Na liście fikcyjnych dat, które nie wypadają w kalendarzu, znajduje się 30 lutego. Nieprawdziwy dzień najkrótszego miesiąca w roku, który jedynie raz na 4 lata ma 29 dni. Wymyślone daty jednak pojawiają się jako elementy pomyłek czy też satyry. Właśnie 30 lutego jest dniem, który znalazł się na kartach dzieła związanego ze Śląskiem! Jego autorem był wybitny człowiek teatru pochodzący z Głogowa. Inspiracją zaś było antyczne dzieło wyśmiewające fanfaronadę rzekomych bohaterów wojennych oraz inne przywary ludzi obłudnych, narcystycznych.
Andreas Gryphius zalicza się do najważniejszych literatów w dziejach Śląska. Urodził się 2 października 1616 roku w Głogowie i tam zmarł 16 lipca 1664 roku. Był niemieckojęzycznym poetą i dramaturgiem epoki baroku. Jego imię nosi teatr miejski w Głogowie. Życie literata przypadło na burzliwe czasy wojny 30-letniej i okres prześladowań ewangelików. Jego ojciec, Paul Greif (Gryphius to zlatynizowana forma nazwiska rodowego pisarza), był luterańskim archidiakonem, stąd rodzina nie miała łatwego życia. Młodość Andreasa była naznaczona tułaczką, zmianą miejsca zamieszkania i poszukiwaniem spokojnego domu. Przebywał m.in. w Goerlitz, Kożuchowie, Wschowie, ale też w polskim, jednak bardzo kosmopolitycznym wówczas Gdańsku. Odwiedził Holandię, Francję i Włochy. Na Śląsku Gryphius pojawił się ponownie po wieloletniej nieobecności i osiadł w rodzinnych stronach. Tam założył rodzinę i zajmował się zawodem prawniczym. Również tworzył. Był poetą i dramatopisarzem. Inspirował się twórczością wielkich mistrzów antyku i jego czasów, w tym autorów teatru holenderskiego oraz Szekspirem. W jego twórczości znalazły odbicie trudy i dramaty wojny, która odcisnęła na Śląsku bardzo silne piętno. Była to wojna o charakterze międzynarodowym. Przez region przetaczały się wojska mówiące w różnych językach. Między innymi ten aspekt znalazł swoje odzwierciedlenie w sztuce (Schertzspiel) pod tytułem „Horribilicribrifax Teutsch” Gryphiusa.
Literaturoznawcy uważają, że dzieło zostało spisane w latach 1647 – 1650, czyli w czasie, kiedy pisarz powrócił na Śląsk i osiedlił się na rodzinnej ziemi na stałe. Wojna, która trawiła Europę, w tym Śląsk od 1618 roku, zakończyła się dopiero 24 października 1648. Wojenne rany były wciąż bardzo świeże. Pisząc „Horribilicribrifax Teutsch”, Gryphius zainspirował się antycznym dziełem „Miles gloriosus” rzymskiego pisarza Plauta, zapewne za pośrednictwem włoskiej barokowej parodii (w Polsce łacińskie dzieło, 5-aktowa komedia, znane jest pod tytułem „Żołnierz samochwał”). Wydanie wersji Gryphiusa pochodzi z 1663 roku z Wrocławia. To również sztuka licząca 5 aktów. Jej kulisy nawiązują do wojennych perypetii. Bohaterowie mówią różnymi językami, używają rozmaitych stylów. Gryphius, w sposób szekspirowski, miesza potoczne, swojskie, wulgarne, rubaszne z tym co wysokie, retoryczne, wyrafinowane. Bohaterowie noszą również dziwaczne imiona. Na przykład wojskowi kapitanowie Don Daradiridatumtarides i Don Horribilicribrifax. Zawiłą, pełną odniesień do bieżących wydarzeń fabułę, wieńczy… ślub. To element charakterystyczny dla wielu komedii. W tym przypadku ciekawy jest kontrakt ślubny ("Heyraths-Contract. Herren Sempronii und Frauen Cyrille"), który pojawia się na kartach wydanego dramatu. Na ślubnym kobiercu stają Sempronius i Cyrilla. Nie jest to „młoda para”. Sempronius opisany jest jako „stary zdeprawowany wiejski nauczyciel”, a jego wybranka „stara swatka”. W kontrakcie małżeńskim pojawia się data. To „30. Ferbruarii”, czyli 30 lutego. Na tę niezwykłą datę zwraca uwagę m.in. opracowanie "Ueber Andreas Gryphius: ein literar-historischer Versuch".
Na związek komedii Gryphiusa i Plauta zwrócili uwagę m.in. niemieccy badacze w opracowaniach w XIX wieku (jak: "Plautus: Spätere bearbeitungen plautinischer lustspiele", "Ausgewählte komödien des T. Maccius Plautus", "Grundriss der Geschichte der römischen Litteratur". Na zestawienie obu dzieł można też natrafić w wstępie do polskiego wydania "Żołnierza samochwały" z 1951 roku w opracowaniu z cyklu Biblioteka Narodowa).
Na marginesie
Jak podały media, w 2022 roku przywódca Czeczenii dał europejskim przywódcom ultimatum do... 31 lutego.
Wojna trzydziestoletnia zainspirowała inne znane dzieła literackie:
"Wallenstein" - trzyczęściowy dramat Friedricha Schillera (1800)
"Matka Courage i jej dzieci" - dramat Bertolta Brechta (1941)
"Spotkanie w Telgte" - powieść Güntera Grassa (1979)
>>>> Inne ciekawostki o Gryphiusie TUTAJ.
Polecam również wpisy opatrzone tagami:
#teatr #literatura
#ciekawostka
niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic
****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa.
CC BY-NC-ND
Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.
****
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz