To kolejna opera romantyczna Wagnera – w zasadzie ostatnia, po niej pisał już dramaty i misteria muzyczne. „Lohengrina” tworzył dla Drezna, ale nie dane mu było ostatecznie tam tego dzieła pokazać.
Warto na wstępie dodać, że w czasie pracy nad tym dziełem Wagner po raz pierwszy odwiedził Wrocław. Była to podróż jedynie przejazdem do Wiednia. Kompozytor wspomina o niej w liście do swojej ówczesnej żony Minny z 11 lipca 1848 roku (za: „Richard to Minna Wagner”). W kilku słowach pisze m. in. o spotkaniu z Johannem Theodorem Moseviusem, dyrektorem muzycznym Uniwersytetu Wrocławskiego, który w 1830 roku poprowadził historyczne wykonanie „Pasji Mateuszowej” Bacha w stolicy Dolnego Śląska. W składzie zespołu Moseviusa śpiewał starszy brat Wagnera, Albert (na ten temat TUTAJ).
Opera Wrocławska
Liebethaler Grund w Saskiej Szwajcarii koło Pirny, pomnik Wagnera i muzyka z "Lohengrina"
Źródła podają, że pisząc operę, Wagner planował wystawić ją w teatrze w Dreźnie, w słynnej operze Sempera, w której odbyły się prapremiery kilku jego poprzednich oper. Teatr ten zbudował Semper, syn kupca z Kamiennej Góry na Dolnym Śląsku. Więcej na ten temat TUTAJ.
Opera Sempera w Dreźnie
Rolę główną w Dreźnie z pewnością zaśpiewałby pierwszy tenor wagnerowski w dziejach - Josef Tichatschek. Urodził się on w Sudetach, w Teplicach nad Metują (gdzie Goethe gościł w 1790 roku), tuż przy granicy z Śląskiem. Tichatschek śpiewał partię Lohengrina, i to w Dreźnie, gdzie dzieło to zostało wykonane pod nieobecność Wagnera w 1859 roku, 9 lat po weimarskiej premierze. Wagner niezwykle cenił tego wykonawcę. Zaprosił śpiewaka do wykonania partii rycerza Graala w inscenizacji przygotowanej w 1867 roku dla króla Bawarii, mecenasa Wagnera. Ludwig II był jednak delikatnie mówiąc zniesmaczony tym, że kompozytor zaproponował jego ulubioną, tak ważną, romantyczną rolę idealnego, łabędziego rycerza... 60-letniemu weteranowi sceny (za: „ The Swan King: Ludwig II of Bavaria”).
pomnik Tichatschka w Teplicach
W 1849 roku w Dreźnie wybuchło powstanie, w którym kompozytor wziął udział, a następnie emigrował (był uchodźcą w Szwajcarii). Do premiery opery doszło 28 sierpnia (w urodziny Goethego) 1850 roku, ale w Weimarze. Zrealizował ją przyjaciel, a niedługo później też teść Wagnera, Franciszek Liszt (ten słynny muzyk koncertował na Dolnym Śląsku, m.in. we Wrocławiu, Legnicy i Głogowie już w 1843 roku, czy w Lwówku Śląskim w 1856).
Wrocław, gdzie „Lohengrin” został wystawiony 4 lata później, 31 października 1854 roku, był 7. miejscem na świecie, w którym można było zobaczyć „Lohengrina” (wcześniej inscenizację zaproponowały: Weimar - prapremiera, Wiesbaden, Lipsk, Schwerin, Frankfurt, Darmstadt). Dolnoślązacy zobaczyli zatem operę tę... wcześniej niż jej autor! Wagner po raz pierwszy obejrzał spektakl „Lohengrina” w maju 1861 roku w Wiedniu, 11 lat po prapremierze (w jednym z listów narzekał, że boi się, iż może być ostatnim Niemcem, który usłyszał to dzieło, a jest jego autorem).
Cenionym Lohengrinem był Leo Slezak. Debiutował on jako Lohengrin w 1896 roku. Od 1899 roku był mieszkańcem Dolnego Śląska. Otrzymał angaż w operze wrocławskiej. Na tyle zadomowił się w regionie, że właśnie we Wrocławiu ożenił się. W 1900 roku poślubił aktorkę Elisabeth Wertheim. Pieszczotliwie była ona nazywana... Elsą. Elsa to bohaterka „Lohengrina” Wagnera, żona głównego bohatera opery! Właśnie na ślub tej operowej pary Wagner napisał słynny marsz weselny, który wciąż – obok marsza Mendelssohna – jest jednym z najpopularniejszych ślubnych przebojów. Tego samego 1900 roku Slezak śpiewał partię Lohengrina w Covent Garden w Londynie – drzwi do międzynarodowej kariery stały już przed nim otworem.
Leo Slezak, słynny Lohengrin z Moraw, który śpiewał wdowie po Wagnerze, oraz żona Slezaka - Elisabeth Wertheim, zwana Elsą (jak bohaterka Lohengrina) - para wzięła ślub we Wrocławiu, zdjęcia: wolne media, wikimedia.com
W 2018 roku odbyła się premiera 10. inscenizacji „Lohengrina” w Bayreuth na festiwalu wagnerowskim. Była wyjątkowym wydarzeniem dla polskich fanów Wagnera. Po raz pierwszy na festiwalu w rolach głównych wystąpili śpiewacy wagnerowscy z Polski! Jako Lohengrin- Ślązak- Piotr Beczała. Nagranie z tej inscenizacji zostało w 2020 roku nominowane do nagrody muzycznej Grammy.
teatr festiwalowy w Bayreuth
wpis opublikowany w 170. rocznicę prapremiery "Lohengrina".
Polecam również:
Wagner i Dolny Śląsk oraz Dolnoślązacy (odwiedziny w regionie, znajomi i wykonawcy)
Bayreuth i Kanon Bayreuth a Dolny Śląsk – dzieła i festiwal Wagnera, ich związek z Dolnym Śląskiem oraz z działalnością Dolnoślązaków (Wrocław, Legnica, Kłodzko, Jelenia Góra, Kamienna Góra, Lwówek Śląski, Sudety...)
#Wagner, #opera, #muzyka
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz