Wybrałem 10 pięknych pieśni, których słowa napisali poeci związani z Dolnym Śląskiem, m.in. mieszkańcy Wrocławia! Trzej poeci, których wiersze cytuję, żyli i tworzyli we Wrocławiu w różnym okresie w I połowie XIX wieku. Muzykę do ich lirycznych miniatur napisali wielcy mistrzowie pieśni, od Schuberta, przez Schumanna, Wolfa, Brahmsa, po… Pendereckiego! Także niektórzy mistrzowie kompozycji mieli osobiste bądź pośrednie związki z stolicą Śląska.
Brahms występował we Wrocławiu i został honorowym doktorem uniwersytetu, z Wrocławia pochodził pradziadek Pendereckiego, a żona Schumana zrobiła w stolicy Śląska wielką karierę, promując dzieła męża. Schubert był synem sudeckich Ślązaków z czeskiej strony historycznego Śląska i korespondował z cytowanym poetą, Schoberem, kiedy ten mieszkał we Wrocławiu!
Oprócz poezji (w oryginale, z dawnych wydań) prezentuję nagrania pieśni. Kolejne utwory są przeplatane ilustracjami dolnośląskiej wiosny – to zdjęcia kwiatów marca, kwietnia, maja i początku czerwca. Zdjęcia wykonałem podczas moich podróży.
Zapraszam na wiosenne spotkanie z przyrodą i kulturą!
.JPG)
.JPG)
Dolny Śląsk wiosną
Joseph von Eichendorff
Urodził się 10 marca 1788 w Łubowicach (dziś w powiecie raciborskim), a zmarł 26 listopada 1857 w Nysie, gdzie zachował się jego grób. Eichendorff był poetą wysoko cenionym, tłumaczonym na inne języki, w tym polski, i do dziś jest chętnie czytany. W 1801 roku Józef wraz ze swym o dwa lata starszym bratem Wilhelmem został wysłany do katolickiego gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu. Tam uczył się i uzyskał maturę. Między rokiem 1855 a 1857 mieszkał i pisał w Nysie. Spędzał też czas w sudeckim zamku Javorniku (historycznie Dolny Śląsk) na dworze Heinricha Förstera, biskupa wrocławskiego. Pomnik Eichendorffa znajduje się m.in. w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Wrocławskiego.
Robert Schumann: „Liederkreis” (Op. 39) „Frühlingsnacht” (1840) Op. 39/12
Schumann: Liederkreis, Op. 39 – Frühlingsnacht (YouTube)
Joseph freiherrn von Eichendorff, „Gedichte” 1843 (Google Books)
Joseph von Eichendorff
Krzysztof Penderecki - pieśń "Bei einer Linde” z VIII Symfonii „Lieder der Vergänglichkeit”
Jego pradziadkiem od strony matki był Johann Berger (Jan Berger), który był Niemcem i przyszedł na świat we Wrocławiu (za: "Krzysztof Penderecki: His Life and Work") w 1810 roku.
Krzysztof Penderecki - "Bei einer Linde” (YouTube)
Joseph freiherrn von Eichendorff, „Gedichte” 1837 (YouTube)
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben
W 1823 roku został powołany na stanowisko kustosza biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 1830 był we Wrocławiu profesorem języka i literatury niemieckiej. Zapisał się jako aktywny uczestnik życia intelektualnego stolicy Dolnego Śląska. Z regionem był związany przez 20 lat. Badał tutejszy folklor i historię literatury i wydawał własne dzieła.
Robert Schumann: „Lieder-Album für die Jugend” (Op. 79): „Frühlingslied” (1849)
Schumann, „Frühlingslied” (YouTube)
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben: „Gedichte. Neue Sammlung”, Breslau (Wrocław) 1837
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben
Robert Schumann: „Lieder-Album für die Jugend” (Op. 79): „Hinaus ins Freie” (1849)
Schumann, „Hinaus ins Freie” (YouTube)
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben: Die Kinderwelt in Liedern (Google Books)
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben
Robert Schumann: „Lieder-Album für die Jugend” (Op. 79): „Frühlingsgruss” (1849)
Schumann. „Frühlingsgruss” (YouTube)
Hoffmann von Fallersleben Gesammelte Werke: Lyrische Gedichte (Google Bopoks)
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben
Robert Schumann: „Lieder-Album für die Jugend” (Op. 79): „Frühlings Ankunft”
Schumann. „Frühlings Ankunft” (YouTube)
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben, Gedichte, 1843 (Google Books)
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben
Robert Schumann: „Lieder-Album für die Jugend” (Op. 79): „Die Waise”
Schumann. „Die Waise” (YouTube)
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben: „Gedichte. Neue Sammlung”, Breslau (Wrocław) 1837
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben
Hugo Wolf: „Liebesfrühling” (1878)
Hugo Wolf: „Liebesfrühling” (YouTube)
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben: Lieder aus Weimar, 1854 (Google Books)
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben
Brahms: „Sechs Gesänge” (Op. 3): „Liebe und Frühling I” (1853) Op. 3 no.2
Brahms wielokrotnie koncertował na Dolnym Śląsku. Był tak ceniony i lubiany, że Uniwersytet Wrocławski wręczył mu honorowy doktorat w 1879 roku. Kompozytor odwdzięczył się napisaniem „Uwertury Akademickiej”
Brahms, „Liebe und Frühling I” (YouTube)
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben: Gedichte, 1834 (Google Books)
wiosna na Dolnym Śląsku
Franz von Schober
W latach 1823-1825 Schober był aktorem teatru wrocławskiego i mieszkał na Dolnym Śląsku. We Wrocławiu w 1826 roku wydał tom poezji „Palingenesien aus den heiligen Büchern des alten Bundes”. Znany jest jego list do jego przyjaciela, kompozytora F.Schuberta, adresowany 2 grudnia 1824 roku z Wrocławia.
Franz Schubert: „Am Bach im Frühling” D361
Rodzice Schuberta byli Ślązakami z czeskiej części Sudetów. Przyjaźnił się z Schoberem.
Schubert: „Am Bach im Frühling” (YouTube)
Franz von Schober: Gedichte, 1842 (Google Books)
+ bonus!
Pieśni kompozytorów, którzy odwiedzali Dolny Śląsk i utrzymywali bliskie kontakty z Dolnoślązakami oraz również czerpali z ich twórczości.
Richard Strauss: „Vier letzte Lieder” – „Frühling”
Cykl 4 ostatnich pieśni został wykonany pośmiertnie. Słowa do 3 z nich, w tym do „Frühling”, napisał noblista literacki, Hermann Hesse, do ostatniej – „Im Abendrot” napisał Eichendorff. Prawykonaniem pieśni w 1950 roku dyrygował Wilhelm Furtwängler. Początki działalności tego mistrza związane są z Wrocławiem. Tutaj krótko, w latach 1906-1907 pod opieką wuja, Georga Dohrna, 21-letni Furtwängler pracował jako répétiteur.
Strauss również bywał we Wrocławiu. Przyjaźnił się z kilkoma Dolnoślązakami. W Muzeum Narodowym we Wrocławiu można zobaczyć jego popiersie autorstwa Hugo Lederera, rzeźbiarza związanego z Wrocławiem, autora fontanny „Szermierz” we Wrocławiu.
Strauss: „Vier letzte Lieder” – „Frühling” (YouTube)
Gustav Mahler: „Das Lied von der Erde” - 5. „Der Trunkene im Frühling”
Autorem słów był azjatycki poeta Li Tai-Po. Mahler wielokrotnie bywał na Dolnym Śląsku, gdzie dyrygował swoimi symfoniami i pieśniami. Przyjaźnił się m.in. z Gerhartem Hauptmannem.
Pośmiertnym prawykonaniem symfonii z pieśnią dyrygował w 1911 roku Bruno Walter, przyjaciel kompozytora, który mieszkał i pracował jako dyrygent we Wrocławiu w latach 1896/97.
Mahler: „Der Trunkene im Frühling” (YouTube)
Richard Wagner: „Die Walküre”, „Winterstürme wichen dem Wonnemond”
Wagner kilkukrotnie osobiście przebywał na Dolnym Śląsku, w tym w Lwówku Śląskim i we Wrocławiu. Dyrygował swoimi dziełami. Przyjaźnił się z wieloma Dolnoślązakami. Jego rodzeństwo, siostra i brat, pracowali we Wrocławiu jako aktorzy i śpiewacy. Wnuk jego siostry, Johannes Maximilian Avenarius, był znanym śląskim malarzem. Tekst pieśni napisał sam Wagner.
Co ciekawe pieśń Siegmunda „Winterstürme wichen dem Wonnemond” została wykonana we Wrocławiu podczas wizyty Wagnera, 7 grudnia 1863 roku. Partię solową śpiewał kantor (Chasan) wrocławskiej synagogi, Moritz Deutsch. Taką informację podaje m.in. "Richard Wagner-Chronik", a także prasa wrocławska z tamtego okresu. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że prapremiera opery, z której pochodzi pieśń odbyła się dopiero 26 czerwca 1870, czyli kilka lat po tym, jak przedpremierowo wykonano część tego dzieła we Wrocławiu! Dziś wiosenna pieśń miłosna z "Walkirii" jest również często wykonywana jako dzieło koncertowe. Wrocław był jednym z pierwszych miast na świecie, gdzie publiczność wysłuchała tego utworu.
"Pieśń miłosna Siegmunda z Walkirii została wykonana bardzo szlachetnie przez Kantora Deutscha i spotkała się z największym aplauzem"
Breslauer Zeitung. Jg.44, Nr. 575 (9 Dezember 1863) - Morgen-Ausgabe za: POLONA
Wagner: „Die Walküre” - akt I: pieśń wiosenna Zygmunta: „Winterstürme wichen dem Wonnemond” (YouTube)
"Czar wiosenny spłoszył zimowy mrok,
W łagodnem świetle wiosna już lśni;
Na skrzydłach wiatru, lekka, wonna,
Cuda snując leci w dal;
Na bory, niwy, śląc swe tchnienie,
Śmiechem swym weseli świat:
W słowika pieniu imię jej słodko brzmi,
Woń świeżości w przestwór mknie;
Barwnych kwiatów łan zakwitnął
W ciepłem jej tchnieniu,
Nowe życie wokół wre.
Ozdobną zbroją swą zwycięża świat,
Wichry i lód wątłą zaporą jej,
Tak prysły ostatnie oddrzwia lodowe,
Ciepłym podmuchem stopione wnet
I w dal wzbiła się.
Na skrzydłach wiatru leciała doń,
Miłości czar przynęcił ją,
Na dnie serc naszych krył się ten czar,
Dziś w blasku wiosny już lśni.
Kochankę siostrzycę brat z więzów uwalnia,
Już w gruzy legł dzielący ich wał,
Zachwyt szczęścia w ich oku drga,
Miłości połączył ich czar!"
za: Wagner: Walkirya : pierwszy dzień z trylogii, tłumaczenie: Bandrowski (domena publiczna)
.JPG)
dolnośląska wiosna
polecam również posty oznaczone tagami:
a także:
niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic
****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa.
CC BY-NC-ND
Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.
****
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz