welthellsicht - moje spojrzenie na świat : Makabryczne wizje sfery sacrum (wybór

30 października 2019

Makabryczne wizje sfery sacrum (wybór – Dolny Śląsk i okolica)

Śmierć w najbardziej bolesny sposób, piekielne istoty oraz rozkład...to motywy, które przeniknęły do sztuki sakralnej za pośrednictwem historii biblijnych oraz chrześcijańskiej tradycji. W kościołach czy kaplicach oraz w dziełach związanych z miejscami świętymi nie brakuje przerażających i okropnych wizji.

Przegląd wybranych artystycznych realizacji motywów religijnych, które zawierają straszne sceny.

Zdjęcia pochodzą z Dolnego Śląska (w tym historycznego Dolnego Śląska – Brzeg i Nysa) oraz z pogranicza, z Czech (Kuks) i Niemiec (Goerlitz).

Potwory dręczące ludzi w czasach dawnych na Ziemi i zapowiadane na Koniec Świata, męka Chrystusa i jego uczniów oraz wiernych, a także motyw rozkładu i przemijania. Niektóre obrazy czy rzeźby w kościołach (oraz w muzeach a pochodzące z kościołów) mogą wzbudzać w nas lęk. Przedstawiają wizje godne przerażających dreszczowców i horrorów.

męczeństwo świętych- ćwiartowanych, piłowanych, pieczonych czy odzieranych ze skóry - malarstwo barokowe Willmanna - wystawa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu

Ból świętych
Ich ciała były torturowane na najróżniejsze sposoby. Rozrywane, przypalane, kaleczone. Święci męczennicy pokazywani są zarówno w chwili męki czy agonii, ale też już w chwale, z narzędziem swojej śmierci. Często jest to z pozoru ”niewinne” koło czy krata. Jednak posłużyły one za okrutne akcesoria wyszukanej zbrodni.

męczennicy, wystawa w zamku w Brzegu, dolnośląska sztuka sakralna w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu

scena męczeństwa św. Urszuli i innych dziewic w ołtarzu bocznym w bazylice w Krzeszowie

scena męczeństwa, wystawa w zamku w Brzegu, dolnośląska sztuka sakralna w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu

rzeź niewiniątek, bazylika w Wambierzycach

św. Bartłomiej - obdarty ze skóry, Muzeum Narodowe we Wrocławiu

św. Wawrzyniec z rusztem, na którym został upieczony, bazylika w Krzeszowie

Wilgefortis, legendarna brodata kobieta, która została ukrzyżowana, muzeum w Nysie

jeden z ukrzyżowanych łotrów, scena z kaplic różańcowych w Bardzie

Potwory biblijne
Wielkie bestie i demony zasiedlają rozdziały świętej księgi religii monoteistycznych. W Biblii natrafiamy na rozmaite przekazy o potworach gnębiących ludzi, ale też przypowieści o makabrycznym końcu świata.

bazylika św.Elżbiety we Wrocławiu, scena biblijna z morskim potworem

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Okrutne historie
Motyw Judyty i Holofernesa to bardzo ważny wątek biblijny. Często pojawia się w malarstwie. Sięgali po niego wielcy z Cranachem i Caravaggiem na czele. Piękna Judyta albo jest w trakcie odcinania głowy pokonanemu wodzowi wroga, albo też trzyma „trofeum”. Dość makabryczny (ale zakończony „happy endem)”) jest wątek ofiarowania Izaaka.

dom biblijny w Goerlitz, scena ofiarowania Izaaka, czyli przerwana ofiara z dziecka

warsztat Lucasa Cranacha Starszego, XVI wiek, scena z Judytą, wystawa w muzeum w Nysie

Śmierć i motywy wanitatywne
Koniec życia to ważny aspekt sztuki. Przypominanie o nim to niejako misja dawnych dzieł. Widzimy często szkielety, kościotrupy i węże żywiące się ciałem. Znajdziemy je na epitafiach, grobach i na cmentarzach.