W rzeczywistości takie wesele odbyło się, ale... w miejscowości oddalonej o 444 km! Na pocieszenie powiem, że całkiem niezły ślub, również z udziałem cesarza, odbył się śląskiej Kamiennej Górze, ale... ponad 400 lat po luksusowej średniowiecznej fieście, o której mówią niektóre przewodniki.
Zacznijmy od początku. Landshuter Hochzeit jest jednym z największych historycznych jarmarków w Europie. Upamiętnia ciekawe wydarzenie: ślub i bogate wesele księcia bawarskiego i polskiej królewny. Na ślubnym kobiercu stanęli: Jerzy Bawarski zwany Bogatym (Georg der Reiche (1455 – 1503)) i Jadwiga Jagiellonka (1457 - 1502), córka króla Kazimierza IV Jagiellończyka. Między 14 a 16 września 1475 roku orszak weselny wyruszył z Krakowa w kierunku bawarskiego Landshut. Tam 14 listopada 1465 roku, w obecności cesarza Fryderyka III Habsburga, młodzi wzięli ślub i bawili się z gośćmi na kilkudniowym weselu. Ta uroczystość została zapamiętana jako jedno z największych wesel w średniowiecznej Europie. Polska królewna przebyła łącznie około 1000 km, aby wziąć ten ślub!
Landshuter Hochzeit. XIX-wieczne malarstwo, wolne media, wikimedia.org
Przekazy historyczne mówią o skali tego przedsięwzięcia. W cytowanej już „Oekonomische Encyklopädie” czytamy, że w czasie uroczystości zjedzono: „300 wołów węgierskich, 62 000 kurczaków, 5000 gęsi, 75 000 krabów, 75 dzików, 162 jelenie...”, a wypito „170 beczek wina miejscowego, 200 beczek wina zagranicznego”. Bawili się: cesarz, jego syn, „16 książąt z żonami, 40 hrabiów cesarskich, 5 arcybiskupów”. Ponadto „codziennie trzeba było karmić 9360 koni”! Nic dziwnego, że impreza ta znalazła się w owej encyklopedii pod hasłem „luksus”. Problem w tym, że autor... pomylił miasta i regiony. Nie tylko on.
„Oekonomische Encyklopädie” (Google Books)
W tej samej encyklopedii omówione są zresztą oba miasta. Chodzi o Landshut w Bawarii i Landeshut na Śląsku, czyli dziś Kamienną Górę. Miasto w Sudetach powstało w średniowieczu (XIII wiek), w czasach Piastów śląskich, i otrzymało prawa wraz z niemiecką nazwą. Utrzymała się ona (z modyfikacjami typu dwa „t” czy pojawiające się i znikające „e”) aż do 1945 roku. W tym czasie stosowane już były polskie zamienniki. Nie brzmiały one przed początkiem XX wieku tak, jak obecnie. Na przykład w przewodniku „Wody mineralne Szląskie i Hrabstwa Glackiego przez R. F. M. Tłumaczone przez A. Kuszánskiego z przyłączeniem Opisu Krzeszowic” z 1821 roku autor stosował spolszczenie Landeshut, jako... Łancut! Co było dość powszechną praktyką. Nawet w czeskich materiałach, np. w „Archiv pro přírodovědecké proskoumání Čech” z 1877 roku nazwę miasta w Sudetach zapisywano jako Lancut. Zresztą spolszczenie przywołujące na myśl miasto na Podkarpaciu na ziemi przemyskiej nie jest przypadkowe. Od dawna niektórzy badacze wskazują na „łączność między osadnikami niemieckimi z Łańcuta i Landeshut na Śląsku” („Zamek w Łańcucie: zwięzły opis dziejów i zbiorów”). Wróćmy jednak na Dolny Śląsk i do tematyki weselnej.
Podobny zapis nazw śląskiego i bawarskiego miasta doprowadził do pomyłki. Nie tylko wspomniana encyklopedia Johanna Georga Krünitza powielała i rozpowszechniała błędną wersję dotyczącą słynnego wesela (warto nadmienić, że to kompendium wiedzy składa się łącznie z - bagatela - 242 tomów wydanych między 1773 a 1858 rokiem, z czego Krünitz osobiście przygotował 72. Każdy tom liczy kilkaset stron, co daje łącznie niemal 200 000 stron! O "drobną" pomyłkę wcale nie tak trudno).
Georg der Reiche, wolne media, wikimedia.org
Periodyk śląski „Schlesische Provinzialblätter” w 1866 roku w rubryce „Pytania, sugestie, odpowiedzi” zamieścił notatkę pod tytułem „Który Georg? („Welcher Georg?”) - właśnie na temat domniemanego kamiennogórskiego wesela. Autor wpisu o, dosłownie: „jednej z najwspanialszych uroczystości weselnych na Śląsku”, powołuje się na konkretne źródło. To „Historisch - topographische Beschreibung des Striegauer Kreises” niejakiego C. F. W. Richtera. W tej książce także znalazł się opis bajecznej uroczystości, na której na Śląsku miał bawić się cesarz i jego dwór, a stoły uginały się pod ciężarem mięsiwa i wina. Tylko – idąc tropem pytania postawionego przez redakcję „Schlesische Provinzialblätter” - jakiż to Georg (Jerzy) mógł mieć takie wesele w XV wieku na Śląsku? Autorzy zaproponowali Jerzego I brzeskiego. Jednak przyszedł on na świat około 6 lat po słynnym ślubie w Landshut/Landeshut. Ale strzał był bliski z innego powodu. W 1515 roku śląski Piast poślubił Annę Pomorską,wnuczkę... Kazimierza IV Jagiellończyka. Zatem Jadwiga Jagiellonka, która brała ślub w Landshut, była ciotką Anny, żony Jerzego.
Przypomnę, że na blogu opisałem zaskakujące okoliczności związane z inną mistyfikacją dotyczącą piastowskiego dworu w Brzegu. Nie dotyczy ona wesela, a świąt Bożego Narodzenia i XVII wieku. Chodzi o legendę związaną z iluminacją drzewka świątecznego, która łączy tę tradycję z Brzegiem, a prawdopodobnie została spreparowana na początku XIX wieku (więcej TUTAJ).
„Schlesische Provinzialblätter” (Google Books)
Na łączenie śląskiej Kamiennej Góry z weselem w bawarskim Landshut trafiłem nawet w... prasie amerykańskiej! W "Indiana Tribüne" z 5 lipca 1885 roku w artykule "O dworności" (punkt "Stare, dobre czasy") wspomniane jest to samo wielkie weselisko z 1475 roku i ten sam błąd ("Indiana Tribüne" był niemieckojęzycznym dziennikiem wydawanym w Indianie, w USA, od 1878 do 1907 roku).
Również w "Vollständiges Handbuch der deutschen Weincultur und Weinausbildung" z 1837 oraz "Bibliothek der gesammten Weinbau-, Weinbereitungs- und Weinerziehungskunde" (kompendium winiarskie) z 1848 roku aptekarza i enologa (winoznawcy) Benedikta Kölgesa znajdziemy tę samą pomyłkę.
Na to, że autorzy publikacji na przełomie XVIII i XIX wieku (a w ślad za nimi późniejsi) pomylili sobie dwa miasta: bawarskie i śląskie, uwagę zwrócił historyk związany z uniwersytetem w Landshut. Johann Georg Fessmaier w „Grundriss der historischen Hilfswissenschaften: vorzüglich nach Gatterers Schriften zum akademischen Gebrauche bearbeitet” (Zarys nauk pomocniczych historii) z 1802 roku wspomniał o weselnej zamianie regionów ("...so gerechte Hochzeit Herzog Georg des Reichen zu Landshut in Baiern - nach Landshut in Schlesien versezet").
Nie każdy jednak dotarł do tego oczywistego wyjaśnienia. Powielana w niemieckich publikacjach błędna historia została przeniesiona do polskich wydawnictw. W rozmaitych przewodnikach książkowych i internetowych (np. na www.polskiezabytki.pl) pojawiają się opisy niesamowitego XV-wiecznego wesela na zamku w Kamiennej Górze. Co więcej, na BIP starostwa powiatowego w Kamiennej Górze (kamienna-gora.bip.net.pl) można znaleźć strategię, w której również mowa o tym weselu.
zamek w Kamiennej Górze (Landeshut) w czasach świetności... (wolne media, wikimedia.org)
... i stan obecny
Nie wszystko jednak stracone. W Kamiennej Górze odbył się podniosły ślub z udziałem (ostatniego) cesarza Niemiec i wystawne wesele na zamku! Było to jednak już w 1904 roku, dokładnie 11 stycznia. Wówczas hrabianka Armgard zu Stolberg-Wernigerode, córka właściciela zamku Kreppelhof (marszałka Reichstagu od 1907), dama dworu cesarzowej Augusty Wiktorii, poślubiła hrabiego Oskara von Platen-Hallermund, marszałka dworu cesarza Wilhelma II i wiceadmirała. Cesarz przybył na tę uroczystość specjalnym pociągiem podstawionym z Berlina. Ślub odbył się w Kościele Łaski w Kamiennej Górze. Na tę wyjątkową okazję miasto było odświętnie udekorowane i założono specjalne iluminacje. Małżeństwo zakończyła przedwczesna śmierć kamiennogórzanki w 1912 roku.
cesarzowa Augusta Wiktoria i cesarz Wilhelm II, wolne media, wikimedia.org
Warto zaznaczyć, że również w 1904 roku pod Kamienną Górą (obecnie w granicach miasta) otwarte zostało sanatorium dla kobiet z gruźlicą, które otrzymało nazwę Kaiserin - Auguste - Viktoria - Volksheilstätte für Frauen, na cześć cesarzowej. Ciekawostką jest to, że Augusta Wiktoria urodziła się w Dłużku, w dobrach jej ojca. To wieś w województwie lubuskim, w powiecie żarskim, w gminie Lubsko. Regionalnie są to Dolne Łużyce, związane z księstwem głogowskim. Augusta Wiktoria i jej mąż, przyszły cesarz, poznali się w 1879 roku w Primkenau, czyli Przemkowie, gdzie ojciec późniejszej cesarzowej organizował polowania. Przemków to miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie polkowickim. Leży około 70 km od Dłużka.
sanatorium w Kamiennej Górze
Na koniec wracamy na chwilę do Landshut. Do Bawarii. Tam pamięć o niezwykłym weselu, które faktycznie odbyło się w tym mieście, była żywotna. W XIX wieku powstały polichromie i witraże przypominające o wydarzeniu. Z kolei zawiązane w 1902 roku stowarzyszenie zapoczątkowało tradycję organizowania wielkiej, cyklicznej imprezy. Pierwsza edycja odbyła się w 1903 roku (czyli kilka miesięcy przed wspominanym wyżej weselem w Landeshut, na którym był cesarz!). Obecnie co 4 lata (od 1985) Landshuter Hochzeit angażuje w roli uczestników ponad 2 tysiące osób, które na czas trwania zabawy przebierają się w dawne stroje. Atrakcja przyciąga mnóstwo turystów. Jest jednym z największych tego typu jarmarków w Europie. W 2018 roku Historisches Dokumentarspiel „Landshuter Hochzeit 1475“ zostało wpisane na listę Bundesweites Verzeichnis des immateriellen Kulturerbes (Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego) na mocy konwencji UNESCO.
Festzug der Landshuter Hochzeit 2017 (YouTube: Ehab Aziz)
Polecam również:
- Pączkowy dwór z Kamiennej Góry (językowa i historyczna ciekawostka z Dolnego Śląska)
- Od wesela po ruiny, o zamku w Kamiennej Górze
- Turnieje: z bronią i śpiewem – historyczne potyczki rycerskie w Lwówku Śląskim, Grodźcu i Książu oraz wrocławski książę jako słynny Minnesänger (GALERIA i ciekawostki historyczne, literackie i muzyczne)
- o marszach weselnych, których twórcy bywali na Dolnym Śląsku: Ideologia, sztuka i Amen (w Saksonii i świecie artystycznych zbiegów okoliczności)
- o Kamiennej Górze: Kamienna Góra – miasto pełne zabytków, historii, pięknych krajobrazów i niezwykłych kontekstów!
- władcy Bawarii związani z Dolnym Śląskiem: Romantyczny król z zamku Neuschwanstein i dolnośląskie konteksty - Ludwig II Bawarski: matka z Rudaw, kochanek z dolnośląskiego rodu i Parsifal we Wrocławiu plus Rudawska Szwajcarka i alpejski Schweizerhaus – romantycznym szlakiem królowej-miłośniczki gór (GALERIA + ciekawostki)
****
****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.
Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.
****
Zapraszam!
- dodaj do zakładek i odwiedzaj:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz