartą na obserwacjach pierwszych miesięcy I wojny światowej)
  • 1931 roku we Wrocławiu zmarł prof. Max Koch, naukowiec, badacz literatury, od 1890 kierował nowo utworzoną Katedrą Historii Literatury Nowożytnej na Uniwersytecie Wrocławskim. Był autorem 3-tomowej monografii "Richard Wagner" o życiu i twórczości kompozytora 
  • 2015 roku zmarł Kurt Masur – wybitny XX-wieczny dyrygent, związany z Dolnym Śląskiem, m.in. Wrocławiem i Brzegiem: więcej TUTAJ


20 grudnia
  • Dzień Ryby 
  • 1801 roku zmarł Ferdynand Fleck, wybitny aktor końca XVIII wieku pochodzący z Wrocławia, podziwiany w rolach w sztukach Szekspira i Schillera 
  • 1812 roku bracia Grimm wydali swoje słynne baśnie! Wiele opowieści z ich książek wiąże się z Dolnym Śląskiem i Sudetami! - więcej o tym TUTAJ 
  • 1868 roku zmarł Carl Christian Beinert, badacz, zarządcza uzdrowiska w Jedlinie, autor pracy na temat meteorytu z Broumova, na jego temat: więcej TUTAJ 
  • 1905 roku we Wrocławiu koncertował Gustav Mahler: więcej TUTAJ
  • 2019 srebrny ołtarz biskupa Jerina powrócił do wrocławskiej katedry - więcej TUTAJ 


21 grudnia
  • Przesilenie zimowe – początek zimy: Biała i pełna wrażeń – zima (uroki i niezwykłości) (Dolny Śląsk, Sudety)
  • do końca roku pozostaje 10 dni
  • 1672  roku w Chróstniku urodził się Benjamin Schmolck, jeden z najwybitniejszych barokowych twórców śląskich pieśni kościelnych, związany z Świdnicą. Do jego poezji cykl kantat skomponował Gottfried Heinrich Stölzel, kompozytor związany z Wrocławiem, Dreznem i Bayreuth, ceniony przez Bacha. Także Jan Sebastian Bach sięgał po poezję Schmolcka. Jego pieśń "Schaff's mit mir, Gott, nach deinem Willen", BWV 514 znajduje się w sławnym notatniku dla żony kompozytora "Notenbüchlein der Anna Magdalena Bach". Uczniem pisarza był znakomity poeta Johann Christian Günther.
  • 1721 roku doszło do tragedii w Górach Izerskich w okolicy Szklarskiej Poręby, w rejonie skał Wieczorny Zamek zamarzła w zamieci para narzeczonych, zdążających na swój ślub do kościoła ewangelickiego w Pobiednej.
  • 1767 roku w Jeleniej Górze urodził się Christian Jacob Salice-Contessa, kupiec i pisarz, członek romantycznego kręgu literackiego "Bracia Serafiońscy" (naczelną postacią był E.T.A. Hoffmann). Napisał m.in. "Der Lustgarten im Riesengebirge"
  • 1913 roku pierwsza na świecie krzyżówka pojawiła się w świątecznym dodatku do gazety "New York World". "Berliner Illustrirte" wydrukował pierwszą krzyżówkę w niemieckiej gazecie w 1925 roku. W tym samym roku nowinka trafiła na strony prasy na Dolnym Śląsku. Regularnie krzyżówki drukowane były np. w 1925 roku w "Schlesische Theater- und Musik-Woche", gazecie wydawanej we Wrocławiu, począwszy od numeru 6. z 7 lutego 1925 roku (zapowiedziane słowami "Die große Mode!" - wielka moda!)


22 grudnia
  • 1749 roku zmarł Johann Balthasar Reimann, organista związany z Kościołem Łaski w Jeleniej Górze, znany z podróży do Jana Sebastiana Bacha i zainteresowania twórczością mistrza z Lipska 
  • 1819 roku urodził się Franz Abt, kompozytor, autor kantaty „Rübezahl” (z podtytułem „Märchendichtung”) z 1884
  • 1858 roku urodził się Giacomo Puccini - jeden z najwybitniejszych kompozytorów operowych wszech czasów. Interesował się stworzeniem operowej adaptacji dramatu "Wniebowzięcie Hanusi" śląskiego noblisty, Hauptmanna! Zapraszam do lektury: TUTAJ
  • 1889 roku zmarł Hermann Brehmer, lekarz, pionier leczenia gruźlicy, założyciel sanatorium w Sokołowsku: więcej TUTAJ 
  • 1912 roku zmarł Wilhelm Ebstein, lekarz pochodzący z Jawora, z jego nazwiskiem związana jest wada zastawki trójdzielnej serca znana anomalią Ebsteina
  • 1924 roku w Ziębicach zmarł Karl Denke, słynny seryjny morderca i kanibal.
  • 1950 roku zmarł Walter Johannes Damrosch, słynny dyrygent z Wrocławia: więcej TUTAJ
  • 2019 roku w Muzeum Narodowym we Wrocławiu otwarto wyjątkową wystawę czasową  "Willmann. Opus Magnum" - po raz pierwszy od dziesięcioleci na Dolnym Śląsku pokazano w takiej skali malarstwo sztalugowe Michaela Willmanna, zwanego śląskim Rembrandtem - moje relacje TUTAJ


23 grudnia
  • 1597 roku w Bolesławcu urodził się Martin Opitz, śląski barokowy poeta: więcej TUTAJ 
  • 1788 roku ogłoszony został dekret „Abiturreglement” - pruskiej matury - jej pomysłodawcą był Karl Abraham Freiherr von Zedlitz und Leipe, dolnośląski szlachcic i urzędnik królewski pochodzący z Czarnego Boru obok Kamiennej Góry (obecnie Czarny Bór to wieś gminna w powiecie wałbrzyskim):więcej TUTAJ
  • 1813 roku we Wrocławiu zmarł Johann Gottlieb Schummel, pedagog, podróżnik i pisarz, jego opowieść "Spitzbart" z końca XVIII wieku doczekała się wznowień w XX i XXI wieku, a także została zekranizowana w 1989 roku jako "Schulmeister Spitzbart". Z punktu widzenia historii Śląska ważne jest jego dzieło "Schummels Reise durch Schlesien im Julius und August 1791"
  • 1857 roku w Zurychu w urodziny Mathilde Wesendonck odbyła się premiera orkiestrowej wersji pieśni "Sny" (Träume) z muzyką Wagnera (w oryginale do słów solenizantki). Muzykę z tej kompozycji Wagner wykorzystał w dramacie "Tristan i Izolda" (o związkach tej opery z Dolnym Śląskiem TUTAJ). Córka Mathilde - Myrrha - wyszła za mąż za Moritza von Bissinga, który pochodził z Radzimowa koło Sulikowa (obecnie województwo dolnośląskie)
  • 1892 roku zmarł Paulus Stephanus Cassel, teolog i pisarz pochodzący z Głogowa. Znany był z publikacji na temat chrześcijańskich tradycji i walki z antysemityzmem. Opublikował m.in. dzieło na temat Świąt Bożego Narodzenia "Weihnachten, Ursprünge, Bräuche und Aberglauben" oraz polemikę z antysemickimi tekstami Wagnera: "Der Judengott und Richard Wagner". 


24 grudnia 
  • Wigilia Bożego Narodzenia: więcej TUTAJ 
  • wspomnienie Adama i Ewy: więcej TUTAJ
  • 1380 roku zmarł Jan ze Środy (Johannes von Neumarkt), kanclerz cesarza Karola IV, biskup, pisarz, humanista pochodzący ze Środy Śląskiej, korespondował z Petrarką, wielką sławę zdobył jego brewiarz "Liber viaticus" - jest uznawany za jeden z najważniejszych i najpiękniejszych czeskich iluminowanych kodeksów - więcej TUTAJ
  • 1719 roku urodził się Johann Christoph Altnikol, uczeń i zięć Bacha, Łużyczanin - więcej TUTAJ
  • 1798 roku urodził się Adam Mickiewicz, poeta, wieszcz, działacz: więcej TUTAJ
  • 1805 roku Carl Maria von Weber skomponował utwór na flet i orkiestrę „Romanza Siciliana” zadedykowany wrocławskiemu kupcowi i melomanowi Jakobowi Conradowi Zahnowi: więcej na ten temat TUTAJ  
  • z 24 grudnia 1824 roku pochodzi list Franza von Schobera z Wrocławia do Franza Schuberta. Kompozytor napisał do słów tego poety jedną z swoich najpopularniejszych pieśni  "An die Musik" D547 - więcej TUTAJ
  • 1837 roku urodziła się Cosima Wagner, druga żona Richarda Wagnera (była pacjentką wrocławskiego okulisty - dra Cohna, w filmie „Wahnfried“ z 1986 roku zagrała ą wrocławianka, Tatja Seibt): więcej TUTAJ
  • 1906 roku w Królewskiej Hucie, czyli dzisiejszym Chorzowie, urodził się kompozytor Franz Waxman (właściwie Wachsmann). Między 1913 a 1915 mieszkał wraz z rodzicami we Wrocławiu. 12 razy był nominowany do Oscara i 2 razy zdobył tę nagrodę: więcej TUTAJ
  • 1935 zmarł Alban Berg, kompozytor. Napisał pieśń „Nacht” (Noc) do słów Carla Hauptmanna, pisarza związanego z Sudetami - więcej TUTAJ 


25 grudnia
  • Boże Narodzenie: więcej TUTAJ
  • antyczne obchody Sol Invictus (łac. Słońce Niezwyciężone): więcej TUTAJ
  • 1616 roku we Wrocławiu urodził się Christian Hoffmann von Hoffmannswaldau, niemiecki poeta, autor epigramatów. Do jego wiersza "Wo sind die Stunden" muzykę napisał Hans Gál
  • 1624 roku urodził się Angelus Silesius, mistyk z Dolnego Śląska: więcej TUTAJ, autor bożonarodzeniowej maksymy przetłumaczonej przez Adama Mickiewicza: więcej TUTAJ
  • 1823 roku założono Muzeum Książąt Lubomirskich (obecnie z siedzibą we Wrocławiu, oddział Ossolineum)
  • 1876 roku zmarła Narcyza Żmichowska, polska pisarka, kuracjuszka w Szczawnie-Zdroju: więcej TUTAJ
  • 1881 roku Cosima Wagner otrzymała od męża, Richarda Wagnera w prezencie partyturę uwertury "Polonia" z motywami muzycznymi polskich pieśni patriotycznych: więcej TUTAJ


26 grudnia
  • Boże Narodzenie: więcej TUTAJ
  • 1739 roku we Wrocławiu urodził się Wilhelm Gottlieb Korn - księgarz i wydawca. W jego wrocławskiej oficynie ukazywały się nie tylko dzieła po niemiecku, ale i po polsku. 
  • 1820 roku Adam Mickiewicz napisał „Odę do młodości”
  • 1844 roku urodził się Carl von Gersdorff, przyjaciel Nietzschego. Wypadł (wyskoczył?) z okna w Karpaczu Górnym: więcej TUTAJ
  • 1855 roku w Raciborzu na Śląsku urodził się Arnold Ludwig Mendelssohn, kompozytor autor pieśni "Weihnachten" do słów Eichendorffa - więcej TUTAJ
  • 1862 roku odbyła się koncertowa premiera przygrywki zwanej "Jazdą Walkirii" Wagnera z motywem melodycznym, który w 1851 roku w prezencie od Wagnera otrzymał młody muzyk z Dolnego Śląska! - więcej TUTAJ


27 grudnia
  • 1428 roku w bitwie pod Starym Wielisławiem pomiędzy husytami a wojskami przymierza antyhusyckiego zginął ostatni z Piastów ziębickich, książę Jan
  • 1566 roku we Wrocławiu urodził się Jan Jessenius (Jesenský), lekarz, filozof i polityk okresu humanizmu, rektor Uniwersytetu Karola w Pradze. Przez kilka miesięcy gościł u siebie astronoma Tycho Brahe, który stał się jego dobrym przyjacielem. Jesenský opublikował pracę na temat sekcji zwłok w Wittenberdze
  • 1702 roku w Krzeszowie zmarł Jacob Arlet, malarz i rytownik związany z cystersami 
  • 1803 roku w Karpnikach w Rudawach Janowickich urodził się Karl Friedrich Wilhelm Wander, nauczyciel, reformator edukacji, autor obszernego słownika przysłów niemieckich - więcej TUTAJ 
  • 1820 roku w Wambierzycach urodził się Ignaz Reimann,  organista, nauczyciel i dobroczyńca, jego najsłynniejszym utworem jest msza bożonarodzeniowa Christkindlmesse. Sławę zdobył jego syn, dr Heinrich Reimann, muzykolog 
  • 1892 roku odbyła się premiera opery 'Werter" według "Cierpień Młodego Wertera" - niemiecką wersję libretta dzieła Masseneta przygotował Max Kalbeck, pochodzący z Wrocławia. To nie koniec związków "Wertera" z Dolnym Śląskiem i jego mieszkańcami! - więcej TUTAJ 



28 grudnia 
  • Międzynarodowy Dzień Pocałunku: więcej TUTAJ
  • wspominani są święci Młodziankowie (Dzień Niewinnych Dzieci Betlejemskich)
  • 1848 roku we Wrocławiu koncertował Wieniawski 
  • 1910 roku zmarł Raphael Löwenfeld, doktor Uniwersytetu Wrocławskiego, autor prac na temat literatury polskiej, autor tłumaczeń dzieł Sienkiewicza na niemiecki - więcej TUTAJ
  • 1963 roku zmarł Paul Hindemith, kompozytor. Jego ojciec pochodził z Nowogrodźca. Młody Paul wychowywał się przez kilka lat u dziadka na Dolnym Śląsku. W jego twórczości pojawiają się wątki dolnośląskie. Więcej TUTAJ


29 grudnia
  • 1671 roku urodziła się Krystyna Eberhardyna Hohenzollernówna, niekoronowana królowa Polski. Kilka miesięcy wcześniej, na zaślubinach jej rodziców 24 maja wystawiono operę-balet o intrygującym tytule "Sudetische Frülings-Lust" (Rozkosze sudeckiej wiosny)! - więcej TUTAJ
  • 1832 roku odbyła się premiera opery „Des Adlers Horst”, której akcja rozgrywa się w Karkonoszach, libretto napisał Karl von Holtei z Wrocławia - o operach związanych z Karkonoszami TUTAJ 
  • 1869 roku otwarta została linia kolejowa nr 299, która łączy stację Kamienna Góra ze stacją Královec i z przejściem granicznym Lubawka/Královec. Ozdobą architektoniczną tej trasy jest zabytkowy dworzec kolejowy w Kamiennej Górze 
  • 1943 roku w Złotym Stoku zmarł Ludwig Schneider, architekt, autor m.in. kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Polanicy-Zdroju, kościoła św. Barbary w Nowej Rudzie, części kaplic różańcowych w Bardzie
  • 2018 roku otwarto wieżę widokową na Trógarbie: 4 Pory Roku – Trójgarb (galeria, opis)



30 grudnia

  • 1819 roku urodził się Theodor Fontane, znany pisarz niemiecki, często wypoczywający na Dolnym Śląsku w Karkonoszach. Napisał kilka dzieł literackich zainspirowanych Sudetami, w tym nowelę "Eine Nacht auf der Koppe" o Śnieżce i powieść "Quitt" związaną z Karpaczem 
  • 1863 roku zmarł Constantin Wilhelm Lambert Gloger, naukowiec pochodzący z Grodkowa, związany z Nysą i Wrocławiem. Znany z Reguły Glogera (Glogersche Regel): "ubarwienie ciała zwierząt klimatu chłodnego i suchego jest zazwyczaj jaśniejsze od ubarwienia zwierząt klimatu ciepłego i wilgotnego"
  • 1871 roku urodził się Otto Ruff, chemik, od W 1916 roku profesor chemii nieorganicznej we Wrocławiu (gdzie zmarł). W latach 1929 - 1937 był 13 razy nominowany do Nagrody Nobla
  • 1879 roku we Wrocławiu urodziła się Margarethe Siems, śpiewaczka, gwiazda opery w Dreźnie, śpiewała w kilku światowych prapremierach ważnych oper, w tym jako Marszałkowa w "Kawalerze srebrnej róży" Straussa, była mieszkanką uzdrowiska Lądek-Zdrój


31 grudnia




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz