pomnik Eichendorffa w Ogrodzie Botanicznym we Wrocławiu
Czytelnicy mojego bloga już zetknęli się z postacią poety. Na jego pomniki i pamiątki po nim natrafiłem we Wrocławiu i Nysie, a także w zamku Jánský vrch na obszarze historycznego Dolnego Śląska w Czechach. Z kolei jego twórczość wspominałem przy okazji tekstów o św. Jadwidze czy Straussie, a także o pięknych zachodach słońca.
Właśnie tego liryka – jednego z najważniejszych w literaturze niemieckiej – wziął na swój warsztat mistrz teorii krytycznej szkoły frankfurckiej.
6 sierpnia 2019 roku przypadła równa, 50. rocznica śmierci niezwykłego myśliciela. Theodor Adorno zapisał się w historii jako badacz społeczeństwa oraz estetyki. Jego „Dialektyka Oświecenia" to wręcz dzieło kultowe. W czasach nazizmu Adorno emigrował. Wywarł wpływ na koncepcję i praktykę demokratycznej reedukacji narodu niemieckiego. Właśnie w dobie pracy w tej dziedzinie wygłosił ważny esej. Dotyczył on poezji Eichendorffa, liryka romantycznego, który swoje twórcze życie związał z Dolnym Śląskiem i Śląskiem w ogóle. W 1957 roku przypadła szeroko komentowana 100. rocznica śmierci tego pisarza. Adorno włączył się do dyskusji na temat spuścizny literackiej i jej znaczenia. Jego wkład miał jednak znamiona polemiczne. Jak zwracają uwagę źródła, filozof wystąpił z zupełnie nowym, świeżym spojrzeniem na dokonania liryka.
zamek Jánský vrch w Czechach i ławeczka Eichendorffa - pisarz gościł w zamku tuż przed śmiercią na zaproszenie biskupa wrocławskiego, do którego rezydencja na terenie historycznego Dolnego Śląska należała
pomnik Eichendorffa w Nysie
W „Bild und Schrift in der Romantik” czytamy, że Adorno nadał badaniom nad twórczością śląskiego poety „pionierski impuls”. Chodziło o odcięcie się od konserwatywno-religijnego spojrzenia na pisarstwo XIX-wiecznego autora. Adorno zauważył w dziełach Ślązaka zupełnie inny aspekt. Wyciągnął jego stylistyczne nowatorstwo. Stwierdził, że romantyzm tego pisarza prowadził nieświadomie do progu nowoczesności (nowych tendencji, bliższych np. Baudelaire'owi niż wczesnym niemieckim romantykom). W „Language and History in Theodor W. Adorno's Notes to Literature” czytamy, że esej wygłoszony w radio, a następnie wydany przez Adorno, jest bez wątpienia jednym z najważniejszych komentarzy na temat twórczości Eichendorffa. Trudno zresztą o lepszego komentatora niż uznany na arenie międzynarodowej badacz mechanizmów społecznych i estetycznych. Wykład filozofa był też ważny z powodu momentu dziejowego. Klimat konserwatyzmu lat 50. w powojennych Niemczech skłaniał tego postępowego badacza do polemiki z narodowymi mitami.
Warto zatem przypomnieć o tym epizodzie twórczym w badaniach filozofa, który zmarł 50 lat temu. Właśnie on w 100-lecie śmierci śląskiego pisarza poświęcił mu ważny esej.
grób Eichendorffa w Nysie
Można też nadmienić, że od 1977 roku przyznawana jest nagroda Theodor-W.-Adorno-Preis. Jej pierwszym laureatem był filozof Norbert Elias, który urodził się we Wrocławiu. Trzecią nagrodę zdobył Günther Anders, pierwszy mąż słynnej filozofki i publicystki Hannah Arendt, również urodzony na Dolnym Śląsku. Z kolei w 1998 roku nagrodę otrzymał Zygmunt Bauman, wybitny polski socjolog, teoretyk postmodernizmu.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz