Najsłynniejszy jest Książ – jeden z największych w Polsce (po Malborku i Wawelu). Jest też leżący nad tym samym wąwozem w dolinie Pełcznicy Stary Książ – romantyczne ruiny. W zupełnie innej części miasta leży rezydencja Czettritzów zwana zamkiem, obecnie siedziba szkoły wyższej. Do tej rodziny należał też wcześniej zamek Nowy Dwór (Ogorzelec), od wieków ruiny.
Wyspa sztuki na morzu zieleni
Książ jest spektakularnie położony. Na skalistym cyplu nad niewielką Pełcznicą płynącą z Wałbrzycha do Świebodzic od wieków wznosi się niezwykła twierdza.
Pamięta jeszcze czasy Piastów z księstwa świdnickiego (znajduje się m.in. na Szlaku Zamków Piastowskich). Fürstenstein – bo tak przez wieki nazywał się zamek, obecnie leży w dzielnicy, która swoją nazwę wzięła od określenia zamku – Książ. Otacza go Książański Park Krajobrazowy w tym malowniczy rezerwat Przełomy pod Książem koło Wałbrzycha. Przez wieki bryła zamku rosła i przekształcała się.
To, co dziś widzimy, to efekt wielu ingerencji kolejnych właścicieli, w tym tych, którzy władali Książem jeszcze w pierwszej połowie XX wieku. Zamek zachwyca ciekawymi komnatami, które udostępnione są turystom. Odbywa się tam wiele cyklicznych wydarzeń kulturalnych.
Obecnie (lato 2018) trwają prace nad otwarciem kompleksu podziemnego pod rezydencją. Podziemia powstały w czasie II wojny światowej. Zamek można podziwiać też z punktów widokowych, w tym ze Starego Książa. Na uwagę zasługują też ogrody zamku oraz pobliska historyczna stadnina. Do kompleksu wlicza się też Palmiarnię w Lubiechowie (dziś część Wałbrzycha).
Zamek-składanka
Całkiem obok Książa leży Stary Książ. Jego nazwa jest nieco myląca. To tzw. sztuczna ruina. Budynek celowo stylizowany na starszy, niż by się to mogło wydawać po architekturze. Powstał w zasadzie pod koniec XVIII wieku z inicjatywy Hansa Heinricha IV Hochberga z Książa.
Z tym że jest to faktycznie lokalizacja starszego budynku warownego. W tym miejscu stał zamek z czasów śląskich Piastów. Do budowy romantycznego założenia użyte zostały fragmenty starej zabudowy oraz rozmaite elementy zabrane z innych renesansowych i barokowych budynków. Zamek Stary Książ miał podczas ostatniej wojny pecha. Został spalony. To, co dziś oglądamy, to „ruiny ruin”.
Niestety, widząc dawnej zdjęcia i ryciny, możemy jedynie żałować, że nie zachował się w oryginalnej formie sprzed jeszcze kilkudziesięciu lat. Do zamku wiedzie fantastyczny szlak przyrodniczo-edukacyjny doliną Pełcznicy „Ścieżka Hochbergów”.
Ruina z widokiem na góry
Mniej znany jest zamek Nowy Dwór (Burg Neuhaus; Waldenburg) zwany Ogorzelcem. Niegdyś w wiejskiej części regionu - Dittrichsbach, dziś dzielnicy Podgórze. Tam znajduje się też dworzec Wałbrzych Główny. Zamek leży zresztą w pobliżu malowniczej linii do Jedliny-Zdroju. Wzniesienie, na którym jest ulokowany, jest widoczne zarówno z dworca, jak i okien pociągu, jadącego w kierunku najdłuższego w Polsce tunelu kolejowego. Wróćmy jednak do samego zamku. To obiekt z przełomu XIII-XIV wieku. Został wzniesiony na Górze Zamkowej (618 m n.p.m.) w masywie Rybnickiego Grzbietu (część Gór Wałbrzyskich).
Na początku związany był z granicami księstwa Piastów świdnickich – Bolka I i Bolka II. Po wygaśnięciu tej dynastii warownia zmieniała panów, przechodząc między innymi w ręce znanych w regionie śląskich rodów arystokratycznych Czettritz (wiąże się z nimi m.in. historyczne wydobycie węgla) i Zedlitz (z tej rodziny pochodził twórca matury). Zmierzch zamku to czasy XVI wieku. Po pożarze został opuszczony. Dziś pozostałością po zamku są: gotycki portal, fundamenty i resztki wieży.
Z naturalnego skalnego tarasu na południu są świetne widoku na Góry Czarne, w tym Borową – najwyższy szczyt pasma.
Z zamku szkoła imienia mistyka
Brzmi prawie jak zaproszenie do Hogwartu. To jednak ciągle Wałbrzych. Przenosimy się na omen nomen ulicę Zamkową. Przed nami Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa. Kiedyś Zamek Czettritzów w Wałbrzychu (Palais Waldenburg, Palais Czettritz) – eklektyczna rezydencja, której początki sięgają XVII wieku. I wiążą się z upadkiem poprzedniego zamku, czyli Nowego Dworu. To właśnie tutaj przenieśli się Czettritzowie po opuszczeniu dawnej siedziby.
Obiekt, który dziś oglądamy, jest jednak efektem wielu zmian i rozbudowy. Renesansowa rezydencja została przejęta pod koniec XVIII wieku przez Hochbergów. Ci od XIX wieku rozbudowywali ją kilkukrotnie. Mieściła się tam m.in. administracja dóbr tego rodu. W skład kompleksu wchodzą też: park, folwark z końca XVIII, XIX w.: budynek oficjalistów, oficyna gospodarcza i budynki towarzyszące, w tym tzw. Willa Daisy, gdzie umarła słynna księżna Maria Teresa Oliwia Hochberg von Pless. Obecnie zamek jest siedzibą PWSZ.
Kopia zamku smoka i inne pałace
To nie koniec zamkowych atrakcji. W samym Wałbrzychu znajdziemy jeszcze np. pałac, w którym mieści się dziś Muzeum Porcelany (Palais Alberti). Jego architektem miał być słynny klasycystyczny twórca z Kamiennej Góry C.G.Langhans (projekt wykonał ostatecznie jego uczeń z Wałbrzycha). Langhans wybudował zresztą kościół ewangelicki, który leży za pałacowym ogrodem.
Poza tym mamy też siedzibę innego fabrykanta: Palais Tielsch (Schloss Altwasser) obecnie budynek biurowy przy Dworku Wałbrzych Miasto.
Zamkowy wygląd ma również... ratusz w Wałbrzychu. Neogotycki gmach z połowy XIX wieku został zaprojektowany przez Hermanna Friedricha Wäsemanna – jego dziełem jest też inna siedziba urzędowa - Czerwony Ratusz w Berlinie.
Kolejnym obiektem, który wpisuje się w zamkową architekturę, jest też wieża widokowa na Chełmcu. Obiekt z 1888 roku jest stylizowany na nadreński zamek Drachenfels, który opisywany był m.in. przez Byrona. Niemiecka twierdza leży w paśmie o nazwie Siedmiogórze. Ta wałbrzyska zdobi szczyt jednego z najwyższych wierzchołków Gór Wałbrzyskich (Chełmiec z z wieżą znajduje się na liście Korony Gór Polski).
A w okolicy...
Nie brakuje też ciekawych zamków i ruin w pobliżu Wałbrzycha. Już kilka kroków od Książa i Starego Książa, również w tym samym parku krajobrazowym, leżą pozostałości po zamku Cisy (Zeisburg).
Położony jest on w dolinie Czyżynki w Cieszkowie w gminie Stare Bogaczowice. Wzniesiony był przez Bolka I. Przez wieki obiekt się rujnował. Obecnie jako trwała ruina jest udostępniony turystom. Latem 2018 roku odbył się tam pierwszy rekonstruktorski turniej rycerski. Znajduje się na Szlaku Zamków Piastowskich.
Kolejna ruina to Rogowiec (Hornschloss) – jest to zamek na szczycie góry o tej samej nazwie. Widać go z wieży widokowej na wspomnianej wyżej Borowej obok zamku Nowy Dwór. Nie bez powodu. Rogowiec wraz z twierdzami Radosno i Grodno (o których będzie jeszcze za chwilę mowa) i właśnie zamkiem Nowy Dwór stanowił lokalną linię umocnień granicznych księstwa Piastów przy południowej granicy z Czechami. Zamek Rogowiec uważa się za najwyżej położony w Polsce (przykładowo zamek Chojnik, ulokowany pod Śnieżką w Karkonoszach, jest zbudowany na wysokości 627 metrów n.p.m). Znajduje się na wzniesieniu o wysokości 870 m n.p.m. Z ruin roztacza się malownicza panorama na Góry Wałbrzyskie i Kamienne.
Kolej na wymieniony wyżej zamek Radosno. Burg Freudenburg położony jest w pobliżu Rybnicy Leśnej, niedaleko Rogowca. Znajdziemy go w drodze do Sokołowska. To ruiny z II poł. XIII wieku. Zachował się 12-metrowy dolny fragment cylindrycznej wieży obronnej oraz odsłonięte podczas prac wykopaliskowych niewielkie przyziemne fragmenty budynku mieszkalnego. Zamek jest widoczny ze szczytu Kostrzyna.
O wiele bardziej spektakularnie wygląda Grodno (Kynsburg) w Zagórzu Śląskim koło Walimia na granicy Gór Wałbrzyskich i Sowich.
Ciekawa warownia położona jest na wzniesieniu o funkcji rezerwatu przyrody. U podnóża góry piękne jezioro. Zamek zachwyca architekturą oraz widokami, jakie oferuje jego wieża. Zamek należał do Piastów: Bolka I i Bolka II. Jego właścicielami byli też wspomniani już Zedlitzowie. Wiąże się z nim wiele legend.
Na uwagę w kontekście zamków w okolicy Wałbrzycha zasługują też dwie ruiny z gminy Czarny Bór. To zamki Lubno w Czarnym Borze oraz Konradów w Grzędach.
Więcej informacji oraz zdjęć w galeriach poświęconych wspominanym zamkom i miejscom. Można je znaleźć m.in. za pomocą tagów (silva rerum →↓)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz