Na cmentarzu Alten Johannisfriedhof w Lipsku znajduje się nagrobek z początku XX wieku. To kamień upamiętniający Johannę Wagner i Rosalie Wagner, matkę i siostrę wielkiego kompozytora, Richarda Wagnera. Na nagrobku znajduje się wiersz. To słowa napisane przez Dolnoślązaka. Cztery wersy wzięto z twórczości Oswalda Marbacha z Jawora, profesora, poety, męża Rosalie Wagner. To nie przypadek, że znalazły się akurat na tym grobie.
Małżeństwo Marbacha z wielką aktorką trwało bardzo krótko i przerwała je tragedia. Ceniona mistrzyni ról szekspirowskich i oklaskiwana Małgorzata w „Fauście” Goethego zmarła tuż po urodzeniu córki – Rosine Marbach. Miała tylko 34 lata. Jej mąż, pochodzący z Jawora na Dolnym Śląsku, przeżył ją… ponad 50 lat!
Rosalie Wagner urodziła się 4 marca 1803 w Lipsku. Zmarła w swoim rodzinnym mieście 12 października 1837. Była najstarszą siostrą Richarda Wagnera i jego pierwszą mecenaską. Zasłynęła jako znana i ceniona aktorka teatralna. W jej nekrologu napisano:
„przyjmowana z ogromnym uznaniem, ponieważ wzbudzała najbardziej entuzjastyczne zainteresowanie publiczności, szczególnie we Wrocławiu, Frankfurcie, Darmstadt, Kassel […]. Jej najpopularniejszymi osiągnięciami były role, w których wielcy poeci przedstawiali postacie z artystyczną prawdą i doskonałością, szczególnie kobiety Goethego i Szekspira”
.jpg)
Karierę artystyczną Rosine Wagner porzuciła dla męża. Zakochała się w nim w Lipsku, gdzie pochodzący z Dolnego Śląska badacz rozwijał karierę naukową. Sam Oswald Marbach napisał o sobie:
„Urodziłem się 13 kwietnia 1810 roku w Jaworze jako syn miejscowego kaznodziei Carla Christiana Heinricha Marbacha. Mój ojciec został dotknięty długą chorobą w kwiecie wieku. […] W 1819 roku trafiłem pod opiekę mojego wuja, bardzo oświeconego i silnego człowieka […]. Po roku zostałem wysłany do Akademii Rycerskiej w Legnicy na dalszą edukację”
Wspomnianym wujem był superintendent Johann Gottfried Bobertag związany wówczas z Lubiatowem koło Złotoryi. Tam spędził część dzieciństwa późniejszy szwagier twórcy monumentalnych dramatów muzycznych. Marbach studiował m.in. we Wrocławiu i Halle, gdzie zdobył doktorat. Chwilę uczył jako nauczyciel w Legnicy, ale udało mu się habilitować w Lipsku w 1833 roku i tam przeniósł się. Był badaczem literatury oraz poetą. Publikował m.in. dawne sagi niemieckie, a także własną poezję (używając pseudonimu Minor Silesius). Swojej przedwcześnie zmarłej żonie poświęcił wiersze (tom „Buch der Liebe”). Ożenił się ponownie, chcąc zapewnić osieroconej córce opiekę. Od 1844 roku Marbach był członkiem lipskiej loży masońskiej Balduin zur Linde, której przewodził przez 30 lat. Był znaną postacią w środowisku niemieckich masonów w XIX wieku. Opublikował m.in. prozatorskie i wierszowane podania i legendy niemieckie oraz średniowieczne, w tym sagę Nibelungów oraz Tristana. Kilka dziesięcioleci później Richard Wagner, jego szwagier, napisał opery na ten sam temat. W Lipsku, w którym w 1813 roku urodził się Richard Wagner, Marbach przez dziesięciolecia, do 1882 roku wykładał filozofię na Universität Leipzig. W 1868 roku na festiwalu w Weimarze Marbach wygłosił wykład „über die Wiedergeburt der dramatischen Kunst durch Musik” (O odrodzeniu sztuki dramatycznej poprzez muzykę). Na tym festiwalu gościł m.in. młody Fryderyk Nietzsche. Według badaczy twórczości słynnego filozofa, przemowa Marbacha mogła zainspirować Nietzschego do napisania ważnego traktatu. Chodzi o dzieło pod tytułem „Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik” (Narodziny Tragedii z ducha muzyki) z 1872 roku. Nietzsche postuluje w tym dziele, które dedykował Wagnerowi, podobne hasła i idee, co kilka lat wcześniej szwagier kompozytora.
Córka profesora z Jawora i Rosalie Wagner również została aktorką. Znana była jako Rosalie Frey Marbach. Była żoną aktora i teatrologa, wykładowcy w Berlinie - Eduarda Ferdinanda Freya. Jej mąż napisał „Aus der Werkstatt des Schauspielers dramaturgische Aufsätze”. Książka o teatrze i aktorstwie z 1886 roku dedykowana była prof. Oswaldowi Marbachowi z Jawora, ojcu żony autora.
.png)
Na początku XX wieku Rosalie Frey Marbach ufundowała pomnik swojej matki i babki – Johanny Wagner i Rosalie Wagner. Pomnik nagrobny ma wysokość 1,40 m. Główną częścią jest marmurowa stela z płaskorzeźbą przedstawiającą dwóch aniołów niosących kobietę owiniętą w powiewającą szatę. Autorem rzeźby był Hermann Hidding, ceniony berliński rzeźbiarz (autor m.in. pomnika Richarda Wagnera).
Na nagrobku znalazła się również inskrypcja z wierszem.
"Was der Erde entspross,
Nahm sie mütterlich auf,
Was sich vom Himmel ergoss,
Schwang sich zum Himmel hinauf"
To słowa zapożyczone z twórczości jaworskiego profesora i poety – Oswalda Marbacha, męża Rosalie Wagner.
.jpg)
Obszerna informacja o postawieniu pomnika znalazła się m.in. na łamach „Illustrirte Zeitung” w 1910 roku wraz ze zdjęciem nowego upamiętnienia Rosalie Wagner.
Artykuł opublikowany w 2025 roku z okazji 222. rocznicy urodzin Rosalie Wagner.
polecam również inne wpisy oznaczone tagiem: #WAGNER
*****
niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic (... a także innych miejsc, które odwiedziłem, oraz spraw, które mnie zainteresowały)
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej w podpisach - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa.
publikowane zdjęcia mojego autorstwa NIE POWSTAJĄ w wyniku użycia narzędzi AI (sztucznej inteligencji), ujęć z dronów, obróbki graficznej polegającej na montażu, dodawaniu i wymazywaniu elementów. Fotografie mają charakter dokumentacji odwiedzonych miejsc i obiektów, w takiej formie, w jakiej je oglądałem.
licencja praw autorskich materiałów własnych na blogu zezwalająca na użycie na określonych warunkach
CC BY-NC-ND
autorem bloga jest Robert - muzealnik, dziennikarz, przewodnik, animator, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz