welthellsicht - moje spojrzenie na świat : Broda – nie tylko filozofów: mężczyźni i... kobiety! z brodami

13 listopada 2019

Broda – nie tylko filozofów: mężczyźni i... kobiety! z brodami – sztuka Dolnego Śląska (wybór)

Moda na brodę w zależności od czasów i kultur bywała popularna bądź bardzo niszowa. Wydaje się, że dziś zarost na twarzy wraca do łask. Brodacze z nawet mniejszych miejscowości mogą znaleźć barbera, albo zakupić profesjonalne kosmetyki i narzędzia do zabiegów pielęgnacyjnych. Ta drugorzędna cecha płciowa stanowiła w wielu cywilizacjach wręcz wyznacznik męskości. Istniał... podatek od brody. Wyróżnia się strach przed brodą. Organizowane są konkursy na najlepsze brody. Zarost na twarzy ma swoje style, związane z nim przysłowia oraz rozmaite historie.

Owłosienie twarzy i szyi mężczyzn (i niektórych kobiet) stanowi ważny i ciekawy aspekt kulturowy, który również eksploatowany był w sztuce. W moim artykule wybór ponad 100 dzieł z brodatymi osobami.

Wow! to mój zestaw ciekawostek, w których pokrótce opisuję niezwykłe zabytki czy widoki, jakie udało mi się uchwycić podczas moich wypraw. To rzeczy małe i duże. Często o niecodziennym kontekście lub niezwykłej historii. Zapraszam - inne posty z tej serii – TUTAJ.

Wybór brodaczy i brodaczek. Dzieła sztuki na terenie Dolnego Śląska (również tego historycznego – z Nysą i Brzegiem).

Broda porasta policzki, brodę i szyję ludzi oraz niektórych zwierząt. U ludzi pojawia się w przypadku mężczyzn w okresie dojrzewania. Stanowi drugorzędną cechę płciową. U kobiet pojawia się w przypadku wystąpienia zaburzenia hormonalnego określanego jako hirsutyzm.

Niektóre religie (takie jak islam , tradycyjne chrześcijaństwo, ortodoksyjny judaizm i sikhizm ) uważały pełną brodę za niezbędną dla wszystkich mężczyzn. Posiadanie brody zakorzeniło się dlatego w świadomości wielu kultur jako wyznacznik takich cech, jak: mądrość, siła, sprawność, wysoki status społeczny.

antyczne, mityczne i legendarne:

Karkonosz - wystawa w Muzeum Dom Carla i Gerharta Hauptmannów w Szklarskiej Porębie

figury na Dziedzińcu Honorowym Zamku Książ w Wałbrzychu zainspirowane mitologią rzymską

Legnica, Dom Pod Przepiórczym Koszem - brodacze baśnowi

Nysa, budynek poczty

figury antyczne, wystawa w Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego

Muzeum archeologiczne we Wrocławiu

zamek Czocha

Karkonosz - Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze

Neptun w Świdnicy

Atlas, rynek w Wałbrzychu

Neptun w Legnicy

heros, ogrody klasztoru w Lubiążu

Atlant, Wrocławski Teatr Lalek

Atlant, Aula Leopoldina, Uniwersytet Wrocławski

Kwestię roli brody poruszali badacze i myśliciele już od antyku. „Barba non facit philosophum” - czyli „broda nie czyni filozofem” - to łacińska maksyma, starożytna fraza ostrzegająca przed szufladkowaniem. Od czasów Aleksandra Wielkiego brody były zakazywane w wojsku. Stąd zaczęto je utożsamiać z myślicielami. Brodę rozpatrywał nawet Charles Darwin w swojej pracy „The Descent of Man”.

Z brodą związane są takie kulturowe zjawiska, jak pogonophobia – strach przed brodą, ale i ruchy na rzecz legalizacji lub oswajania z brodą (np. Beard Liberation Front). Istniał nawet podatek od brody! W 1535 roku wprowadził go król Anglii Henryk VIII , który sam nosił brodę. Podobne rozwiązanie pod koniec XVII wieku car Piotr I nakazał stosować w Rosji. Posiadacz brody po uiszczeniu odpowiedniej opłaty musiał legitymować się odpowiednim żetonem.

Biblia, święci i duchowni

Chrystus, kaplice w Bardzie

Nepomucen, most w Bardzie

posągi na wystawie w Muzeum w Zamku w Brzegu

figury z mostu gotyckiego w Kłodzku

figury świętych z Kłodzka

dekoracja fasady bazyliki w Krzeszowie

katedra w Legnicy, ambona, portal i inne dekoracje

kościół św. Macieja we Wrocławiu - ambona

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

mauzoleum w Raszowie

fasada ratusza we Wrocławiu

bazylika w Wambierzycach

Muzeum Miejskie Wrocławia - Pałac Królewski

W XXI wieku broda stała się niezwykle modna, niezależnie od wpływów religijnych czy politycznych. Masowo zaczęły powstawać linie kosmetyków i narzędzi do pielęgnacji. Co więcej – istnieją nawet artykuły do dekoracji bród! Zakłady fryzjerskie oferują usługi związane z stylizacją brody. Otwierają się też wyspecjalizowane pracownie barberów. Od 2004 roku organizowane są zawody World Beard and Moustache Championships.

Stylizacja brody to sztuka sama w sobie. Różne style formowania zarostu na twarzy odnoszą się też do historycznych wizerunków. Wyróżnia się niekiedy np. takie typy bród, jak: Verdi, Garibaldi, Van Dyke czy Balbo.

wojownicy, rycerze i władcy

epitafium w Gryfowie Śląskim

mauzoleum w Krzeszowie

Muzeum Archeologiczne we Wrocławiu

Zamek w Brzegu

lapidarium z epitafiami w Cieplicach

wzgórze Krzywoustego w Jeleniej Górze - piastowscy wojowie

kościół Wang - wikingowie

kościół dworski w Legnicy

witraż Wyspiańskiego w Muzeum Bitwy pod Legnicą, Legnickie Pole

Muzeum Bitwy pod Legnicą, Legnickie Pole

epitafia w Marciszowie

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

mauzoleum w Raszowie

epitafia w Sadach Górnych

epitafium z Marciszowa

epitafium, Szczawienko, Wałbrzych

Dzieła sztuki z różnych epok przedstawiają brodaczy. To postaci bóstw, bohaterów, świętych, władców (niekiedy z przydomkiem „Brodaty”), ale też rycerzy, rzemieślników, artystów. Słynną brodatą kobietą była legendarna św. Wilgefortis.

Dzień Brody (World Beard Day) przypada w pierwszą sobotę września (7 września w 2019 roku).

artyści, rzemieślnicy, kobiety, ciekawostki