W 1540 roku w Bolonii dokonało się przełomowe zdarzenie. Studenci medycyny uczestniczyli w pierwszej publicznej, naukowej sekcji zwłok. Świadkiem tego epokowego procesu był naukowiec z Legnicy! W latach 50. ubiegłego wieku jego notatki z pamiętnych wykładów ujrzały po wiekach zapomnienia światło dzienne. Dzięki pracy badacza z Królewskiej Biblioteki w Sztokholmie nazwisko Baldasara Heselera, zawiązanego z Legnicą, Wrocławiem i Złotoryją, pojawiło się w podręcznikach na całym świecie.
Warto przypomnieć o dolnośląskim wątku związanym z niezwykłym wydarzeniem, które zmieniło bieg historii i znacząco wpłynęło na rozwój medycyny oraz edukacji.
W 1543 roku ukazała się jedna z najważniejszych książek w dziejach ludzkości. „De humani corporis fabrica libri septem” to medyczny traktat spisany przez Andreasa Vesaliusa. Zapoczątkował on nowoczesne podejście do ciała człowieka i badań nad nim. Przełamał dominację antycznych, w wielu newralgicznych aspektach błędnych, pism Galena w dziedzinie medycyny i fizjonomii. Vesalius dokonał prawdziwego przełomu! Frontyspis książki zdobi rycina przedstawiająca tzw. teatr anatomiczny – publiczną sekcję zwłok. Właśnie od tego zaczęła się rewolucja. Pierwsze takie wykłady odbyły się w 1540 roku. Ich świadkiem był naukowiec z Dolnego Śląska! Nie tylko uważnie chłonął wiedzę, ale i – jak na pilnego studenta przystało - spisał swoje uwagi. Zapiski dotrwały do naszych czasów i stanowią niezwykle cenny dokument źródłowy.
Takie publikacje, jak: „Medicine and Western Civilization” czy „Medical Books, Libraries and Collectors” obok nazwiska Vesaliusa wymieniają też Baldasara Heselera. To on napisał notatki, które przez wieki znane były tylko nielicznym kolekcjonerom. Jako manuskrypt z numerem MS . X. 93 zwróciły uwagę profesora Rubena Erikssona, historyk medycyny, szefa Karolinska Institutets Bibliotek. Okazało się, że zapomniany i niepozorny notatnik przechowywany w sztokholmskiej królewskiej książnicy skrywa wiele niezwykle cennych informacji (nie tylko na temat dokładnego przebiegu wykładów, ale i reakcji uczestników oraz charakteru prowadzącego). Eriksson opublikował tuż przed śmiercią opracowanie: „Andreas Vesalius' first public anatomy at Bologna 1540. An eyewitness report by Baldasar Heseler”. Dziś ta książka jest cytowana w wielu artykułach i publikach na temat historii medycyny. Jej bohaterem jest właśnie świadek przełomu, naukowiec z Dolnego Śląska. Czy Dolnoślązacy mają świadomość, że z tego regionu pochodził tak niezwykły człowiek?
Baldasar Heseler (Balthasar Heseler) urodził się w Legnicy między 1508 a 1509 rokiem. Był więc kilka lat starszy od pioniera - Vesaliusa, który na świat przyszedł 31 grudnia 1514 roku. Źródła podają, że legniczanin studiował początkowo pod kierunkiem Valentina Trozendorfa (Valentina Friedlanda), słynnego w całej Europie naukowca, który z Złotoryi uczynił ważny ośrodek edukacyjny. W 1530 roku Heseler studiował w Wittenberdze, później również w Lipsku. Wreszcie trafił do Bolonii. Tam właśnie w 1540 roku stał się świadkiem przełomu. Wiadomo, że później był medykiem we Wrocławiu. W stolicy Dolnego Śląska (wówczas po prosty Śląska) zmarł w 1567 roku, trzy lata po słynnym anatomie, od którego się uczył.
Kiedy udał się do Bolonii, miał około 32 lata. Andreas Vesalius (Wesaliusz, Andries van Wesel lub Andre Wesale) – prowadzący wykłady – był jeszcze młodszy! Miał wówczas zaledwie 25 lat! Flamandzki uczony, pomimo młodego wieku i tak zapisał się jako twórca nowożytnej anatomii. Był zatrudniony jako wykładowca chirurgii odpowiedzialny za pokazy anatomii. Do historii przeszła jako wiekopomna zasługa publiczna sekcja przeprowadzona w 1540 roku w Bolonii w specjalnie zbudowanym teatrze anatomicznym. Uczony pracował wówczas nad swoją książką – jedną z najważniejszych publikacji w dziejach ludzkości. Dopiero kilka lat później opublikował słynne siedem ksiąg o budowie ciała ludzkiego. Nie będzie przesadą, gdy stwierdzi się, że wykładami z 1540 roku i wydaniem tego traktatu wyznaczył początek współczesnej nauki o anatomii człowieka.
Przez długi czas wiadomo było, że takie badania się odbyły. Znane były pewne przekazy i świadectwa. Jednak odkrycie łacińskich notatek Heselera i przetłumaczenie ich na angielski znacznie wzbogaciło zasób wiedzy na temat przebiegu wykładów Vesaliusa. Obrazowa relacja legniczanina stanowi cenne źródło. Dzięki odkryciu tej naukowej pamiątki badacz z Dolnego Sląska największą sławę zyskał ponad 400 lat po spisaniu uwag z bolońskich zajęć renesansowego reformatora medycyny. W polskiej nauce na Heselera uwagę zwrócił Kazimierz S. Jędrzejewski, emerytowany profesor Katedry Anatomii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, autor publikacji „Andreas Vesalius i jego wielkie dzieło: De humani corporis fabrica”.
Wpis został opublikowany w 2020 roku z okazji 480. rocznicy rewolucyjnych bolońskich wykładów Vesaliusa, które opisał Heseler.
Warto przypomnieć, że z Legnicą związany był też inny niezwykły naukowiec. Jego pisma inspirowały samego Leonarda da Vinci:
polecam również inne posty z tagiem:
#nauka, #ciekawostka, #medycyna
****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.
Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz