W 2019 roku obchodzona była 260. rocznica urodzin młodszego kolegi Goethego.
Wszyscy ludzie będą braćmi
To tłumaczenie cytatu z słynnej „Ody do radości”. Poemat zatytułowany w oryginale „An die Freude” powstał w listopadzie 1785 roku, a wydany został w 1786 roku. Beethoven sięgnął po słowa Schillera w trakcie pracy nad swoją przełomową „IX Symfonią”, którą wieńczy kantata oparta na odzie poety. Premiera utworu w 1824 roku znacznie wypłynęła na popularyzację tego wiersza nieżyjącego już wówczas liryka. W 1972 roku "Oda do radości" z muzyką Beethovena stała się hymnem Unii Europejskiej.
pomnik Schillera we Wrocławiu - replika
Warto dodać, że rękopis symfonii został wpisany w 2001 roku na listę UNESCO Pamięć Świata. Dwujęzyczny – niemiecki i polski cytat (utwór tłumaczył m.in. Gałczyński) z ody znajduje się na wrocławskim pomniku Schillera. Oryginalny monument z 1905 roku (jako „Schillerdenkmal”) został wzniesiony z okazji 100. rocznicy śmierci poety. Stanął w Parku Szczytnickim. Został on zniszczony w 1945 roku. Nowa, znana nam dziś wersja, została odsłonięta w 1995 roku.
Miniaturowe popiersia Schillera znajdują się też w rozmaitych muzeach i kolekcjach.
popiersie Schillera na ekspozycji w Muzeum Hauptmanna w Jagniątkowie
popiersia: Wagnera (pierwszy z lewej) - popularyzatora "Ody do radości"; Beethovena (drugi z prawej) - twórcy IX symfonii; oraz Schillera (pierwszy z prawej), autora słów ody wykorzystanej w symfonii Beethovena - ekspozycja w Muzeum Teatru im. Tomaszewskiego we Wrocławiu
Z zamku do ballady
Jedną z bardziej znanych ballad Schillera jest „Rękawiczka”, tłumaczona przez wieszcza Adama Mickiewicza. Ballada „Der Handschuh” powstała w 1797 roku. Schiller wzorował się na krótkiej opowieść ze zbioru francuskiego autora Germain-François Poullain de Saint-Foix pod tytułem “Essais historiques sur Paris” z XVIII wieku. Podobna fabuła pojawia się też w noweli włoskiego renesansowego pisarza, Matteo Bandello. Tym, co rożni wersję Schillera od pozostałych, jest imię głównej bohaterki. W balladzie “Rękawiczka” nazywa się ona Kunegunda (Kunigunde). Mickiewicz w “Balladach i Romansach” zmienił jej imię na Marta, ale warto przytoczyć jego wersję (we fragmentach):
Wtem leci rękawiczka z krużganków pałacu,
Z rączek nadobnej Marty,
Pada między tygrysa i między lamparty
Na środek placu.
Marta z uśmiechem rzecze do Emroda:
„Kto mię tak kocha, jak po tysiąc razy
Czułemi przysiągł wyrazy,
Niechaj mi teraz rękawiczkę poda”.
(....)
A on w zwycięskiej chwale
Wstępuje na krużganki.
Tam, od radosnej witany kochanki,
Rycerz jej w oczy rękawiczkę rzucił:
„Pani, twych dzięków nie trzeba mi wcale”.
To rzekł i poszedł, i więcej nie wrócił.
Opowieść niezwykle przypomina legendę o próżnej śląskiej kasztelance Kunegundzie, która poddawała kandydatów o jej rękę morderczej próbie. Śmiałek, który wreszcie dokonał niemożliwego, zrobił dokładnie to samo, co rycerz z ballady Schillera. Pogardził próżną panną! Na zamku Chojnik u podnóża Karkonoszy, skąd pochodzi opowieść, kilka lat przed powstaniem ballady Schillera gościł przyjaciel poety, również wielki liryk, Goethe. Czy to za jego sprawą bohaterka wiersza zyskała związek z dolnośląską legendą? Ta koincydencja zauważana była już przed wiekami. W “Heidelberger Jahrbücher der Literatur" z 1819 roku czy w “Der Handschuh” z 1881 roku w kontekście ballady Schillera wspominany jest właśnie Chojnik i legenda o Kunegundzie.
zamek Chojnik
Od kamienia po schronisko
Związki z Schillerem ma też wyjątkowe wałbrzyskie schronisko. Chodzi o Harcówkę w Parku Sobieskiego. Obiekt ten nazywał się oryginalnie Schillerbaude. W miejscu budowli z 1908-11 roku nieco wcześniej, w stulecie śmierci Schillera w 1905 roku, postawiono kamień pamiątkowy. Samo wzniesienie w pasmie Gór Wałbrzyskich nazywało się Wzgórzem Schillera. Dom wycieczkowy nazwany na cześć poety dopiero od lat 50. XX wieku określa się Harcówką.
Schronisko o takiej samej oryginalnej nazwie - Schillerbaude – znajdowało się też na Przełęczy Kowarskiej.
Harcówka w Wałbrzychu
Tekst z dolnośląskimi i sudeckimi ciekawostkami z okazji rocznicy urodzin Goethego TUTAJ.
Brawo za tematykę. Pozdsrawiam
OdpowiedzUsuń