1 listopada 2020

Blogowe kalendarium: LISTOPAD

Codziennie, każdego miesiąca w kalendarzu trafiamy na rozmaite ciekawe święta, rocznice czy wydarzenia. Część z nich jest związana z tym, co publikuję na moim blogu.



Rocznice historyczne i regionalne, święta państwowe i kościelne oraz międzynarodowe, a także święta i okoliczności nietypowe. Zapraszam!



LISTOPAD – kilka informacji:

  • jedenasty miesiąc w roku, ma 30 dni (czwarty i ostatni z czterech miesięcy mający tyle dni)
  • na półkuli północnej miesiącem jesiennym, a na południowej wiosennym.
  • polska nazwa pochodzi od opadających jesienią liści („W listopad liść z drzewa opadł”). W chorwackim listopad to nasz październik. Identyczna nazwa stosowana jest natomiast w czeskim kalendarzu. Listopad – dosłownie - to również XI miesiąc dla naszych południowych sąsiadów, z którymi dzielimy Sudety (oprócz tego podobnie nazywa się para srpen – sierpień. Kilka innych może wprowadzać zaś w błąd: květen – maj, červenec – lipiec)
  • łacińska nazwa november (dziewiąty miesiąc) została zapożyczona przez większość języków europejskich (w związku z tym, że dawny kalendarz rozpoczynał się w marcu – na ten temat TUTAJ)
  • w dawnej kulturze germańskiej obowiązywały nazwy: Nebelung, Windmond, Windmonat, Nebelmond, Wintermonat – od wiatru i mgły (o mglistych górskich krajobrazach TUTAJ)
  • kamień listopada to topaz i cytryn
  • kwiatem listopada jest jest chryzantema
  • zodiaki: Skorpion (23 października – 21 listopada) i Strzelec - (22 listopada - 21 grudnia)
  • schyłek złotej jesieni: DUŻA dawka JESIENI z Dolnego Śląska i Sudetów (GALERIA + ciekawostki) 
  • akcja #Movember (moustache - wąsy + November - listopad = wąsopad) – polega na zapuszczeniu wąsów w listopadzie. Jej celem jest podniesienie świadomości na temat problemów zdrowotnych mężczyzn

Więcej o listopadzie:
Listopad – esencja jesieni


wybrane listopadowe przysłowia:

Deszcz z początkiem listopada, mrozy w styczniu zapowiada

Gdy listopad mroźny, to lipiec niegroźny

Grzmot w listopadzie, urodzaj w polu i w sadzie

KALENDARIUM:

okazje ruchome:


1 listopada:
  • wspomnienie Wszystkich Świętych (w tradycji świeckiej Święto Zmarłych):
  1. Grób polskiego generała w Wałbrzychu (niezwykły kuracjusz z Szczawna-Zdroju)
  2. Nie wszystek umrę... groby artystów, pisarzy, ich muz oraz mistyków - ludzi, których dzieła i historie wciąż nas zaskakują i zajmują (wybór odwiedzonych przeze mnie) (+ poezja i muzyka)
  3. Odchodząc w niepamięć... stare, opuszczone i zabytkowe cmentarze
  4. Pragnienie wieczności: grobowce, mauzolea i inne miejsca spoczynku


2 listopada:
  • Zaduszki (Święto Zmarłych): #cmentarz, #grób
    W krainie ukojenia – miejsca snu wiecznego (zabytki z Dolnego Śląska i muzyka)
  • 1723 roku odbyła się premiera kantaty Jana Sebastiana Bacha „Höchsterwünschtes Freudenfest” na poświęcenie kościoła i organów w Störmthal. Autorem organów był Zacharias Hildebrandt pochodzący z Ziębic na Dolnym Śląsku, aktywny w I połowie XVIII wieku w Saksonii . Chorał kantaty napisał poeta Johann Heermann z Dolnego Śląska - więcej TUTAJ 
  • 1739 roku urodził się Carl Ditters von Dittersdorf , uznany klasyczny kompozytor, który miał związki z Śląskiem: na jego temat: więcej TUTAJ
  • 1882 roku zmarł Carl Robert Tielsch, przemysłowiec z Wałbrzycha, właściciel fabryki porcelany. Pałac Tielscha jest do dziś ozdobą dzielnicy Stary Zdrój - więcej TUTAJ 


3 listopada:
  • Święto Myśliwych – Hubertus
  • 1621 roku we Wrocławiu odbył się hołd majątków śląskich składany cesarzowi Ferdynandowi II. Właśnie z tego powodu Heinrich Schütz odwiedził z dworem drezdeńskim Dolny Śląsk. W stolicy regionu zabrzmiała jego kompozycja na tę okazję: "Syncharma Musicum". Kompozytor pisał również muzykę do poezji wybitnego śląskiego pisarza, Opitza z Bolesławca - więcej TUTAJ 
  • 1913 roku we Wrocławiu zmarł (w dniu urodzin) prof. Emil Ponfick, lekarz, wykładowca na Uniwersytecie Wrocławskim, badacz promienicy, występował z ostrzeżeniami wobec praktykowanej transfuzji krwi człowiek-zwierzę


4 listopada:
  • 1704 roku we Wrocławiu zmarł prof. Andreas Acoluthus, orientalista autor częściowej pionierskiej próby tłumaczenia "Koranu" na łacinę
  • 1816 roku w Boliwii zmarł Tadeáš Haenke, czeski botanik, kartograf i podróżnik, nazywany czeskim Humboldtem, uczestnik ekspedycji do Azji i Ameryki Południowej. Pochodził z miejscowości Chřibská, która leży w Sudetach, w Górach Łużyckich. Odkrył słynną wiktorię królewską (Victoria amazonica) okazałą roślinę wodną znaną z ogrodów botanicznych
  • 1841 roku w Warszawie urodził się Karol Tausig, pianista, koncertował m.in. w Lwówku Śląskim i Wrocławiu 
  • 1847 roku zmarł Felix Mendelssohn Bartholdy, kompozytor i kapelmistrz, na jego temat: więcej TUTAJ
  • 1956 roku zainaugurował działalność założony przez Henryka Tomaszewskiego Wrocławski Teatr Pantomimy: więcej TUTAJ 
  • 1998 roku zmarł Hans Poser, geograf, autor "Geographische Studien über den Fremdenverkehr im Riesengebirge" z 1939 roku, cennego i pionierskiego studium geografii turystycznej Karkonoszy 
  • W Kamiennej Górze 4 listopada 2019, a w Bolkowie 7 dnia tego miesiąca odbyła się promocja książki „Wokół Przełęczy Pojednania” połączona z konferencją regionalistyczną, którą wypełniły 3 prelekcje dotyczące historii Kamiennej Góry oraz Bolkowa i okolic. Miałem niezwykłą przyjemność wystąpić podczas tego wydarzenia w roli prelegenta – więcej TUTAJ


5 listopada:

  • Międzynarodowy Dzień Postaci z Bajek - Co wspólnego z Dolnym Śląskiem ma Dziadek do Orzechów? - więcej TUTAJ
  • 1370 roku w Krakowie zmarł Kazimierz III Wielki, ostatni monarcha z dynastii Piastów na tronie polskim. W 1351 roku Kazimierz Wielki spotkał się z Karolem IV we Wrocławiu. Kościół św. Stanisława, Wacława i Doroty, zbudowany w połowie XIV wieku, powstał  na pamiątkę tego królewskiego spotkania na Dolnym Śląsku. 
  • 1494 roku urodził się Hans Sachs, słynny szewc - śpiewak, bohater opery Wagnera, nauczyciel mistrza związanego z Zgorzelcem i Wrocławiem – więcej TUTAJ
  • 1516 roku w Nysie urodził się Martin Helwig, śląski pedagog i kartograf, autor pierwszej mapy Śląska (zmarł 26 stycznia 1574 we Wrocławiu) - na jego mapie widnieje pierwszy wizerunek Karkonosza (Liczyrzepy) – o Karkonoszu TUTAJ.
  • 1596 roku w Nysie zmarł biskup wrocławski Andreas von Jerin, był kapelanem słynnej gwardii papieskiej - więcej TUTAJ
  • 1823 roku zmarł Ildephons Reuschel, ostatni opat opactwa cysterskiego w Krzeszowie (1292 - 1810).
  • 1919 roku w Nysie zmarł Paul Robert Kollibay, śląski ornitolog, pierwszy prezes Towarzystwa Ornitologów Śląskich powołanego we Wrocławiu, badacz ptaków i ich śpiewu, autor atalsu śląskich ptaków "Die Vögel der preussischen Provinz Schlesien" wydanego we Wrocławiu, odkrywca gatunku puszczyka o nazwie szarogłówka południowa
  • 1943 roku zmarł ksiądz Bernard Lichtenberg, pochodzący z Oławy, proboszcz katedry św. Jadwigi Śląskiej w Berlinie, ofiara represji nazistów, krytyk polityki Niemiec wobec Żydów i eugeniki, błogosławiony kościoła, Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata

6 listopada:
  • 1667 roku we Wrocławiu zmarł Teodor Moretus, jezuita, teolog, matematyk, fizyk, filozof i naukowiec związany z Dolnym Śląskiem, w tym Nysą i Wrocławiem. Autor traktatu "Tractatus physico-mathematicus de aestu mari" (dedykowanego Krzysztofowi Leopoldowi Schaffgotschowi) o pływach morskich
  • 1672 roku zmarł Heinrich Schütz, kompozytor, autor pierwszej niemieckiej opery (libretto do słów poety z Bolesławca), na jego temat: więcej TUTAJ a także TUTAJ 
  • 1742 roku zmarł Martin Frantz: architekt,  architekt pochodzący z Tallina, aktywny na Dolnym Śląsku, autor projektów Kościołów Łaski w Kamiennej Górze i Jeleniej Górze, a także wielu innych kościołów, pałaców i zamków, a także kamienic, tworzył w stylu barokowym :więcej TUTAJ
  • 1787 roku urodził się Carl Samuel Haeusler (Häusler), śląski przedsiębiorca, pionier produkcji niemieckiego owocowego wina musującego (tzw. Apfelchampagner) i gronowego szampana śląskiego, związany z Jelenią Górą (gdzie zmarł  13 grudnia 1853) oraz Zieloną Górą. Autor publikacji "Die ächte Obstwein - Fabrikation für jede Haushaltung" wydanej w Jeleniej Górze. "Na Śląsku z tego owocu pieczołowicie wyrabia się cydr (wino owocowe). Tylko w ubiegłym roku kupiec Häusler w Hirschbergu z około 1000 buszli (śląski Scheffel miał około 70-90 litrów) najlepszych odmian jabłek wyprodukował smaczne wino" - poinformował w 1823 roku "Gemeinnützige Blätter zur Belehrung und Unterhaltung"
  • 1836 roku zmarł Karel Hynek Mácha, najbardziej znany przedstawiciel czeskiego romantyzmu, autor "Krkonošská pouť" (Karkonoska podróż), opowiadania, zaczynającego się od słów: "Zbliżał się wieczór. Samotny pielgrzym szedł wąską ścieżką po rozległym wzniesieniu Karkonoszy pod szczytem Śnieżki. Wiatr wył, jakby przez dzielące ich mury Śląsk wypowiadał tajemnicze słowa do siostry Czeskiej"
  • 1928 roku odbyła się premiera cyklu pieśni Berga, w tym kompozycji do słów Carla Hauptmanna - poety z Dolnego Śląska - więcej TUTAJ


7 listopada:

  • Światowy Dzień Feministek: EmmaGoldmann, Róża Luxemburg, Malwida von Meysenbug i Bertha von Suttner oraz kobiety nauki
  • 1822 roku urodził się Franz Schlegel, niemiecki lekarz, twórca i pierwszy dyrektor wrocławskiego zoo w okresie 1864 - 1882. W 1866 roku opublikował przewodnik „Führer im Zoologischen Garten bei Breslau”
  • 1876 roku odbyła się prapremiera opery „Hubička” - scenerią jej akcji są czeskie Karkonosze - więcej TUTAJ
  • 1882 roku we Wrocławiu urodził się Hans Erdmann (właściwie Hans Erdmann Thimotheos Guckel) - kompozytor i muzykolog (praca doktorska z 1912 roku na Uniwersytecie Wrocławskim. Jego nauczycielem był Otto Kinkeldey, założyciel American Musicological Society). W 1913 roku dokonał we Wrocławiu niemieckiej premiery barokowej opery "Orfeusz" Monteverdiego. W 1922 roku premierę miał film "Nosferatu" z jego muzyką. Kierował wydziałem muzyki filmowej na Klindworth-Scharwenka-Konservatorium w Berlinie.
  • 1882 roku zmarł Julius Hübner, malarz i ilustrator pochodzący z Oleśnicy. Specjalizował się w tematyce historycznej, był związany z Dreznem, w 1871 roku Hübner został dyrektorem Drezdeńskiej Królewskiej Galerii Obrazów
  • 1896 we Wrocławiu zmarł malarz Adelbert Wölfl pochodzący z Ząbkowic Śląskich, znany przede wszystkim z obrazów ukazujących architekturę Wrocławia
  • 1901 roku w Wołowie urodził się Kunz Nierade, architekt znany szczególnie z projektu nowej Opery w Lipsku. Nierade otrzymał również pierwszą nagrodę w 1949 roku za pracę konkursową na projekt krypty Bacha w Thomaskirche w Lipsku
  • 1902 roku otwarta została Holzschnitzschule Bad Warmbrunn (Szkoła Snycerska w Cieplicach) - słynna szkoła rzemiosła w Karkonoszach, działająca do 1945 roku. Odpowiadała m.in. za realizację wielu zamówień rzeźbiarskich, w tym szopek śląskich, drogowskazów



8 listopada:

  • 1656 roku urodził się Edmond Halley, astronom i matematyk, przepowiedział na podstawie obliczeń powrót komety znanej dziś jako kometa Halleya. W 1693 roku na podstawie zestawień narodzin i zgonów sporządzonych przez wrocławskiego pastora Caspara Neumanna opracował "An Estimate of the Degrees of the Mortality of Mankind, drawn from curious Tables of the Births and Funerals at the City of Breslaw" - traktat zawierający wzorzec obliczania składek emerytalnych dla powstających funduszy ubezpieczeniowych. W swej analizie Halley potraktował Wrocław jako miasto wzorcowe. Praca Halleya silnie wpłynęła na rozwój nauk aktuarialnych (matematyki ubezpieczeniowej). 
  • 1781 roku urodził się Karol Godula, przedsiębiorca, nazywany "królem cynku", właściciel imperium przemysłowego na Górnym Śląsku, zmarł we Wrocławiu, majątek przepisał swojej wychowanicy - Joannie Schaffgotsch, nazywanej "śląskim Kopciuszkiem". 
  • 1782 roku urodził się wrocławianin Ferdynand Heinke. Był w związku z Otylią von Pogwisch, która ostatecznie została synową Goethego. Heinke poślubił Charlotte „Lottinę” Werner. Na jego postaci wzorowany jest bohater książki „Lotta w Weimarze” Tomasza Manna o Goethem i otoczeniu poety na początku XIX wieku - na ten temat TUTAJ 
  • 1811 roku urodził się Georg Heinrich Friedrich Hitzig architekt związany z „Dziadkiem do Orzechów” i zamkiem Książ!, na jego temat: więcej TUTAJ
  • 1843 roku we Wrocławiu urodził się Moritz Pasch, matematyk, uważany za ojca nowego kanonu ścisłości w geometrii.
  • 1878 roku w Cieplicach Śląskich zmarł Hermann Ottomar Friedrich Goedsche, znany jako Sir John Retcliffe, autor rozwiniętej później koncepcji spisku mędrców Syjonu (słynna mistyfikacja). Jego postać pojawia się na kartach powieści Umberto Eco! - więcej TUTAJ
  • 1896 roku w Jastrowcu pod Bolkowem zmarł hrabia Rudolf Hoyos, poeta i mecenas, przyjaciel pierwszych kobiet nominowanych do nagrody Nobla! więcej: więcej TUTAJ


9 listopada:
  • 1301 roku zmarł Bolko I Surowy, książę śląski z dynastii Piastów, założyciel wielu miasta (np. Kamiennej Góry) i budowniczy zamków obronnych, mecenas literacki - więcej TUTAJ
  • 1918 roku, do tego dnia Róża Luxemburg była osadzona w celi więzienia przy Kleczkowskiej we Wrocławiu. Obecnie to Zakład Karny Wrocław nr 1. Z tego więzienia pochodzą zachowane listy działaczki do jej przyjaciół i współpracowników (np. do feministki i komunistki Sophie Liebknecht). W wrocławskim zakładzie karnym Luksemburg spędziła ponad 450 dni - więcej TUTAJ
  • 1938 roku z 9 na 10 listopada doszło do pogromu nazywanego „Nocą Kryształową” - w całych Niemczech (również w niemieckiej części Śląska) zniszczono wówczas synagogi: więcej TUTAJ


10 listopada:
  • 1483 roku urodził się Martin Luter, więcej TUTAJ 
  • 1759 roku urodził się Friedrich von Schiller, poeta, pisarz – ciekawostki TUTAJ
  • 1857 roku we Wrocławiu został po raz pierwszy na świecie zagrany poemat symfoniczny Liszta „Héroïde funèbre (Heldenklage)" - więcej TUTAJ 
  • 1887 roku w Głogowie urodził się Arnold Zweig – niemiecki pisarz i pacyfista. Uczył się i studiował m.in. w Katowicach i Wrocławiu. W Warszawie na II Kongresie Obrońców Pokoju został wybrany do składu Światowej Rady Pokoju. Siedmiokrotnie nominowany do literackiej Nagrody Nobla (między 1959 a 1966).


11 listopada:
  • Narodowe Święto Niepodległości w Polsce: więcej TUTAJ
  • Dzień Świętego Marcina – patron miasta #Jawor oraz młynarzy (młyny: #Radków, #Dzierżoniów)
  • do końca roku pozostaje 50 dni – kalendarium roczne TUTAJ
  • 1849 roku urodził się Alfred Sokołowski, lekarz – od jego nazwiska wzięła się współczesna nazwa wsi Sokołowsko, na jego temat: więcej TUTAJ

12 listopada:
  • 1815 roku w Miliczu urodziła się Ida von Reinsberg-Düringsfeld, pisarka
  • 1832 roku odbyła się prapremiera opery „Baldrian und Rosa”, jej akcja jest związana z Karkonoszami oraz mieszkańcami Jeleniej Góry i Sobieszowa - więcej TUTAJ 
  • 1840 roku w Legnicy urodził się Hugo Seydel twórca muzeum w Jeleniej Górze
  • 1880 roku zostało zagrane po raz pierwszy preludium do ostatniego dramatu muzycznego (misterium) Wagnera - "Parsifal" o rycerzu Graala dedykowane Ludwigowi II i zaprezentowane na prywatnym koncercie królowi. Ten sam utwór miał swoje publiczne koncertowe wykonanie... we Wrocławiu 1 września 1882 roku -więcej TUTAJ 

13 listopada
  • 1841 roku uroczyste otwarcie Teatru Miejskiego we Wrocławiu (Stadttheater in Breslau) – początki Opery Wrocławskiej w współczesnej lokalizacji
  • 1868 roku zmarł Rossini, o pechowej muzycznej "13": TUTAJ 
  • 1924 roku Władysław Reymont został ogłoszony laureatem Nagrody Nobla za powieść "Chłopi". Ile jest prawdy w lansowanym od kilkudziesięciu lat stwierdzeniu, że swój udział miał w tym sudecki pisarz, Carl Hauptman, rzekomy korektor tłumaczenia dzieła polskiego pisarza? O zagmatwanej sprawie związku dzieła polskiego Noblisty z bratem niemieckiego Noblisty - więcej TUTAJ 
  • 1974 roku zakończono budowę Obserwatorium Wysokogórskiego na Śnieżce: więcej TUTAJ 


14 listopada:
  • 1475 roku w Landshut bawarski następca tronu książę Jerzy Bogaty poślubił królewnę polską Jadwigę Jagiellonkę. Od 1903 roku organizowany jest festiwal Wesele w Landshut. Co ciekawe od wieków omyłkowo wesele to wiązane jest z Dolnym Śląskiem-więcej TUTAJ 
  • 1719 roku urodził się Leopold Mozart, kompozytor, autor pieśni do słów śląskiego liryka, na jego temat: więcej TUTAJ
  • 1733 roku Georg Samuel Ludovici, prawnik pochodzący z Kamiennej Góry, związany z Legnicą, został aresztowany i uwięziony za oszustwa i zdradę. Wyrok wydał król Polski i elektor Saksonii August III - więcej TUTAJ 
  • 1777 roku urodził się Carl Gravenhorst, zoolog związany z Wrocławiem (gdzie zmarł), założył Muzeum Zoologiczne we Wrocławiu, sklasyfikował wiele nowych gatunków zwierząt, na jego cześć nazwano kilka jaszczurek, np. Liolaemus gravenhorstii
  • 1805 roku urodziła się Fanny Mendelssohn-Hensel, kompozytorka, siostra Feliksa Mendelssohna, autora kilku pieśni do słów m.in. Eichendorffa, wybitnego śląskiego liryka - więcej TUTAJ 
  • 1851 roku odbyła się amerykańska premiera poczytnej powieści "Moby Dick" Hermana Melville'a - o wielorybnikach - co wieloryby mają wspólnego z Dolnym Śląskiem? - więcej na temat ciekawostek TUTAJ 
  • 1872 roku w Nysie zmarła Maria Merkert, nazywana „Śląską samarytanką”, założycielka elżbietanek 
  •  1893 odbyła się prapremiera sztuki  Hauptmanna "Hanneles Himmelfahrt", na język polski dzieło przełożyła Maria Konopnicka, więcej TUTAJ 


15 listopada:
  • wspominana jest Łucja z Narni – która była inspiracją dla autora książek o Narnii. Ekranizacja powieści była kręcona w Sudetach: więcej TUTAJ
  • 1630 zmarł Johannes Kepler, słynny astronom związany z Żaganiem (miastem które historycznie przynależy do Dolnego Śląska), o jego życiu opowiada opera „Die Harmonie der Welt”, której akcja również obejmuje lokalizację o nazwie „Sagan in Schlesien” : więcej TUTAJ 
  • 1702 roku zainaugurowała działalność Akademia Leopoldyńska we Wrocławiu (późniejszy Uniwersytet Wrocławski) - #UniwersytetWrocławski
  • 1787 roku zmarł Christoph Willibald Gluck, kompozytor, na jego temat: więcej TUTAJ
  • 1862 roku urodził się Gerhart Hauptmann, śląski pisarz, dramatopisarz, noblista, więcej TUTAJ
  • 1867 w Świebodzicach urodził się Emil Krebs, poliglota, źródła podają , że opanował kilkadziesiąt języków! 

16 listopada:
  • 1827 roku w Słupcu (obecnie część Nowej Rudy) urodził się Wilhelm Hauschild, malarz, znany m.in. z realizacji obrazów do sali tronowej w słynnym zamku Neuschwanstein na zlecenie króla Ludwiga II Bawarskiego, m.in. "Gralswunder" inspirowany ostatnią operą Wagnera "Parsifal"
  • 1831 roku we Wrocławiu zmarł Carl von Clausewitz, jeden z najważniejszych w dziejach teoretyków wojny, niektóre z jego spostrzeżeń do dziś są wykorzystywane nie tylko w wojskowości, ale i w zarządzaniu przedsiębiorstwem i marketingu.
  • 1838 roku odbyła się prapremiera opery „Der Laborant im Riesengebirge” o laborantach z Karkonoszy - więcej TUTAJ
  • 1856 roku we Wrocławiu otwarto Stary Cmentarz Żydowski
  • 1871 roku w Znojmie urodził się Hugo Lederer, niemiecki rzeźbiarz. Autor wielu pomników m.in.  słynnej Fontanny "Szermierz" we Wrocławiu
  • 1892 w Karłowicach pod Wrocławiem urodziła się Hettie Dyhrenfurth, alpinistka, zdobyła złoty medal na Igrzyskach Olimpijskich w 1936
  • 1912 roku cesarz Wilhelm II dokonał otwarcia zapory na rzece Bóbr w Pilchowicach
  • 1945 roku założono UNESCO - z tej okazji posty z zabytkami i tradycjami, które zostały wpisane na listy dziedzictwa w ramach działalności United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization: #UNESCO
  • 2020 roku blog Welthellsicht - moje spojrzenie był w sieci 3333. dzień!


17 listopada:
  • Dzień Studenta: #uniwersytet
  • wspominana jest Elżbieta Węgierska, siostrzenica św. Jadwigi Śląskiej, patronka bazyliki we Wrocławiu oraz bohaterka opery Wagnera
  • 1624 roku zmarł Jacob Böhme, łużycki mistyk, gnostyk, filozof i rzemieślnik. Tłumaczony przez Mickiewicza – więcej TUTAJ
  • 1697 roku w Jeleniej Górze urodził się poeta, Daniel Stoppe, autor m.in. Kantaty o kawie! a także słów do kompozycji Telemanna - więcej TUTAJ 
  • 1757 roku zmarła Maria Josepha, ostatnia królowa Polski, na jej temat: więcej TUTAJ
  • 1773 roku w Karłowie w Górach Stołowych urodził się Franz Pabel, pierwszy licencjonowany przewodnik górski w Sudetach i Europie - więcej TUTAJ 
  • 1859 roku, niespełna 13 miesięcy po francuskiej prapremierze, w wrocławskim teatrze zaprezentowano operetkę „Orpheus in der Unterwelt” (w oryginale „Orphée aux enfers”) - Orfeusz w piekle
  • 1874 roku we Wrocławiu zmarł Rudolf von Carnall, geolog i inżynier pochodzący z Kłodzka, związany z kopalniami na Dolnym i Górnym Śląsku, zasłużony dla górnictwa śląskiego, pamiątki po nim znajdują sie m.in. w muzeum w Zabrzu 
  • 2012 roku odbyło się uroczyste otwarcie odbudowanej wieży ratuszowej w Świdnicy

18 listopada:
  • 1786 roku urodził się Carl Maria von Weber, kompozytor, pianista, krytyk muzyczny - więcej TUTAJ
  • 1860 urodził się Ignacy Jan Paderewski, muzyk, dyplomata i polityk, we Wrocławiu koncertował po raz pierwszy zimą 1891 roku, a następnie jesienią 1901 roku. 16 czerwca 2018 roku na Promenadzie Staromiejskiej uroczyście odsłonięto popiersie Ignacego Jana Paderewskiego - więcej TUTAJ
  • 1927 roku odbyła się premiera opery „La sommersa Campana” Ottorino Respighiego według  "Die versunkene Glocke" Hauptmanna - więcej TUTAJ 


19 listopada:
  • Dzień Toalet
  • Międzynarodowy Dzień Mężczyzn - International Men's Day (IMD): Wojownicy, robotnicy, artyści... mężczyźni w sztuce (wybór – Dolny Śląsk i nie tylko
  • 1257 roku poświęcono bazylikę św. Elżbiety Węgierskiej we Wrocławiu – galeria TUTAJ
  • 1817 roku w Nysie urodził się Arnold Mendelssohn, kuzyn słynnego kompozytora Feliksa Mendelssohna Bartholdy, ojciec doktora, Nathan, prowadził hutę w Dusznikach-Zdroju, tam Arnold spędził dzieciństwo i zapewne poznał swojego kuzyna, który odwiedził Duszniki. Arnold Mendelssohn po skandalu, w który był zmieszany (proces rozwodowy Sophie von Hatzfeldt ze Żmigrodu), emigrował do Turcji. 
  • 1828 roku zmarł Franz Schubert, kompozytor: ciekawostka z Dobromierza TUTAJ + więcej ciekawostek o muzyku TUTAJ
  • 1833 roku urodził się pisarz Karol Cieszewski, pisarz, w 1865 roku opublikował opowiadanie "Pod kasztanami" - autobiograficzny szkic literacki, którego scenerią jest uzdrowisko Szczawno-Zdrój - więcej TUTAJ 



20 listopada:
  • 1529 roku w Jeleniej Górze urodził się Hieronim Tilesius, syn burmistrza miasta, teolog i pisarz, był uczniem słynnego Valentina Trozendorfa, zasłynął m.in. jako edytor i wydawca sztuki Dietricha Schernberga "Frau Jutten" na temat legendarnej Papieżycy Joanny
  • 1737 roku we Wrocławiu urodził się Johann Jacob Ebert, matematyk i astronom. 5 czerwca 1783 jako pierwszy Niemiec poleciał balonem na ogrzane powietrze podczas wizyty w Paryżu. Pisał książki naukowe, popularnonaukowe i bajki. 
  • 1904 roku we Wrocławiu urodził się, Gottlieb Machate, mistrz szachista.
  • 1925 roku w Szczawnie-Zdroju urodził się Clytus Gottwald, kompozytor, historyk muzyki, wybitny przedstawiciel chóralistyki XX wieku – ciekawostka TUTAJ



21 listopada:
  • Światowy Dzień Rybołówstwa: o rzeźbie Alegoria Rybołówstwa z Wrocławia 
  • Dzień Piernika: ciekawostki TUTAJ
  • 1675 roku w Brzegu zmarł Jerzy Wilhelm legnicki, był ostatnim księciem ze śląskiej linii Piastów i całej dynastii - mauzoleum Piastów w Legnicy oraz zamek w Brzegu 
  • 1694 roku urodził się Voltaire filozof, pisarz, związany z listami króla Prus z Dolnego Śląska
  • 1768 we Wrocławiu urodził się Friedrich Schleiermacher, filozof i pedagog, uważany jest za ojca nowożytnej hermeneutyki
  • 1811 roku śmiercią samobójczą zmarł Heinrich von Kleist, pisarz, dramaturg, poeta i publicysta. W lipcu 1799 roku Heinrich von Kleist, jako student, udał się w Karkonosze. Była to rodzinna wyprawa z rodzeństwem. Zobaczyli m.in. ruiny zamku Chojnik oraz Śnieżkę. Wschód słońca w Karkonoszach zainspirował Kleista do napisania "Hymne an die Sonne". Podróż pisarza była inspiracją do organizacji wystawy "Über den Häuptern der Riesen - Kleists schlesische Reise". Polecam: ciekawostka TUTAJ
  • 1849 roku urodził się Paul Rée, przyjaciel Nietzschego. Rée zaproponował wspólne wakacje w Cieplicach w Karkonoszach filozofowi i ich wspólnej przyjaciółce - na ten temat TUTAJ 
  • 1859 roku we Wrocławiu urodził się Georg Haase, browarnik i przedsiębiorca wrocławski, wizjoner rozwoju uzdrowisk (wiele zawdzięcza mu Polanica) i turystyki (rozbudowa infrastruktury na Ślęży)
  • 1861 roku Anton Bruckner zdał egzamin praktyczny na kompozytora, grając na organach zbudowanych przez organmistrza z Jeleniej Góry: TUTAJ
  • 1874 roku Wagner ukończył dramat muzyczny "Götterdämmerung" zamykający teatralogię "Des Rings des Nibelungen" - prapremiera dzieła odbyła się na I Festiwalu w Bayreuth w 1876 roku - o związkach tego dzieła z Dolnym Śląskiem i Dolnoślązakami 
  • 1877 roku urodził się kompozytor Sigfrid Karg-Elert, który odwiedził Dolny Śląsk (Lwówek i Karkonosze), a nawet upamiętnił w swojej muzyce atrakcje Sudetów! - więcej TUTAJ
  • 1911 roku zmarł Carl Friedrich Stangen, był śląskim podróżnikiem i pisarzem, który założył pierwsze międzynarodowe biuro podróży w Niemczech. Początkowo pracował w Jedlinie-Zdroju, następnie we Wrocławiu, aż do rozwoju kariery w Berlinie 
  • 1942 roku zmarł pochodzący z Wrocławia kompozytor i muzyk, Hans Erdmann, odpowiedzialny za pionierską wrocławską premierę zaginionej opery Orfeusz Monteverdiego: TUTAJ

22 listopada:
  • 1820 roku w Książu urodził się Theodor Opitz, poeta, dziennikarz, tłumacz m.in. Puszkina , Lermontowa i Petőfiego, i historyk. Emigrant polityczny. Theodor Opitz zaangażował się w polską walkę narodowowyzwoleńczą, publikując wiersze i odezwy w prasie , a także organizując pomoc uchodźcom z Polski w Szwajcarii po klęsce powstania styczniowego. Korespondował z Fryderykiem Nietzschem. 
  • 1869 roku zmarł Carl Ferdinand Langhans, architekt pochodzący z Wrocławia, twórca m.in. Opery Wrocławskiej, odbudowanej opery narodowej w Berlinie, teatru w Legnicy czy Synagogi pod Białym Bocianem we Wrocławiu - jednej z nielicznych ocalałych synagog na Śląsku. Syn  Carla Gottharda Langhansa, słynnego architekta klasycystycznego , na jego temat: TUTAJ
  • 1938 roku we Wrocławiu urodził się Horst David, był...  seryjnym mordercą. Jego sprawa jest uważana za kamień milowy w niemieckiej historii kryminalnej, ponieważ po raz pierwszy czyn sprzed prawie 20 lat został rozwiązany za pomocą automatycznego systemu identyfikacji odcisków palców.


23 listopada:
  • 1867 roku Robert Luther, astronom pochodzący z Świdnicy (urodzony w 1822), odkrył planetoidę Arethusa (łącznie odkrył 24 planetoidy)
  • 1899 roku odbyła się prapremiera opery "Diabeł i Kasia" (Čert a Káča) Antonína Dvořáka. Libretto oparte jest na baśni, którą spisała Božena Němcová, mieszkanka czeskiej części Sudetów (więcej na temat pisarki TUTAJ). 
  • 1916 roku we Wrocławiu zmarł Ernst Gaupp, anatom pochodzący z Górnego Śląska, był współtwórcą teorii Reicherta-Gauppa dotyczącej pochodzenia kosteczek słuchowych ssaków (autor "Die Reichertsche Theorie, Hammer-, Amboss- und Kieferfrage")
  • 1927 roku zmarł Stanisław Przybyszewski, pisarz, poeta, dramaturg, przyjaciel kompozytora z Lubawki, który napisał muzykę do słów polskiego dekadenta: więcej TUTAJ
  • 1931 roku Carl von Ossietzky, dziennikarz, syn emigranta z Śląska, został skazany na 18 miesięcy więzienia za „zdradzenie tajemnicy wojskowych". Zmarł w obozie, jako laureat pokojowej nagrody Nobla, której nigdy nie odebrał. W intrygujący proces nominacji Ossietzkyego do nagrody zaangażowani byli Dolnoślązacy! - na ten temat TUTAJ
  • 1933 roku urodził się Krzysztof Penderecki. Jego pradziadek był z Wrocławia, a jedna z oper Pendereckiego rozgrywa się w Bolkowie! Mistrz korzystał ponadto z twórczości wybitnych literatów związanych z Dolnym Śląskiem: więcej TUTAJ


24 listopada:

25 listopada:

  • Dzień Pluszowego Misia: Pluszowe misie - od ponad 100 lat z nami!
  • Dzień Kolejarza:  więcej ciekawostek TUTAJ 
  • 1572 roku we Wrocławiu urodził się Daniel Sennert, lekarz i alchemik, był związany z uniwersytetem w Wittenberdze i saskim dworem, był przedstawicielem atomizmu w chemii, a także opisał szkarlatynę i pierwsze udokumentowane cesarskie cięcie w Niemczech, przeprowadzone w 1610 roku przez Trautmanna, zapisał się tym w historii medycyny.  
  • 1830 roku we Wrocławiu urodziła się Lina Morgenstern, pisarka, działaczka pacyfistyczna, była jedną z czołowych niemieckich postaci ruchu kobiecego w XIX wieku. 
  • 1844 roku urodził się Karl Benz - niemiecki inżynier, pionier motoryzacji. Z jego odkryciami i działalnością przemysłową związane były spółka Daimler-Benz AG i marka Mercedes-Benz. Wystawa „Jawor – nowy rozdział w historii Mercedes-Benz” znajduje się w Muzeum Regionalnym w Jaworze. Jest to wystawa patronacka firmy Mercedes-Benz Manufacturing Poland sp. z o.o. - więcej TUTAJ 
  • 1890 roku oficjalnie zainaugurowano wąskotorową kolejkę żytawską z Zittau do Oybin w Sudetach na Łużycach - więcej TUTAJ 


26 listopada:
  • 1857 roku zmarł Josef von Eichendorff, wybitny śląski poeta romantyczny. Muzykę do jego wierszy tworzyli znamienici kompozytorzy: więcej TUTAJ
  • 1855 roku zmarł Adam Mickiewicz, poeta, wieszcz, działacz: więcej TUTAJ, +  Muzeum “Pana Tadeusza” znajduje się na wrocławskim rynku. 
  • 1904 roku na placu Uniwersyteckim we Wrocławiu ustawiono posąg, element fontanny Szermierza: Szermierz - z Wrocławia i Czochy
  • 1926 roku zmarł Fritz Cassirer, dyrygent pochodzący z Wrocławia,  dyrygował m.in. prawykonaniem opery Deliusa "Koanga". Delius dedykował mu swoją kantatę "A Mass of Life" do słów z "Tako rzecze Zaratustra" Nietzschego. 
  • 1935 roku zmarł Julius Stenzel, filolog i filozof pochodzący z Wrocławia, ceniony znawca i badacz dzieł Platona 
  • 1964 roku zmarła Hedwig Kohn, wybitna fizyczka pochodząca z Wrocławia: więcej TUTAJ 

27 listopada:
  • 1836 roku w Jaworze urodził się Wilhelm Ebstein, lekarz związany z Wrocławiem, jego imieniem nazwano anomalię Ebsteina, zajmował się badaniem metabolizmu, także otyłości i leczenia za pomocą diety niskowęglowodanowej
  • 1864 roku astronom Robert Luther, pochodzący z Świdnicy, odkrył planetoidę Alkmene
  • 1886 roku zmarł Martin Websky, mineralog, odkrywca, na jego temat: więcej TUTAJ



28 listopada:
  • Dzień Pocałunku: więcej TUTAJ
  • 1747 roku urodził się František Ondřej Holý (Holly), kompozytor czeski związany z Wrocławiem (gdzie był dyrygentem i zmarł), napisał kilka oper z czego "Das Gärtnermädchen" miała prapremierę we Wrocławiu w 1775
  • 1809 roku urodził się Franz August Schmölders orientalista związany z Wrocławiem (gdzie wykładał 16 lat na uniwersytecie i zmarł)
  • 1811 roku odbyła się prapremiera V Koncertu fortepianowego „Cesarskiego” Beethovena - solistą był pianista z Sudetów - Friedrich Schneider z Altwaltersdorf koło Zittau (jego brat grał na organach w Jeleniej Górze, a bratanek i uczeń zarazem w Legnicy): więcej TUTAJ 
  • 1820 roku urodził się Friedrich Engels, niemiecki filozof i socjolog. Był jednym z głównych ideologów socjalizmu, przyjacielem i biografem dziennikarza i działacza z Dolnego Śląska: więcej TUTAJ
  • 1859 roku zmarł pisarz, Washington Irving, autor kultowego horroru o Jeźdźcu bez głowy. Biografia autora i jego twórczość są związane z Sudetami i Dolnym Śląskiem! więcej TUTAJ
  • 1896 roku zmarł Theodor Opitz, pochodzący z Książa, poeta, dziennikarz, tłumacz m.in. Puszkina , Lermontowa i Petőfiego, i historyk. Emigrant polityczny. Theodor Opitz zaangażował się w polską walkę narodowowyzwoleńczą, publikując wiersze i odezwy w prasie , a także organizując pomoc uchodźcom z Polski w Szwajcarii po klęsce powstania styczniowego. Korespondował z Fryderykiem Nietzschem. 
  • 1907 roku zmarł Stanisław Wyspiański, malarz, dramatopisarz, grafik, architekt, poeta, reformator teatru, gościł w Legnicy i we Wrocławiu w 1890 roku, śląskie wątki w twórczości: więcej TUTAJ
  • 1902 roku otwarto Górnołużycką Halę Chwały, obecnie Miejski Dom Kultury w Zgorzelcu – galeria TUTAJ
  • 1987 roku zmarł Wolfgang Liebeneiner, aktor filmowy z Lubawki, odtwórca roli Chopina w pierwszym dźwiękowym filmie biograficznym o polskim kompozytorze

29 listopada:
  • noc z 29 na 30 listopada: andrzejki - noc wróżb przed wspomnieniem św. Andrzeja Apostoła: więcej TUTAJ
  • 1803 roku urodził się Gottfried Semper, syn kupca z Kamiennej Góry, architekt, na jego temat: więcej TUTAJ
  • 1825 roku zadebiutowała Akademia Śpiewacza we Wrocławiu. Pierwsze wykonane zostało oratorium „Samson” Haendla z 1743 roku, słynnego rówieśnika Bacha - więcej TUTAJ 
  • 1957 roku w Hollywood zmarł Erich Wolfgang Korngold, kompozytor, autor kompozycji „Rübezahl", zainspirowanej karkonoskim folklorem i legendami, więcej TUTAJ 
  • 1967 roku zmarł Kurt Prerauer, dyrygent, pianista i dziennikarz muzyczny, popularyzator opery w Australii, pochodził z Kamiennej Góry, był asystentem podczas prapremiery "Wozzecka" w 1925 roku - jednej z najważniejszych oper XX wieku
  • 2018 roku podczas 13. sesji Międzyrządowego Komitetu ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w Port Louis na Mauritiusie szopkarstwo krakowskie trafiło na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO! Warto przypomnieć, że jednym z najważniejszych polskich szopkarzy był Andrzej Morański z Kamiennej Góry



30 listopada:
  • 1756 roku urodził się Ernst Florens Friedrich Chladni, był fizykiem i geologiem, badaczem meteorytów. Z jego badaniami związane są. tzw. figury Chladniego. Odkrywca zmarł we Wrocławiu: więcej TUTAJ
  • 1803 roku we Wrocławiu urodził się Juliusz Robert Edward Krebs, dziennikarz, redaktor gazety w Kamiennej Górze, autor opowiadania "Der polnische Phozion" o Kościuszce - więcej TUTAJ 
  • 1817 roku urodził się autor monumentalnej „Historii Rzymu” Theodor Mommsen, niemiecki historyk, poeta i prawnik, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. W latach 1854 - 1857 wykładał we Wrocławiu. Tam pisał swoją słynną książkę, która zapewniła u nagrodę w 1902 roku (jako uzasadnienie podano: „największy żyjący mistrz sztuki pisarstwa historycznego, ze szczególnym odniesieniem do jego monumentalnego dzieła Historia Rzymu”). Zmarł kilka miesięcy po odebraniu nagrody, w 1903 roku. Aż do 2007 roku był najstarszym laureatem literackiego Nobla  - o noblistach związanych z Dolnym Śląskiem TUTAJ 
  • 1877 roku w Auli Leopoldina Uniwersytetu Wrocławskiego Raphael Löwenfeld zaprezentował swoją pracę doktorską „Johann Kochanowski (Joannes Cochanovius) und seine lateinischen Dichtungen : ein Beitrag zur Literaturgeschichte der Slawen”. Naukowiec przetłumaczył później na język niemiecki kilka książek Sienkiewicza, dzięki czemu spopularyzowały się również na obszarze niemieckojęzycznym - więcej TUTAJ 
  • 1900 roku zmarł Oscar Wilde, irlandzki pisarz. Jego „Salome” była wystawiona kilka miesięcy po śmierci autora we Wrocławiu, po raz drugi na świecie, po premierze w Paryżu jeszcze za życia autora. Wrocław był też jednym z pierwszych miast, w których pokazano inscenizację opery Straussa opartej na sztuce skandalisty z Wysp: więcej TUTAJ 
  • 1954 roku zmarł Wilhelm Furtwängler, światowej sławy dyrygent, uczeń pianisty Conrada Ansorgego z Lubawki, karierę zaczynał jako akompaniator (répétiteur) w latach 1906-7 we Wrocławiu: Przyjaciel Przybyszewskiego z Lubawki – między Lisztem a Furtwänglerem



Brak komentarzy:

Prześlij komentarz