Przedstawiam zestaw zdjęć dzieł sztuki z Dolnego Śląska, uzupełniony 10 kompozycjami, których autorzy byli w różny sposób związani z Dolnym Śląskiem. Do tego fragmenty poetyckie i zabytki językowe.
Sacrum wielkanocne jest niezwykle silne.
Uroczystości i rytuały pełne dramatyzmu i ból, a jednocześnie tryumfu i świętości wzbogacane były budowaną przez wieki skarbnicą kultury, nie tylko tej związanej z obyczajami, ale i z materialnymi pamiątkami - zabytkami.
Zapraszam na przegląd obrazów, rzeźb, budowli z Sudetów i Dolnego Śląska (również historycznego - z Brzegiem włącznie) - ponad 60 zdjęć. Plus 10 kompozycji muzycznych od XVII do końca XIX wieku, których autorzy byli związani z Dolnym Śląskiem i Dolnoślązakami.
W linkach odniesienia do innych ciekawych artykułów na blogu, rozwijających daną myśl czy temat.
****
- Heinrich Schütz: Historia der Auferstehung Jesu Christi (Historia Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa) – o pobycie kompozytora we Wrocławiu oraz o jego współpracy z poetą z Bolesławca TUTAJ.
Schütz: Historia der Auferstehung Jesu Christi, Op. 3, SWV 50: II. Da der Sabbath vergangen war (YouTube)
Udostępniony fragment w "Biblii" Jakuba Wujka:
"A gdy minął szabbat, Marya Magdalena i Marya Jakóbowa i Salome nakupiły wonnych olejków, aby przyszedłszy, namazały Jezusa. A bardzo rano pierwszego dnia z szabbatów przyszły do grobu, gdy już wzeszło słońce. I mówiły między sobą: Kto nam odwali kamień ode drzwi grobowych?" (domena publiczna, wikisource.org)
Udostępniony fragment w "Biblii" Jakuba Wujka:
"A gdy minął szabbat, Marya Magdalena i Marya Jakóbowa i Salome nakupiły wonnych olejków, aby przyszedłszy, namazały Jezusa. A bardzo rano pierwszego dnia z szabbatów przyszły do grobu, gdy już wzeszło słońce. I mówiły między sobą: Kto nam odwali kamień ode drzwi grobowych?" (domena publiczna, wikisource.org)
sceny związane z tematyką pasyjną i wielkanocną w Muzeum Narodowym we Wrocławiu + wystawa Willmanna
****
- Johann Sebastian Bach: Johannespassion, BWV 245 (Pasja według ewangelii św. Jana) – o związkach Bacha z Dolnoślązakami TUTAJ.
O”Pasji” (w tym o tekstach autorstwa dolnośląskich poetów, które Bach wykorzystał w tym utworze) – TUTAJ, omówienie niezwykłego quasipolonezowego fragmentu "Pasji" - TUTAJ
Bach: Johannes-Passion: Chorus "Herr, unser Herrscher" BWV 245 (YouTube)
ukrzyżowanie, Bardo
scena ukrzyżowania, muzeum przy Kościele Pokoju w Świdnicy
XIX-wieczna kopia Piety Michała Anioła w kościele uniwersyteckim Imienia Jezus we Wrocławiu
scena pasyjna, Willmann, wystawa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu
****
- Johann Sebastian Bach: Matthäuspassion, BWV 244 (Pasja według ewangelii św. Mateusza) – o związkach Bacha z Dolnoślązakami TUTAJ.
O "Pasji mateuszowej" TUTAJ.
O pierwszym XIX-wiecznym wykonaniu „Pasji” przez Mendelssohna, który odwiedził Duszniki-Zdrój – TUTAJ.
O wykonaniu „Pasji” we Wrocławiu w 1830, co dało początek renesansowi Bacha na Dolnym Śląsku- TUTAJ.
Bach: Matthäus-Passion, BWV 244 / Zweiter Teil - 68. "Wir setzen uns mit Tränen nieder" (YouTube)
witraż z sceną Zmartwychwstania, Muzeum Architektury we Wrocławiu
ukrzyżowanie, fasada bazyliki w Krzeszowie
pieta, Kościół św. Macieja we Wrocławiu
droga krzyżowa, kaplice różańcowe w Bardzie
scena Zmartwychwstania, droga krzyżowa - Góra Wszystkich Świętych - Nowa Ruda - Słupiec
krzyż, Ziębice
pieta, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
*****
- Georg Friedrich Haendel – Messiah, HWV 56 (Mesjasz) – o dolnośląskich korzeniach Haendla, którego dziadek pochodził z Wrocławia – TUTAJ.
Haendel: Messiah - cz. II (śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa), scena I, aria: He was despised (YouTube)
aria oparta na tekście z proroctwa z Księgi Izajasza w Starym Testamencie, nawiązuje do wizji Chrystusa Frasobliwego:
w tłumaczeniu Jakuba Wujka:
"Wzgardzonego i najpodlejszego z mężów, męża boleści i znającego niemoc, a jakoby zasłoniona twarz jego i wzgardzona: zkąd aniśmy go mieli zacz.
Ciało moje dałem bijącym, a policzki moje szczypiącym: twarzy mojej nie odwróciłem od łających i plujących na mię." (domena publiczna, wikisource.org)
"Zbiór nabożeństwa dla Chrześcian Katolików" z 1848 roku ten fragment podaje na czas Wielkiej Środy
aria oparta na tekście z proroctwa z Księgi Izajasza w Starym Testamencie, nawiązuje do wizji Chrystusa Frasobliwego:
w tłumaczeniu Jakuba Wujka:
"Wzgardzonego i najpodlejszego z mężów, męża boleści i znającego niemoc, a jakoby zasłoniona twarz jego i wzgardzona: zkąd aniśmy go mieli zacz.
Ciało moje dałem bijącym, a policzki moje szczypiącym: twarzy mojej nie odwróciłem od łających i plujących na mię." (domena publiczna, wikisource.org)
"Zbiór nabożeństwa dla Chrześcian Katolików" z 1848 roku ten fragment podaje na czas Wielkiej Środy
ukrzyżowanie, most gotycki w Kłodzku
veraikon, chusta św. Weroniki, wystawa w Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze
pieta, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
epitafium z pietą, bazylika św. Elżbiety we Wrocławiu
Chrystus Frasobliwy, kościół dominikański we Wrocławiu
scena pasyjna, Kalwaria Krzeszowska
biczowanie, Muzeum Zamku w Brzegu
ukrzyżowanie, Muzeum Zamku w Brzegu
****
- Jospeh Haydn: Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze, Hob. XX/1:A (Siedem ostatnich słów Chrystusa na krzyżu) – o liście Haydna do sanktuarium w Krzeszowie (w którym wspomina o tym oratorium!) - TUTAJ
Haydn: Die sieben letzten Worte, Hob. XX: : IV. Frau, hier siehe deinen Sohn (YouTube)
rozważania związane m.in. z fragmentem ewangelii św. Jana
w tłumaczeniu Jakuba Wujka:
"Niewiasto, oto syn twój.[...] Oto matka twoja" (domena publiczna, wikisource.org)
rozważania związane m.in. z fragmentem ewangelii św. Jana
w tłumaczeniu Jakuba Wujka:
"Niewiasto, oto syn twój.[...] Oto matka twoja" (domena publiczna, wikisource.org)
zdjęcie z krzyża, bazylika w Bardzie
scena pasyjna, kaplice różańcowe w Bardzie
sąd nad Chrystusem, Willmann, wystawa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu
biczowanie, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Ecce Homo - scena pasyjna - stacja kalwarii w Wambierzycach
ukrzyżowanie, scena w Bardzie
droga krzyżowa, Muzeum Miejskie we Wrocławiu
pieta, bazylika w Wambierzycach
****
- Hector Berlioz: Messe Solennelle: Resurrexit (Msza Uroczysta: fragment Credo)- kompozytor odwiedził Dolny Śląsk kilkukrotnie, koncertował we Wrocławiu i Lwówku Śląskim. Przyjacielem Berlioza był miłośnik muzyki z Wrocławia, Ferdinand Friedland.
Berlioz: Messe Solennelle: Resurrexit (YouTube)
wyznanie wiary: - warto podkreślić, że najstarsza polska wersja drukowana tekstu (jednocześnie najstarszy polski druk w ogóle) ukazała się w 1475 roku we Wrocławiu w dokumencie „Statuta synodalia episcoporum Wratislaviensium“. Fragment, o którym mowa, w tym dokumencie ma brzmienie: „trzeti dan zmrtwich wstal wstupil na nyébessa Sedy na prauiczi boga Otcze wssechmogucziego“ (za: Historya literatury polskiej")
wyznanie wiary: - warto podkreślić, że najstarsza polska wersja drukowana tekstu (jednocześnie najstarszy polski druk w ogóle) ukazała się w 1475 roku we Wrocławiu w dokumencie „Statuta synodalia episcoporum Wratislaviensium“. Fragment, o którym mowa, w tym dokumencie ma brzmienie: „trzeti dan zmrtwich wstal wstupil na nyébessa Sedy na prauiczi boga Otcze wssechmogucziego“ (za: Historya literatury polskiej")
scena pasyjna, kalwaria na Szczytniku w Górach Stołowych
zmartwychwstały Chrystus - apoteoza, bazylika w Krzeszowie
ukrzyżowanie, Willmann, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
biczowanie, kościół św. Maurycego we Wrocławiu
scena zmartwychwstania, Muzeum Miejskie Wrocławia
Chrystus Frasobliwy, bazylika w Strzegomiu
scena pasyjna, stacja kalwarii w Wambierzycach
****
- Johannes Brahms: Marienlieder op. 22 (1859) - VI. Magdalena – pieśń o Marii Magdalenie w grobie Chrystusa. Na temat koncertów Brahmsa we Wrocławiu oraz o doktoracie Uniwersytetu Wrocławskiego - TUTAJ.
Brahms: Marienlieder op. 22 (1859) - VI. Magdalena (YouTube)
luźne poetyckie nawiązanie do sceny z księgi XX ewangelii św. Jana
w tłumaczeniu Jakuba Wujka:
"A pierwszego dnia szabbatu Marya Magdalena przyszła rano [...] I ujrzała dwu Aniołów w bieli siedzących, jednego u głowy a drugiego u nóg, kędy położone było ciało Jezusowe. Rzekli jéj oni: Niewiasto! czemu płaczesz? [...] Rzekł jéj Jezus: Niewiasto! czemu płaczesz? kogo szukasz? Ona mniemając, żeby był ogrodnik, rzekła mu: Panie!" (domena publiczna, wikisource.org)
luźne poetyckie nawiązanie do sceny z księgi XX ewangelii św. Jana
w tłumaczeniu Jakuba Wujka:
"A pierwszego dnia szabbatu Marya Magdalena przyszła rano [...] I ujrzała dwu Aniołów w bieli siedzących, jednego u głowy a drugiego u nóg, kędy położone było ciało Jezusowe. Rzekli jéj oni: Niewiasto! czemu płaczesz? [...] Rzekł jéj Jezus: Niewiasto! czemu płaczesz? kogo szukasz? Ona mniemając, żeby był ogrodnik, rzekła mu: Panie!" (domena publiczna, wikisource.org)
ukrzyżowanie, droga krzyżowa, góra Igliczna w Masywie Śnieżnika
ukrzyżowanie, bazylika św. Erazma i Pankracego w Jeleniej Górze
ukrzyżowanie, wystawa w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu
ukrzyżowanie, scena ołtarza, Muzeum Regionalne w Jaworze
veraikon, chusta św. Weroniki - Muzeum Narodowe we Wrocławiu
ukrzyżowanie, bazylika w Wambierzycach
pieta, most gotycki w Kłodzku
****
- Franz Liszt: Christus: Passion und Auferstehung: nr 13 – O filii et filiae (oratorium Chrystus: hymn wielkanocny: O dniu radosny pełen chwał) – teść Wagnera wielokrotnie koncertował na Dolnym Śląsku, m.in. W Legnicy, Wrocławiu i Lwówku Śląskim. Jego ostatni uczeń pochodził z Lubawki - na ten temat TUTAJ.
Liszt: Passion and Resurrection No. 13: O filili et filiae (YouTube) - hymn wielkanocny z XV wieku, opracowanie Liszta w oratorium z połowy XIX wieku
przybicie do krzyża, droga krzyżowa, Góra Igliczna w Masywie Śnieżnika
ukrzyżowanie, kościół św. Józefa w Krzeszowie
grupa ukrzyżowania, Bartnica
pieta, katedra w Świdnicy
zdjęcie z krzyża, kościół św. Józefa w Krzeszowie
scena ukrzyżowania, kaplica Hochberga w katedrze św. Wincentego i św. Jakuba we Wrocławiu
pieta, bazylika w Strzegomiu
ukrzyżowanie, Most Gotycki w Kłodzku
****
- Richard Wagner – misterium sceniczne Parsifal, WWV 111 – akt III: Karfreitagszauber (interludium „Cud wielkopiątkowy") – o pobycie Wagnera na Dolnym Śląsku i związkach z Dolnoślązakami TUTAJ.
Ciekawostki o „Parsifalu“ i związki dzieła z Dolnym Śląskiem – TUTAJ.
O związkach "Parsifala" z teorią czasu i przestrzeni oraz średniowiecznymi ruchami heretyckimi TUTAJ.
Wagner: Parsifal / Act 3 - Karfreitagszauber (YouTube) - wspomnienie Wielkiego Piątku
kontekst tekstowy interludium:
"- Jak piękne dziś wydają się te łąki! [...] - To są Wielkiego Piątku cuda, panie! [...] - Oh biada, wszak w tym boleści dniu powinno wszystko, co kwitnie, co dysze, żyje i rodzi się zasmucić się i płakać? - Więc spójrz, że nie jest tak. Grzesznika gorzkie łzy spływają, i świętą rosą w krąg zraszają kwiecie łąk: on je tak świetnie stroi. W radości, ziemski zwierz i kwiat ten Zbawiciela święty ślad w modlitwie wielbi swojej. Gdy już na krzyżu ujrzeć go nie może, na człeka zbawionego wznosi wzrok; on czysty, wolen zmaz, już się nie trwoży, gdy go ofiarą czystą zbawił Pan; więc czuje kwiat i trawka pośród łąki, że dzisiaj ludzka stopa szczędzi je, i tak, jak Bóg w niebiańskiej łasce swej, zań poniósł krzyż, litując się, tak człowiek dziś, miłując kwiat w ślad Pana kroczyć chce.
Więc dzięki śle stworzenia chór wszego, co kwitnie, żyje, mrze, że wszelki ziemi, żywy twór dziś znów niewinnym znalazł się. [...] -Zbawienia rosa, w oku twem jaśnieje ty płaczesz - patrz! a świat się śmieje."
(Wagner: Parsifal, tłumaczenie: Leon Popławski, 1906, domena publiczna)
kontekst tekstowy interludium:
"- Jak piękne dziś wydają się te łąki! [...] - To są Wielkiego Piątku cuda, panie! [...] - Oh biada, wszak w tym boleści dniu powinno wszystko, co kwitnie, co dysze, żyje i rodzi się zasmucić się i płakać? - Więc spójrz, że nie jest tak. Grzesznika gorzkie łzy spływają, i świętą rosą w krąg zraszają kwiecie łąk: on je tak świetnie stroi. W radości, ziemski zwierz i kwiat ten Zbawiciela święty ślad w modlitwie wielbi swojej. Gdy już na krzyżu ujrzeć go nie może, na człeka zbawionego wznosi wzrok; on czysty, wolen zmaz, już się nie trwoży, gdy go ofiarą czystą zbawił Pan; więc czuje kwiat i trawka pośród łąki, że dzisiaj ludzka stopa szczędzi je, i tak, jak Bóg w niebiańskiej łasce swej, zań poniósł krzyż, litując się, tak człowiek dziś, miłując kwiat w ślad Pana kroczyć chce.
Więc dzięki śle stworzenia chór wszego, co kwitnie, żyje, mrze, że wszelki ziemi, żywy twór dziś znów niewinnym znalazł się. [...] -Zbawienia rosa, w oku twem jaśnieje ty płaczesz - patrz! a świat się śmieje."
(Wagner: Parsifal, tłumaczenie: Leon Popławski, 1906, domena publiczna)
scena pasyjna, kalwaria w Wambierzycach
zmartwychwstały Chrystus, bazylika w Legnickim Polu
pieta, kościół WNM w Lwówku Śląskim
zdjęcie z krzyża, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
krzyż, skansen w Pstrążnej
pieta, kościół św. Maurycego we Wrocławiu
****
- Gustav Mahler: 2. Sinfonie in c-moll Auferstehungssinfonie: cz. V: Im Tempo des Scherzos. Wild herausfahrend – Wieder zurückhaltend – Langsam. Misterioso (Symfonia Zmartwychwstania, cz. V z hymnem "Zmartwychwstanie" Friedricha Gottlieba Klopstocka) – o pobycie Mahlera we Wrocławiu oraz o jego związkach z Dolnoślązakami (TUTAJ).
Klopstock podobno odwiedził Dolinę Pałaców i grodów na Dolnym Śląsku.
Warto dodać, że Symfonię otwiera poemat muzyczny inspirowany „Dziadami” Adama Mickiewicza!
Mahler - Symphony No.2 'Auferstehung' (YouTube) - tekst Klopstocka z 1758 roku, wykorzystany i przerobiony przez kompozytora (Mahler zachował 2 oryginalne strofy poety), znalazł się też w bardzo ważnym, wielokrotnie wznawianym śląskim śpiewniku ewangelickim "Neues Evangelisches Gesangbuch" autorstwa wrocławskiego pastora Davida Gottfrieda Gerharda z 1800 roku. Otwiera on rozdział "Nieśmiertelność i Zmartwychwstanie", jako 399. pieśń w całym śpiewniku.
biczowanie, kaplica w zespole kaplic różańcowych w Bardzie
pasyjne obrazki na szkle, Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze, wystawa "W izbie"
pieta, bazylika w Bardzie
zdjęcie z Krzyża, kościół św. Doroty we Wrocławiu
pieta, most gotycki w Kłodzku
krzyż, Nowa Ruda
****
zapraszam również:
- Post, Niedziela Palmowa, Wielki Tydzień i Wielkanoc: ciekawostki na Dolnym Śląsku i w okolicy - dzieła sztuki i muzyka (GALERIA)
- Quodlibet: Święty Grób – Jerozolima vs. sudeckie zabytki (Krzeszów, Wambierzyce i Görlitz)
- Noli me tangere: czyli „nie dotykaj mnie” + dolnośląskie i sudeckie ciekawostki (od Biblii przez muzykę i kalwarię w śląskiej Jerozolimie aż po botanikę!)
- Quodlibet: Scala Sancta: Święte Schody – Jerozolima – Rzym – sudeckie sanktuaria (Krzeszów, Wambierzyce)
Polecam też inne posty z tagiem:
#muzyka #Wielkanoc
****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.
Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.
****
Zapraszam!
- dodaj do zakładek i odwiedzaj:
- polub i obserwuj – codziennie rocznice, wspomnienia i upamiętnienia:
kilkadziesiąt nowych postów miesięcznie: Dolny Śląsk, Sudety, historia, przyroda, sztuka, muzyka, ciekawostki!
ponad 1000 galerii na FB
ponad 2500 wpisów na blogu
niezależny, autorski projekt
od 2011 roku w blogosferze
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz