Dzieła Moliera niewątpliwie zaliczają się do kanonu światowej literatury. „Świętoszek” czy „Skąpiec” to teksty tego XVII-wiecznego, francuskiego komediopisarza znane i wystawiane w wielu językach na scenach w rozmaitych państwach. Pierwsze tłumaczenia sztuk Moliera z francuskiego oryginału zaczęły się pojawiać już pod koniec XVII wieku. Na język polski czy niemiecki niektóre z dzieł Francuza przełożono i adaptowano w XVIII i XIX wieku. W opracowaniach dotyczących popularyzacji komedii Morelia można również natrafić na ślady dolnośląskie! Są one związane z Wrocławiem i sięgają nawet 1748 roku.
Molière (Molier) naprawdę nazywał się Jean Baptiste Poquelin. Urodził się 15 stycznia 1622 roku w Paryżu (za: „Complete Works of Molière”), a zmarł 17 lutego 1673 roku. Już jako młodzieniec interesował się teatrem. Występował w trupie teatralnej, która pozwoliła mu zaznajomić się z repertuarem średniowiecznych fars i włoskiej komedii, co miało szczególnie inspirujący wpływ na jego dalsze artystyczne losy. Molier jako aktor piął się po szczeblach kariery. Wreszcie stał na czele swojej trupy i został ulubionym autorem młodego króla Ludwika XIV. Zapewniło mu to występy na dworze i największą chwałę teatralną jego czasów. Współcześni podziwiali go jako autora wielu sztuk komediowych, w których sam grał. „Szkoła mężów”, „Szkoła żon”, „Świętoszek”, „Don Juan”, „Mizantrop”, „Skąpiec”, „Mieszczanin szlachcicem”, „Szelmostwa Skapena” czy „Chory z urojenia” – to tytuły słynniejszych utworów Moliera, które pozostawił potomnym. Jako autor nie bał się on sięgać po kontrowersyjne tematy i odważne elementy satyry. Narażał się na ostracyzm i krytykę, a nawet poważne oskarżenia. Jego dzieła były niekiedy cenzurowane. Nie zawsze ich inscenizacje cieszyły się sukcesem. Do historii ostatecznie przeszedł jako wybitny barokowy autor teatru komediowego, stale oddziałujący swoim dorobkiem.
Czy na Dolnym Śląsku przed wiekami znano dzieła wielkiego francuskiego pisarza? Oczywiście! Przeglądając „Bibliographie moliéresque” oraz „Molière auf Deutsch: eine Bibliographie deutscher Übersetzungen und Bearbeitungen der Komödien Molières : mit Kurzbeschreibungen” natrafiłem na kilka ciekawych śladów!
„Der Mucker; oder, Molierens Scheinheiliger betrüger Tartüffe” to prozatorskie tłumaczenie „Świętoszka” (Le Tartuffe ou l’Imposteur). Książka została wydana przez Daniela Pietscha we Wrocławiu i Lipsku w 1748 roku. To jedno z wczesnych niemieckich tłumaczeń słynnej komedii, która premierę miała w 1664 roku, nieco ponad 80 lat przed publikacją omawianego wydawnictwa.
Kolejny ciekawy trop to adaptacja muzyczna. Dzięków nie znamy, ale przetrwało libretto. Chodzi o operę komiczną „So prellt man alte Füchse”. Jej autorem był Johann Christoph Kaffka (właściwie Johann Christoph Engelmann, 1754 – 1815), który był aktywny pod koniec XVII wieku we Wrocławiu. Na karcie tytułowej wydania tekstu wspominane jest, że to dzieło według Moliera. Dokładanie według później komedii „Szelmostwa Skapena” (Les Fourberies de Scapin) z 1671 roku. Opracowania, jak „Operas in German: A Dictionary” czy „North German Opera in the Age of Goethe” podają, że libretto zostało wydane we Wrocławiu w 1782 roku. Wiadomo, że spektakle były grane w stolicy Dolnego Śląska, gdyż na łamach „Litteratur- und Theater Zeitung” 1784 znalazła się na ten temat wzmianka. Także śląska gazeta „Schlesische privilegirte Zeitung” w numerze z 1784 roku wzmiankowała o wystawieniu „So prellt man alte Füchse” we Wrocławiu.
„Schlesische privilegirte Zeitung”, 1784 (www.bibliotekacyfrowa.pl)
Kolejna znaleziona przeze mnie ciekawostka dotyczy nie tyle dzieł Moliera, co wizerunku autora. Francuskiego pisarza sportretował uznany śląski artysta. Co prawda pośmiertnie, ale dzieło należy do udanych. Autorem był Adolph Menzel, który urodził się 8 grudnia 1815 roku we Wrocławiu. Jego portret Moliera pochodzi z lat 1850/51 i był na tyle ciekawy, że wspomina o nim "Le Moliériste" z 1885.
Post powstał w 2022 roku z okazji 400. rocznicy urodzin Moliera.
Polecam również:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz