Muzyczne fajerwerki wnuka wrocławianina dla pokoju, również na Dolnym Śląsku! (Händel i jego "Muzyka ogni sztucznych")

„Muzyka łagodzi obyczaje” - więc i ona uświetniła zawarcie ważnego dla Europy pokoju. „Muzyka ogni sztucznych” Jerzego Fryderyka Händla – nadwornego kompozytora króla Anglii - zabrzmiała na brytyjskie obchody zakończenia wojny o sukcesję austriacką, w tym II wojny śląskiej. Händel co prawda pochodził z Saksonii, ale jego dziadek był wrocławianinem. Tym ciekawszy wydaje się jego niezwykle popularny po dziś pięcioczęściowy cykl, w skład którego wchodzi „Pokój” w neapolitańskim kołyszącym tanecznym metrum. 

Między innymi „The New Encyclopaedia Britannica” zwraca uwagę na związek między zakończonym na Śląsku konfliktem a niezwykłym koncertem Händla. Kompozytor udowodnił tym dziełem swoją niezwykłą  zdolność dźwiękowego kreowania zbiorowego nastroju. Publiczne wykonanie suity, znanej dziś z sal filharmonicznych, było wielkim wydarzeniem masowym dla kilkunastu tysięcy słuchaczy! 

wykonanie Ogni Sztucznych w Londynie w 1749 roku, wolne media, wikimedia.org

"Ognie Sztuczne" współczesne wykonanie w dawnym stylu (YouTube)

"Ognie Sztuczne" wykonane podczas jubileuszu królowej w Londynie z pokazem sztucznych ogni (YouTube)

W 1748 roku państwa uczestniczące w wspomnianej wojnie podpisały porozumienie. Z tej okazji w Londynie odbyła się kilka miesięcy później, już w 1749 roku, premiera specjalnie na tę okazję napisanego utworu połączona z prawdziwym pokazem fajerwerków i salwami broni palnej. Muzykę stworzył jeden z najważniejszych mistrzów baroków – Jerzy Fryderyk Händel. Przypomnę, że był to wnuk rzemieślnika z Wrocławia (na ten temat TUTAJ). W Anglii tworzył na zamówienie dworów Jerzego I i II. Pierwszy z władców zamówił u niego kompozycję z okazji zawarcia pokoju kończącego wojnę o sukcesję hiszpańską.  Była to wojna znana min. z bitew na morzu. Stąd nie dziwi, że kompozycja Händla miała nazwę „Muzyka na wodzie” (tak też została wykonana – na barkach). Ponad 30 lat później kolejny ważny pokój kończący wojnę na kontynencie przyniósł kompozytorowi nowe zamówienie muzyczne. Tym razem chodziło o zakończenie wojny o sukcesję austriacką. Częścią tego konfliktu były też wojny śląskie (II wojna śląska zakończyła się zajęciem tego regionu przez Prusy. Austria tym samym straciła ważną część państwa).

 

"The Definitive Treaty of Peace and Friendship, Between His Britannick Majesty, the Most Christian King, and the States General of the United Provinces"

 - dwujęzyczny tekst Pokoju w Akwizgranie, który ratyfikowała również Austria. Mocarstwo Habsburgów musiało się pogodzić z utratą Śląska i Ziemi Kłodzkiej na rzecz króla Prus - o tym mówi artykuł XXII umowy 

"Księstwo Śląskie i hrabstwo Kłodzkie, władane obecnie przez Pruską Królewską Mość, są gwarantowane temu władcy przez wszystkie mocarstwa, strony i sygnatariuszy"

wydanie z 1749 roku - czyli roku premiery suity słynnego kompozytora 
(Google Books) 

Jedną z kluczowych bitew tego konfliktu była potyczka (1745) w okolicach Dobromierza i Strzegomia. Jej upamiętnieniem jest krzyż na Górze Krzyżowej (Wzgórza Strzegomskie, należy do Korony Sudetów Polskich), ale i wieża widokowa na Wieżycy koło Dobromierza.
Przypomnę też, że wojna o sukcesję austriacką znalazła odbicie literacko-filozoficzne. Echa tej wojny pesymistycznie pobrzmiewają w opowiastce Woltera „Kandyd”. Jak wspominałem na blogu (TUTAJ), autor dzieła korespondował z Fryderykiem Wielkim, który prowadził wówczas wojnę na Śląsku. Znane są listy władcy do francuskiego filozofa adresowane w 1748 i 49 z Krzeszowa, Bolkowa, Kamiennej Góry czy Wrocławia.

Wieżyca - II wojna śląska

Góra Krzyżowa - II wojna śląska

Suita „Ognie Sztuczne” - The Music for the Royal Fireworks (HWV 351) Händla uświetniła (z życiowym sukcesem kompozytora) londyńskie obchody zawarcia Pokoju w Akwizgranie – wykonanie odbyło się 21 i 27 kwietnia 1749 roku. Pokojowy kontekst sprawił, że nie dziwi obecność takich części utworu jak „Pokój” (3) i „Radość” (4). Najbardziej znana jest niezwykle podniosła Uwertura. Dzieło często gości w salach koncertowych, ale i bywa wykonywane w plenerze przez rozmaite zespoły. Znane są również jego liczne nagrania.

Kompozycja napisana jest na spory skład muzyków, z bardzo mocnym udziałem sekcji dętej. „Ognie sztuczne” są przez to niezwykle pompatycznym i uroczystym dziełem. Rówieśnik Jana Sebastiana Bacha pokazał tym samym, jakie możliwości polifoniczne oferował schyłkowy barok. Kompozycja ta dzięki jej powiązaniom z pokazem ogni sztucznych idealnie nadaje się na sylwestrowe świętowanie. .

"Ognie Sztuczne" współczesne wykonanie w dawnym stylu (YouTube)

Niestety pokój uświetniony koncertem  Händla nie trwał długo i przerwała go III wojna śląska.

Warto nadmienić, że kompozycja Händla pojawia się w didaskaliach sztuki Arnolda Zweiga (urodzony 10 listopada 1887 w Głogowie). Chodzi o "Soldatenspiele: Drei dramatische Historien" z 1956. Sztuka dotyczy m.in. Śląska i czasów Marii Teresy. 

śląskie dzieła sztuki z koncertującymi aniołami (Krzeszów i Wrocław)

polecam również inne posty z tagiem: #muzyka 

****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.