Sztuka jest wszędzie wokół nas, w najróżniejszych formach. To architektura, rzeźba, plakat czy mural. Otaczamy się nią sami, dekorując wnętrza malarstwem czy bibelotami ze szkła i porcelany, czy tkaninami. Wielu artystów wokół nas tworzy dzieła sztuki od obrazów, murali, przez rzeźby, wyroby rękodzielnicze, po instalacje, projekty video. Mamy ogromne dziedzictwo artystyczne wieków minionych, związane z różnymi kulturami i wpływami. Możemy je podziwiać w muzeach, galeriach, ale też w zamkach i pałacach, kościołach i innych obiektach sakralnych, a także w przestrzeni publicznej, w postaci np. małej architektury.
Korzyści z tworzenia sztuki i obcowania z nią jest bardzo wiele. Sztuka przekazuje nam wiedzę na temat historii, kształtuje postawę estetyczną, może wpływać na sferę ideologiczną. Jest też terapeutyczna, zarówno w warstwie czynnej (twórczej), jak i biernej (odbiorczej).
Zapraszam do mojego subiektywnego zestawienia kontekstów dotyczących sztuki na Dolnym Śląsku. Post zawiera dawkę wiedzy teoretycznej oraz rozmaite propozycje miejsc, w których można zetknąć się ze sztuką najrozmaitszego typu. Wpis można traktować, jako swego rodzaju przewodnik po wybranych zasobach artystycznych województwa dolnośląskiego (Dolny Śląsk z ziemią kłodzką i częścią polskich Górnych Łużyc) i regionu historycznego Dolnego Śląska (z regionem Nysy i Brzegu oraz regionem Żagania i Zielonej Góry) oraz historycznej administracji dolnośląskiej (z niemiecką częścią Górnych Łużyc – Goerlitz i okolice).
Sztukę dzieli się na różnego rodzaju kategorie. Bierze się pod uwagę m.in. przedmiot sztuki, czas, miejsce, cel, podmiot, materiał. Oto niektóre z używanych podziałów: sztuka wizualna (malarstwo/ rysunek/ grafika/ rzeźba/ architektura), sztuka ludowa (rękodzieło i inne), sztuka użytkowa (szkło/ ceramika/ plakat i inne), sztuka sakralna, sztuka Orientu, sztuka Afryki, sztuka starożytna i prehistoryczna, sztuka średniowieczna (romanizm/ gotyk), sztuka nowożytna (renesans/ barok/ klasycyzm/ neostyle), sztuka modernistyczna (secesja/ impresjonizm/ symbolizm/ ekspresjonizm/ surrealizm/ kubizm), sztuka współczesna (m.in. abstrakcyjna), sztuka erotyczna (akty), sztuka polityczna/propagandowa (np. socrealizm), sztuka włókna (tkaniny artystyczne i tkaniny użytkowe, np.: kilim, gobelin, arras, werdiura, kobierzec, makata, abakan), sztuka nieprofesjonalna ("sztuka naiwna"), sztuka uliczna (murale), sztuka sepulkralna (związana z kultem zmarłych: nagrobki, trumny, mauzolea, epitafia, tarcze trumienne), sztuka totalna (totalne dzieło sztuki - syntetyczne postrzeganie). Mówi się również o: sztuce kulinarnej (przygotowanie posiłków, dekorowanie posiłków, serwowanie posiłków, publikacje kulinarne), sztuce teatralnej (spektakl teatralny) czy sztuce filmowej, zwanej X Muzą.
.JPG)
W każdym z tych rodzajów znajdziemy ciekawe przykłady dolnośląskie, będące niekiedy osiągnięciami na poziomie światowym. Czy to historyczne czy nowoczesne. Zapraszam do przeglądu. Zawarłem w nim galerię zdjęć oraz >> linki do moich relacji i innych artykułów ciekawostkowych. W tych artykułach znajdziecie mnóstwo podpowiedzi, gdzie szukać sztuki.
Artykuł nie wyczerpuje zagadnienia, ani przykładów. To subiektywny wybór niektórych dzieł sztuki na Dolnym Śląsku, które miałem przyjemność i zaszczyt podziwiać. Artykuł zawiera około 150 zdjęć i prezentuje około 100 ciekawych miejsc.
>> SZTUKA WIZUALNA <<
(MALARSTWO/ RYSUNEK/ GRAFIKA/ RZEŹBA/ ARCHITEKTURA)
Przede wszystkim celem mogą być muzea. Znajdują się w nich kolekcje obrazów, rzeźb czy grafik mistrzów z Dolnego Śląska, Polski i Europy. Szczególnie warto odwiedzić: >> Muzeum Narodowe we Wrocławiu i jego oddziały, >> Muzeum Architektury we Wrocławiu, >> Muzeum Powiatowe w Nysie, >> Muzeum Śląskie w Goerlitz. Polecam również >> inne muzea.
.jpg)
Polecam również mój >> subiektywny zestaw miejsc, w których króluje sztuka.
A także posty tematyczne: >> witraże, >> sztukaterie, >> kamień, >> cegła, >> hala, >> fasada.
>> SZTUKA LUDOWA <<
(RĘKODZIEŁO I INNE)
Przede wszystkim warto odwiedzić muzea: >> Etnograficzne we Wrocławiu i >> Skansen w Pstrążnej. Wystawy sztuki ludowej (izby wiejskie) posiadają też w stałej ekspozycji muzea w Kamiennej Górze, Jeleniej Górze czy Jaworze. Ciekawą prywatną galerię współczesnej sztuki ludowej cenionego twórcy znajdziemy w >> Bardzie. Wybitnym, przykładem sztuki ludowej są ruchome szopki ziemi kłodzkiej, np. w Wambierzycach czy w >> Czermnej.
>> Ruchoma szopka ludowa w Czermnej w Kudowie-Zdroju
SZTUKA UŻYTKOWA
(SZKŁO/ CERAMIKA/ PLAKAT/ MEBLE I INNE)
Zbiory porcelany śląskiej i innej posiadają >> Muzeum Porcelany w Wałbrzychu czy >> Muzeum Śląskie w Goerlitz.
Z kolei szkło prezentują m.in. muzea w Jeleniej Górze, >> Kłodzku i łużyckim >> Weisswasser (stałe wystawy), a także inne muzea, więcej >> TUTAJ. Ogromną kolekcję szkła uranowego można podziwiać w >> kopalni w Kowarach.
Metalowe cacka można podziwiać na ekspozycji w >> Muzeum Miedzi w Legnicy.
Wyposażenie domów (w tym sztućce i inne) można podziwiać w >> Muzeum Domu Śląskiego w Ziębicach (dawniej Sprzętu Gospodarstwa Domowego).
Dolny Śląsk od wieków słynie z wyrobów ceramicznych. Stolicą ceramiki jest Bolesławiec, gdzie do dziś działają manufaktury. Jest tam również Muzeum Ceramiki.
Innym ciekawym wytworem sztuki użytkowej są ozdobne >> piece i kominki, które możemy podziwiać w zamkach, pałacach, muzeach.
Ciekawą kolekcję mebli posiadają muzea: Narodowe we Wrocławiu, Powiatowe w Nysie. Z kolei plakaty prezentuje Muzeum Teatru we Wrocławiu.
akcesoria domowe w Muzeum Domu Śląskiego w Ziębicach
.JPG)
>> SZTUKA SAKRALNA <<
To ogromny temat. Są to zarówno budowle, rzeźby, obrazy, tkaniny, jak i sztuka użytkowa (naczynia liturgiczne). Sztuce sakralnej poświęcone są rozmaite muzea i wystawy. Polecam m.in.: >> muzeum sztuki sakralnej w Bardzie, muzeum sztuki sakralnej w >> Arce w Pławnej, a także muzeum żydowskiej sztuki sakralnej w >> synagodze we Wrocławiu.
.JPG)
Na blogu opublikowałem kilka postów tematycznych z kompilacją ciekawych dokonań z zakresu takich form artystycznych, jak: >> kolumny wotywne, >> ambony, >>> organy.
>> cenna chrzcielnica w katedrze w Legnicy
Opublikowałem też kompilacje dzieł sztuki przedstawiających rozmaitych świętych i postaci biblijnych: >> św. Jan Nepomucen, >> Adam i Ewa, >> Anioły, >> Mojżesz, >> diabeł, >> Matka Boska, >> św. Sebastian, >> św. Mikołaj, >> św. Florian, >> św. Jerzy, >> Trzej Królowie, >> św. Jadwiga Śląska, >> 14 Świętych Wspomożycieli.
.JPG)
.JPG)
Ponadto polecam prawdziwe skarby sztuki sakralnej: >> Kościoły Pokoju w Świdnicy i Jaworze, >> Kościoły Łaski w Jeleniej Górze i Kamiennej Górze, >> Archikatedrę św. Jana we Wrocławiu, >> Dzielnicę Czterech Świątyń we Wrocławiu, >> Klasztor w Krzeszowie, >> Klasztor w Lubiążu, >> Klasztor w Trzebnicy, >> Klasztor w Henrykowie, >> Klasztor w Żaganiu, >> klasztor w Lubomierzu, >> klasztor w Legnickim Polu, >> kalwaria w Wambierzycach, >> zespół kaplic różańcowych w Bardzie.
Warto też wspomnieć o cennych synagogach: >> Synagoga Pod Białym Bocianem we Wrocławiu i >> synagodze w Goerlitz. To unikaty, które cudem ocalały przed pogromem w 1938 roku i przetrwały II wojnę światową.
>> SZTUKA ORIENTU <<
Artystyczne artefakty z Azji można podziwiać na wystawie "Cudotwórcy" w Muzeum Narodowym we Wrocławiu.
>> SZTUKA AFRYKI <<
Prezentowana jest na >> wystawie "Sztuka i misje" w Archikatedrze we Wrocławiu czy w Muzeum Misyjnym w Polanicy-Zdroju.
>> SZTUKA STAROŻYTNA I PREHISTORYCZNA <<
Obecna jest m.in. na wystawach w >> Muzeum Archeologicznym we Wrocławiu, >> Muzeum Ślężańskim w Sobótce. Przykładem rzeźb kultowych są np. rzeźby na Ślęży.
.JPG)
starożytna rzeźba kultowa na Ślęży
>> SZTUKA ŚREDNIOWIECZNA <<
(ROMANIZM/GOTYK)
Prawdziwymi perłami średniowiecza są wybrane kościoły (np. >> Lubiechowa, >> Świerzawa, >> Małujowice, >> Strzegom, >> Goerlitz, >> Wrocław, >> Nysa, ... ) i zamki/ ratusze/ wieże (np. >> Siedlęcin, >> Bolków, >> Wrocław ...).
.JPG)
.JPG)
Warto też dodać >> Skarb Średzki (Muzeum w Środzie Śląskiej/Muzeum Narodowe we Wrocławiu).
.JPG)
>> SZTUKA NOWOŻYTNA <<
(RENESANS/BAROK/KLASYCYZM/ NEOSTYLE)
Kilka wybranych renesansowych perełek: >> Nawojów Łużycki, >> Brzeg, >> Legnica, >> Goerlitz.
Prawdziwe giganty sztuki przyniósł barok. To m.in. potężne klasztory, bazyliki, kościoły i pałace. Są one wypełnione po brzegi: malarstwem, rzeźbą, sztukateriami czy innymi dziełami sztuki. Polecam: >> barokowe WOW z Dolnego Śląska, >> W świecie malarskiej iluzji,
Na Dolnym Śląsku aktywny był niezwykle płodny i utalentowany malarz - Michael Leopold Willmann. Jego dzieła znajdują się w kościołach i muzeach. Działa Szlak Sakralnej Sztuki Barokowej im. Michaela Willmanna (obejmujący swoim zasięgiem m.in. Krzeszów, Świdnica, Ząbkowice Śląskie, Bardo, Kamieniec Ząbkowicki, Żagań, Nysa). W latach 2019/2020 w Muzeum Narodowym we Wrocławiu odbyła się duża wystawa monograficzna "Willmann. Opus magnum". Zapraszam >> Willmann - o śląskim Rembrandcie.
.JPG)
Rokoko miało swoją specjalną, potężną wystawę we Wrocławiu: >> Szaleństwa Rokoka w Muzeum Narodowym.
Z kolei klasycyzm to czas Langhansów (Carla Gottharda i Carla Ferdinanda) i innych pomniejszych architektów. Epoka elegancji. Zapraszam >> TUTAJ.
Specyficzną, niejednorodną epoką był >> romantyzm.
Natomiast schyłek nowożytności to czas historyzmu w sztuce i epoka akademizmu oraz neostylów. Więcej >> TUTAJ.
.JPG)
>> SZTUKA MODERNISTYCZNA <<
(SECESJA/ IMPRESJONIZM/ SYMBOLIZM/ EKSPRESJONIZM/ SURREALIZM/ KUBIZM)
Modernizm przyniósł nowe style, nowe wzornictwo, nowe myślenie o sztuce i artyście. Był to czas bujnego rozkwitu odważnych koncepcji, formowania nowatorskich programów artystycznych czy realizacji potężnych inwestycji.
Przykładem wybitnego dzieła epoki jest ekspresjonistyczna >> Hala Stulecia we Wrocławiu. Ciekawy jest także wieżowiec poczty we Wrocławiu zbudowany w stylu ekspresjonizmu ceglanego w okresie międzywojennym.
Jednym z najbardziej lubianych i wciąż cieszących się powodzeniem stylów tamtych czasów była >> secesja. Epoka ta wyczarowała wiele wspaniałych kamienic, obiektów użyteczności publicznej czy sztuki użytkowej.
Wybitnym artystą modernizmu był >> Otto Mueller z Lubawki, któremu poświęcone jest minimuzeum plenerowe w rodzinnym mieście. W czasach nazistowskich w Niemczech dzieła Muellera zostały zakwalifikowane do kategorii tzw. Sztuki Zdegenerowanej, czyli niezgodnej z założeniami nacjonalistycznej, konserwatywnej polityki faszystów.
>> SZTUKA WSPÓŁCZESNA <<
(M.IN. ABSTRAKCYJNA)
Sztuka współczesna znalazła swoją przystań m.in. w >> Muzeum Sztuki Współczesnej w Pawilonie Czterech Kopuł we Wrocławiu (można tam podziwiać "klasyków" sztuki nowoczesnej, jak Kantor, Abakanowicz, Fangor, Hasior), a także w >> Muzeum Współczesnym we Wrocławiu.
Ważnym ośrodkiem promującym twórczość najnowszą jest Laboratorium Kultury w Sokołowsku.
Ciekawe wystawy czasowe dotyczące współczesnej architektury odbywają się też w Muzeum Architektury we Wrocławiu.
Sztuka współczesna to również mała architektura w wielu miastach, o czym świadczyć mogą m.in. rzeźby w Wałbrzychu w parkach (np. Rusinowa), czy we Wrocławiu.
.JPG)
.JPG)
>> SZTUKA EROTYCZNA <<
(AKTY)
Sztukę o cechach erotycznych znajdziemy w np. muzeach i w zbiorach zamków i pałaców. Są to głównie akty prezentujące nagie ciała, zarówno w malarstwie, jak i rzeźbie. Są też przykłady plenerowych rzeźb, m.in. mała architektura, jak choćby fontanny. Zapraszam >> TUTAJ.
>> SZTUKA POLITYCZNA/ PROPAGANDOWA <<
(NP. SOCREALIZM, sztuka PATRIOTYCZNA)
W wyniku procesu dekomunizacji takiej sztuki jest dziś w przestrzeni miejskiej znacznie mniej, albo nawet wcale. Zniknęły m.in. pomniki przyjaźni polsko-radzieckiej czy żołnierzy armii czerwonej.
Zachowane zostały i stale urozmaicane są najróżniejsze przykłady dzieł sztuki o tematyce patriotycznej, raczej bez zabarwienia radykalnie ideologicznego.
***
>> SZTUKA WŁÓKNA <<
(TKANINY ARTYSTYCZNE i tkanina użytkowa)
Specyficznym rodzajem sztuki i sztuki użytkowej jest sztuka włókna, której medium są różnego rodzaju włókna naturalne i syntetyczne w formie tkanin, a także innych struktur złożonych z połączonej, splecionej czy scalonej przędzy i innych surowców. Na Dolnym Śląsku znaleźć można ciekawe przykłady tkaniny i innych form sztuki włókna historycznej (gobeliny, sztandary, haft, koronka karkonoska, dzieła Wandy Bibrowicz), czy współczesnej tkaniny. Historyczną sztukę włókna reprezentuje np. >> sakralna tkanina z historią zbawienia - w zbiorach Muzeum Narodowego.
.jpg)
.JPG)
O najnowszym akcie twórczym świadczą dzieła powstałe m.in. wokół Festiwalu Sztuki Włókna, który od ponad 50 lat odbywa się na Dolnym Śląsku. Z uwagi na ten festiwal spore zbiory współczesnej tkaniny artystycznej znajdują się w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze.
Wspaniałą kolekcją jest też tkanina i inne dzieła >> Magdaleny Abakanowicz (abakany), w kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu. To największa tego typu kolekcja w kraju.
.JPG)
***
>> SZTUKA NIEPROFESJONALNA <<
("SZTUKA NAIWNA")
To szeroko pojęta sztuka amatorska, będąca czymś na pograniczu sztuki ludowej, sztuki ulicy.
>> SZTUKA ULICZNA <<
(MURALE, Graffiti )
Murale coraz częściej zdobią ściany wielu miast. Słynne są m.in. murale w Świdnicy, przedstawiające wielu wbitych ludzi. Bardzo ciekawym przykładem sztuki ulicznej są >> Kolorowe Podwórka we Wrocławiu, inspirowane sztuką najwyższych lotów.
Międzynarodowy Mural Ceramiczny Spotkajmy Się - Wrocław 2016, Przejście Słodowe we Wrocławiu
>> SZTUKA SEPULKRALNA <<
To sztuka związana z kultem zmarłych. Mieszczą się w niej: nagrobki,
trumny, mauzolea, epitafia, tarcze trumienne itd. Bardzo ważnym muzeum tej sztuki jest: >> Muzeum Sztuki Cmentarnej we Wrocławiu na starym cmentarzu żydowskim. Bardzo cenne są również zachowane dawne cmentarze np. w >> Świdnicy, >> Kamiennej Górze, >> Jeleniej Górze.
Niezwykłymi pamiątkami są również mauzolea, często potężne i bogato wyposażone.
.JPG)
sztuce kulinarnej (przygotowanie posiłków, dekorowanie posiłków, serwowanie posiłków, publikacje kulinarne)
sztuce teatralnej (spektakl teatralny)
sztuce filmowej, zwanej X Muzą
Polecam również:
Skarby kultury, historii i sztuki przy Głównym Szlaku Sudeckim na Dolnym Śląsku
niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic (... a także innych miejsc, które odwiedziłem, oraz spraw, które mnie zainteresowały)
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej w podpisach - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa.
publikowane zdjęcia mojego autorstwa nie powstają w wyniku użycia narzędzi AI (sztucznej inteligencji), ujęć z dronów, obróbki graficznej polegającej na montażu, dodawaniu i wymazywaniu elementów. Fotografie mają charakter dokumentacji odwiedzonych miejsc i obiektów, w takiej formie, w jakiej je oglądałem.
licencja praw autorskich materiałów własnych na blogu zezwalająca na użycie na określonych warunkach
CC BY-NC-ND
autorem bloga jest Robert - muzealnik, dziennikarz, przewodnik, animator, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz