W tym artykule chciałbym przypomnieć o kilku z nich. Niektóre znane były jako typowo śląskie świąteczne pieśni, charakterystyczne dla folkloru Dolnego Śląska, Opolszczyzny czy Ziemi Kłodzkiej. Inne napisali wielcy mistrzowie słowa, którzy żyli i tworzyli na Dolnym Śląsku.
Oto symboliczny, subiektywnie wyselekcjonowany śpiewnik bożonarodzeniowy z dawnymi kolędami i pieśniami, które w języku niemieckim śpiewano już ponad 100 lat temu. Utwory te są do dziś znane, śpiewane i nagrywane.
Pieśń znana również jako „Auf dem Berge, da gehet der Wind” lub w wersji dialektycznej jako „Uf’m Berge, da geht der Wind”
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben (1798 - 1874), poeta, literaturoznawca, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, mieszkaniec Dolnego Śląska w latach 1823 – 1842, zacytował słowa tej pieśni w antologii „Schlesische Volkslieder mit Melodien” z 1842 roku (wydana w Lipsku). Hoffmann przy słowach kolędy dopisał, że była z Wrocławia.
za: „Schlesische Volkslieder mit Melodien” (Google Books)
Fragment kolędy został też zacytowany w jasełkach, których scenariusz opublikował Karl Weinhold w „Weihnacht-Spiele und Lieder aus Süddeutschland und Schlesien” z 1870 roku. To dialogowana scenka, która była odgrywana w wsi Słupice (Schlaupitz) w okolicach Dzierżoniowa.
Wersję dialektyczną z ziemi dzierżoniowskiej zacytowano zaś w: „Germaniens Völkerstimmen: Sammlung der deutschen Mundarten in Dichtungen, Sagen, Mährchen, Volksliedern” z 1846 roku.
Germaniens Völkerstimmen: Sammlung der deutschen Mundarten in Dichtungen, Sagen, Mährchen, Volksliedern” (Google Books)
2) „Auf, auf, ihr Hirten, euch nicht verweilet”
Tę kolędę również można znaleźć w zbiorze Hoffmanna von Fallerslebena „Schlesische Volkslieder mit Melodien”. Tym razem pojawia się przy niej dopisek: „z Hrabstwa Kłodzkiego”.
„Schlesische Volkslieder mit Melodien” (Google Books)
„Auf, auf, ihr Hirten, euch nicht verweilet” (YouTube)
***
3) „O Freude über Freude”
Hoffmann von Fallersleben w „Schlesische Volkslieder mit Melodien” cytuje tekst oraz trzy wersje melodyczne: z Opola, Hrabstwa Kłodzkiego i z Goszcza.
„O Freude über Freude” (YouTube)
***
4) „Morgenstern der finstern Nacht”
Kolędę napisał znany śląski mistyk - Johann Scheffler, czyli Angelus Silesius – lekarz i poeta związany m.in. z Wrocławiem oraz Krzeszowem, jeden z najważniejszych twórców śląskich czasów kontrreformacji. Pieśń o świątecznym kontekście (nawiązania do Gwiazdy Betlejemskiej i dzieciątka Jezus) wydał w 1657 roku w swoim tomie wierszy „Heilige Seelen-Lust” wraz z melodią autorstwa wrocławskiego kompozytora.„Heilige Seelen-Lust, oder Geistliche Hirten-Lieder…”, Wrocław, 1657 (Google Books)
„Morgenstern der finstern Nacht” (YouTube)
5) „Morgen kommt der Weihnachtsmann”
To piosenka, którą napisał wspomniany wyżej Hoffmann von Fallersleben (1798–1874). Pieśń pochodzi z połowy lat 30. XIX wieku, czyli z czasów, kiedy ten naukowiec i pisarz mieszkał we Wrocławiu. Po raz pierwszy wiersz został opublikowany w 1837 roku w dwóch zbiorach: „Deutscher Musenalmanach” pod redakcją Adelberta von Chamisso (ten pisarz i naukowiec w latach 1835-1836 przebywał w dolnośląskich uzdrowiskach: w Dusznikach-Zdroju ( Bad Reinerz) i Jedlinie-Zdroju (Bad Charlottenbrunn), oraz w tomiku Hoffmanna "Gedichte. Neue Sammlung" jako Weihnachtslied (zbiór wydany we Wrocławiu).
"Gedichte. Neue Sammlung" (Google Books)
Pieśń śpiewana jest dziś na melodii zapożyczonej z francuskiej piosenki „Ah! vous dirai-je, maman” z XVIII wieku. Na tej samej melodii Wolfgang Amadeusz Mozart oparł dwanaście wariacji fortepianowych KV 265. Inną piosenką, w której można usłyszeć tę samą melodię, jest kołysanka "Twinkle, Twinkle, Little Star".„Morgen kommt der Weihnachtsmann” (YouTube)
6) „Was soll das bedeuten”
Tę pieśń również odnotował Hoffmann von Fallersleben w „Schlesische Volkslieder mit Melodien”. Jako jej pochodzenie podał Opolszczyznę i Ziemię Kłodzką.„Schlesische Volkslieder mit Melodien” (Google Books)
Zainteresowanym polecam również inne posty, w których opisane są stare pieśni świąteczne:
- „O Tannenbaum” >> Jodła – świąteczne drzewo z kolędy i z niezwykłego obrazu! (związki Dolnego Śląska, Łużyc i Karkonoszy z słynną pieśnią oraz wybitnym dziełem Cranacha)
- „Es ist ein Ros' entsprungen” >> Śnieżna róża i zabytkowa pieśń adwentowa (Ciemiernik w naturze, ogrodzie, zielniku i kulturze) (Dolnośląskie konteksty – galeria, poezja i muzyka)
polecam także świąteczną muzykę na blogu:
- Bożonarodzeniowe muzyczne prezenty – o niezwykłych podarunkach świątecznych związanych z kompozytorami, którzy odwiedzili Dolny Śląsk („Polonia”, zapomniana Pasja Bacha i wiązanka pieśni do słów śląskich mistrzów)
- 10 kompozytorów od baroku do romantyzmu i Boże Narodzenie w ich twórczości (+ związki autorów z Dolnym Śląskiem) (wybór)
polecam również świąteczne kalendarium z mnóstwem ciekawostek:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz