Śląska miłość wielkiego poety - szlakiem Wilhelmine Herzlieb z Sulechowa do Görlitz przez karty „Powinowactw z wyboru” Goethego (ciekawostki)

Słynny poeta okresu "Burzy i Naporu" kochał się w młodej Ślązaczce. Jego fascynacja Minną znalazła odbicie w kilku dziełach genialnego literata. Jednak życie jego Muzy nie było usłane różami. Grób nieszczęśliwej miłości Goethego można odwiedzić na cmentarzu tuż obok polsko-niemieckiej granicy. 

Kilka ciekawostek na temat mistrza słowa, który nie tylko kochał się w śląskiej dziewczynie, ale i odwiedził region. 


Jak wielu innych twórców, Goethe przeżywał świat intensywnie. Swoje uczucia kierował nie tylko do jednej wybranki. Dzielił nimi wiele kobiet, które zapisały się między innymi dzięki temu w historii. Sporo literackich portretów tych pań przeniknęło do twórczości pisarza. Tak też było w przypadku Wilhelmine Herzlieb.

tablica na pamiątkę Goethego na Szczelińcu w Sudetach, górę poeta zdobył w swoje urodziny, wówczas Minna miała zaledwie rok! 

Miała zaledwie rok, kiedy wielki pisarz, wówczas 41-latek, odwiedził jej rodzinny region – Dolny Śląsk. Później stała się jego muzą. Minna Herzlieb była więc pół roku młodsza od jedynego syna Goethego, który dożył dorosłości. Oparta na jej osobie postać literacka jest bohaterką powieści, która na trwałe zapisała się w kulturze i do dziś jest wydawana, czytana czy też adaptowana w formie filmów i dzieł teatralnych.

Minna na portrecie Louise Seidler, zaufanej przyjaciółki Goethego i portrecistki, wolne media, wikimedia.org

Minna urodziła się 22 maja 1789 roku w Sulechowie, mieście historycznie zaliczanym do Dolnego Śląska (w tym mieście w 1962 roku urodziła się Olga Tokarczuk, laureatka literackiej nagrody Nobla za 2018 rok!). Zmarła 10 lipca 1865 roku w Goerlitz (Zgorzelcu, wówczas mieście pruskim, części prowincji Śląsk, dziś miasto podzielone jest na dwie części, polską - w województwie dolnośląskim - i niemiecką). Jej grób znajduje się na historycznym cmentarzu w Görlitz, tuż za dzisiejszą granicą polsko-niemiecką.

grób Minny na cmentarzu w Görlitz 

Życie Minny nie było łatwe. Choć jej nazwisko składa się ze słów „serce” i „kochany” - miała wiele smutnych epizodów. Smutny był też jej koniec. Zacznijmy jednak od początku. Została osierocona w dzieciństwie. Była następnie wychowywana w Jenie w rodzinie zastępczej. Jako nastolatka spotkała Goethego, wówczas już niemal 60-letniego cenionego liryka! Pisarz był zachwycony młodą damą i podkochiwał się w niej. Pamiątką po tym uczuciu jest jeden z sonetów mistrza. W 9. wersie pojawia się fraza „Lieb Kind, mein artig Herz” (Drogie dziecko, moje miłe serce), która wykorzystuje grę językową z użyciem nazwiska Minny (pierwsze i ostatnie cytowane słowo) (za: „Goethe. Der Mann und das Werk”). (co ciekawa ta fraza została wykorzystana w libretcie operetki Lehára pod tytułem "Friederike" z 1928 roku!). To nie koniec. W 1809 roku, kiedy pisarz osiągnął 60 lat, a Minna 20, ukazała się powieść „Die Wahlverwandtschaften” (Powinowactwa z wyboru).

pierwsze wydanie "Powinowactw z wyboru", Google Books

Jest to jedna z ważniejszych powieści niemieckich z XIX wieku, do dziś chętnie czytana. Na kartach tego dzieła słynny pisarz również miał zawrzeć echa spotkania z piękną Ślązaczką, która stała się jego niespełnioną miłością. Na jej osobie została oparta postać Otylii z powieści (za: „Goethe, the Story of a Man”).

Minna w 1821 roku wyszła za mąż za 13 lat starszego prawnika Karla Wilhelma Walcha. Podobno nie było to szczęśliwe małżeństwo. Pod koniec życia kobieta cierpiała. Stres, bycie niekochaną doprowadziły ją do udręki i obłędu. Została wreszcie pacjentką zakładu dla umysłowo chorych w Görlitz. Tam odeszła. Zaskakujące jest to, że Otylia z książki Goethego, która ukazała się ponad pół wieku przed śmiercią Minny, także umiera w wyniku depresji, utraty zmysłów i zagłodzenia się na śmierć! Minna została pochowana na Städtischen Friedhof w Görlitz w sąsiedztwie grobów takich osób jak mistyk Boehme czy malarz Avenarius, których już przedstawiłem na moim blogu (więcej w BIBLIOTECZCE).

grób Minny na cmentarzu w Görlitz 

O związku Minny z powieścią Goethego wspominał w swoim dziele krytycznym („Goethes Wahlverwandtschaften”) Walter Benjamin, uznany teoretyk kultury i krytyk. Z kolei Herman Grimm, syn jednego z słynnych braci Grimmów i bratanek drugiego z nich, opublikował dzieło pod tytułem “Goethe, Minna Herzlieb und Bettina Brentano”.

O “Powinowactwach” pisało wielu myślicieli i krytyków. Swój wkład w recepcję dzieła miał też noblista Tomasz Mann (“ Zu Goethe’s Wahlverwandtschaften”).

Książka stała się popularną lekturą także poza ojczyzną Goethego. Powstały również rozmaite adaptacje filmowe i teatralne, w tym balet z muzyką dawnych i romantycznych mistrzów.

niemiecki balet na motywach powieści Goethego - trailer (YouTube)

film niemiecki "Kiedyś w sierpniu" luźno oparty na motywach z powieści Goethego w wersji uwspółcześnionej - trailer (YouTube)

włoski film oparty na powieści Goethego - trailer (You Tube)

Więcej na temat Goethego i jego związków z Dolnym Śląskiem:

#Goethe na Dolnym Śląsku 

Post ukazał się jako 500. publikacja na blogu w 2019 roku. W 2019 roku przypadała 270. rocznica urodzin Johanna Wolfganga Goethego, uznawanego za jednego z najważniejszych pisarzy świata. Tak się składa, że 2019 rok to z kolei 230. rocznica urodzin Wilhelmine Herzlieb, jednej z miłości i Muz poety. Natomiast 210 lat temu wydana została powieść Goethego, w której występuje postać wzorowana na śląskiej piękności, która oczarowała geniusza. 

polecam także posty oznaczone tagami:

#ciekawostka,    #literatura 

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 

 

****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****