Artyści często we własnym życiu szukają impulsów twórczych. Zdarza się, że świat dzieła ciężko oddzielić przez to biografii twórcy. Tak też rzecz ma się z niezwykłym, miniaturowym, nowatorskim dramatem muzycznym Arnolda Schönberga. Jego 20-minutowa opera po skromnej wiedeńskiej prapremierze zaprezentowana została we Wrocławiu. Dzieło to jest ekspresjonistyczną mieszanką emocji związanych z kryzysem w życiu podwójnego autora (słów i muzyki) – żona Schönberga rzuciła go dla ich wspólnego, młodszego przyjaciela, który na wieść o powrocie kochanki do męża, popełnił samobójstwo!
Arnold Schönberg urodził się 13 września 1874 roku w Wiedniu, a zmarł 13 lipca 1951 roku w Los Angeles. Był kompozytorem, teoretykiem muzyki i pedagogiem żydowskiego pochodzenia. Uchodzi za pioniera muzyki dodekafonicznej i atonalności. Zalicza się go do pierwszych modernistów. Jego twórczość, początkowo pokrewna dokonaniom Mahlera i Straussa, wprowadziła do muzyki współczesnej zupełnie nowe brzmienia i techniki kompozytorskie. Do jego najbardziej znanych dzieł zalicza się: poemat „Verklärte Nacht”, cykl melodramatów „Pierrot lunaire”, kantatę „Ocalały z Warszawy” czy operę „Mojżesz i Aaron”. Mniej znanym, ciekawy dziełem Schönberga jest krótki dramat muzyczny „Die Glückliche Hand” („Szczęśliwa ręka”).
Dzieło to powstało w latach 1909 – 1913. Prapremierę miało dopiero w 1924 roku w Wiedniu. Przeszła ona bez większego echa. Kolejny raz dzieło zostało wystawione poza Austrią, w Niemczech 4 lata później. Miniaturową operę zrealizowano na deskach wrocławskiej sceny! Dolnośląska realizacja swoją premierę miała 24 marca 1924 roku. Reżyserem był reżyser Herbert Graf. Dyrygował Fritz Cortolezis (przyjaciel kompozytora Richarda Straussa i nauczyciel Carla Orffa). Scenografię przygotował Hans Wildermann. Warto podkreślić, że przed II wojną światową „Szczęśliwa ręka” była inscenizowana tylko 6 razy, z czego 4 razy w Europie (Wiedeń, Wrocław, Duisburg, Berlin) i 2 razy w USA. Ostatnim europejskim wykonaniem, w Berlinie w 1930 roku, dyrygował Otto Klemperer, słynny kapelmistrz pochodzący z Wrocławia (więcej na jego temat TUTAJ)
Tekst oraz muzykę „Die Glückliche Hand” napisał samodzielnie Arnold Schönberg. Dzieło składa się z 4 obrazów. Występują: baryton, chór mieszany i orkiestra oraz postacie nieme (pantomima). Dramat jest wypełniony symboliką i ekspresjonistycznym napięciem. Ilustruje frustrujący i zagmatwany związek mężczyzny z kobietą, która zostawia go dla innego. Schönberg pisząc to dzieło, korzystał z własnych doświadczeń. Żoną Schönberga była Mathilde z domu von Zemlinsky, siostra kompozytora Alexandra von Zemlinsky’ego. Małżeństwo Schönbergów przeszło poważny kryzys, spowodowany romansem Mathilde z Richardem Gerstlem. Był on malarzem 9 lat młodszym od Arnolda Schönberga – zaprzyjaźnionym z kompozytorem i jego żoną. Ostatecznie Mathilde rzuciła kochanka i wróciła do męża, jednak nie było happy endu. Porzucony kochanek popełnił samobójstwo, o którym było głośno. Treść dzieła bardzo mocno wiąże się z klimatem epoki oraz życiem osobisty autora i wiedeńskiej bohemy. Autor kompozycji był obecny podczas wrocławskiej premiery i wygłosił nawet specjalną przemowę. Recenzje ukazały się m.in. na łamach „Breslauer Zeitung” oraz prasy branżowej jak: „Allgemeine Musikzeitung”, „Signale für die musikalische Welt”. Dla „Berliner Tageblatt” recenzję napisał Alfred Einstein, jeden z najwybitniejszych krytyków muzycznych XX wieku.
Obecność dzieła awangardowego kompozytora na wrocławskiej scenie podkreśla wysokie aspiracje muzyczne stolicy Dolnego Śląska, która dbała, by znajdować się w czołówce oper w obszarze niemieckojęzycznym.
Więcej operowych ciekawostek:
#opera
+ #muzyka
- polecam również wpis na temat muzycznych przesądów, w którym pojawia się fragment na temat Schönberga.
Wpis powstał w 2021 roku z okazji 70. rocznicy śmieci Arnolda Schönberga.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz