reprezentacyjna barokowa kamienica na rynku w Mieroszowie
Na nazwisko Friebe natrafiłem podczas badania dziejów apteki w Kamiennej Górze i rówieśnika tego mieroszowskiego naukowca – aptekarza Vielheuera z Kamiennej Góry. W książce „Beiträge zur Apothekengeschichte Schlesiens” natrafiamy na informację, że „Dr. Dr. Melchior Friebe” od grafa Hochberga otrzymał w 1666 roku przywilej prowadzenia apteki Friedland Stadt-Apotheke (w Mieroszowie pierwsza apteka działała już w 1590 roku). To jedna z kilku enigmatycznych wzmianek o ciekawej postaci z dawnego Księstwa Świdnicko-Jaworskiego.
zamek Książ - siedziba Hochbergów
Droga do kariery
W książkach specjalistycznych dostępnych online można znaleźć informacje, że Friebe urodził się 24 listopada 1629 roku w miejscowości Friedland, czyli Mieroszowie. W XVII wieku miasto należało do Hochbergów z Książa. Dwie dekady przed urodzinami naukowca miasto otrzymało swój herb. W skąpych notkach znajdujemy informacje, że Melchior Friebe zaczął studia w semestrze zimowym 1650 roku w Lipsku. Doktorem medycyny został w 1659 w Padwie. Pracował najpierw w Kamiennej Górze (być może poznał tam opisanego przeze mnie aptekarza Vielheuera, który w Landeshut pracował od 1664 roku), a następnie w Żytawie jako praktykujący lekarz (1667). Później działał zawodowo jako physicus – lekarz-urzędnik w Saksonii w mieście niedaleko Halle (gdzie dziś ma siedzibę Akademia). Pamiątką jego pobytu w Hayna jest wpis w księdze żałobnej z liryką na część Anny Sophie Meisner, córki teologa i poety, Gottfrieda Meisnera ("Lessus, quem super Obitu in sperato" z 1675).
okładka historii Akademii na jej 100-lecie
Trudno znaleźć jednak konkretne daty. Jedyna dokładna, jaka się pojawia w powszechnie dostępnych źródłach, to właśnie 15 sierpnia 1672 roku. Wówczas Friebe zostaje (z trzema innymi lekarzami) członkiem Leopoldiny. Przyjmuje przydomek (czyli Cognomen) Cleander (imię nawiązujące do łacińskich i wcześniej greckich korzeni: Κλέανδρος – sławny mąż). Od początku istnienia Akademii aż do XIX wieku tradycją było nadawanie akademickich „ksywek” jej członkom. Były to imiona antycznych bohaterów oraz słynnych naukowców czasów starożytnych. Friebe publikował też w piśmie naukowym Akademii. „Miscellanea Curiosa Medico-Physica” została wydana po raz pierwszy w 1670 roku. Jego pomysłodawcą i redaktorem był wrocławski lekarz i przyrodnik, członek Akademii Philipp Jakob Sachs von Levenheimb (17. immatrykulowany). „Miscellanea Curiosa” jest jednym z 3 najstarszych europejskich naukowych czasopism i najstarszym czasopismem medycznym.
Frontyspis pierwszego wydania „Miscellanea Curiosa"
Wydawane było po łacinie. W numerze opublikowanym w 1681 roku w Lipsku (w wydawnictwie Johanna Fritzschego, w którym kilka lat wcześniej swoją pionierską książkę aptekarską opublikował wspomniany Vielheuer) można natrafić na artykuły podpisane nazwiskiem naukowca z Mieroszowa (jako Melchioris Fribe). Łacińskie teksty wymieniają m.in. nazwę rodzinnego miasta - Fridlandia, oraz imię Hansa Heinricha I. von Hochberga z Książa. Z kolei publikacja autorstwa Friebego „Brevis enumeratio hactenus a se in Chemia actorum” pojawia się też w słynnym zbiorze „Bibliotheca Chemica Curiosa” z 1702 roku, już po jego śmierci.
„Bibliotheca Chemica Curiosa”
Na jego nazwisko udało mi się też trafić np. w „Edinburgh Medical and Surgical Journal” z 1833 roku, gdzie cytowane są jego badania opisane na łamach „Miscellanea Curiosa”.
strona tytułowa „Miscellanea Curiosa”
Melchior Friebe zmarł w saksońskim miasteczku Mittweida w 1690 roku. Ta miejscowość słynie z tego, że stoi tam XVIII-wieczny słup pocztowy z herbami Rzeczpospolitej Obojga Narodów i Saksonii (pamiątka z czasów panowania Sasów na polskim dworze). Niestety nie zachował się udostępniony wizerunek naukowca.
Inni akademicy
Oprócz wspomnianego Philippa Jakoba Sachsa von Levenheimba z Wrocławia i Melchiora Friebe z Mieroszowa w Akademii jeszcze w XVII wieku zasiadało kilku Dolnoślązaków. Ze Strzelina pochodził Johann Christian Tralles (85. członek Leopoldiny). Z Cieplic natomiast Salomon Reisel (52. członek). Johann Benedict Gründl z Kłodzka był 139. akademikiem.
Philipp Jakob Sachs, 17. członek Leopoldiny i pomysłodawca "Miscellanea Curiosa"
Warto też wspomnieć kilku późniejszych naukowców z sudeckich miejscowości, którzy zasiadali w gronie Akademii. Martin Websky (2394. członek) urodził się 17 lipca 1824 roku w Nieder Wüstegiersdorf, obecnie Głuszyca. Był związany w młodości m.in. z Wałbrzychem i Miedzianką. Co ciekawe, ten autor wielu prac naukowych, miał stwierdzić w badanych minerałach obecność nieznanego pierwiastka i zaproponował dla niego nazwę "Idunium" (praca "Über Idunium, ein neues Element" 1885). Nie ukończył jednak badań. Do dziś ta kwestia pozostaje zagadką. Piszą o tym autorzy książki „The Lost Elements: The Periodic Table's Shadow Side“ o rozmaitych perypetiach dotyczących uzupełniania układu okresowego pierwiastków.
pamiątki związane z Webskym i jego kolekcją
(zbiory Oddziału Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego)
Z kolei Bernhard Nocht, urodzony 4 listopada 1857 roku w Kamiennej Górze, był członkiem akademii od 1932 roku. Tego samego roku w poczet naukowców Leopoldiny włączona została podwójna noblistka Maria Skłodowska-Curie oraz fizyk-noblista Albert Einstein. Nocht był badaczem chorób tropikalnych. Po dziś w Hamburgu działa słynny Bernhard-Nocht-Institut für Tropenmedizin.
Warto też dodać, że na cześć Akademii asteroida odkryta 100 lat temu nosi nazwę 893 Leopoldina.
--------------------
Podsumowanie i konteksty:
200 lat temu członkiem Leopoldiny został poeta i naukowiec Goethe (na zdjęciu popiersie z kompleksu Adršpašské skály, niedaleko Mieroszowa, który poeta-naukowiec odwiedził równie 100 lat po śmierci Friebego z Mieroszowa)
185 lat po mieroszowianinie członkiem Leopoldiny został Charles Darwin, odkrywca ewolucji
260 lat po Melchiorze Friebe członkiem Akademii Leopoldina została Maria Skłodowska-Curie - jedyny naukowiec, który zdobył Nobla w dwóch różnych dziedzinach
Leopoldina powstała w 1652 roku. W 2018 roku obchodziła 10-lecie otrzymania godności Narodowej Akademii Nauk (14 lipca 2008 roku). W jubileuszowym roku instytucja liczy sobie 366 lat pracy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz