Humboldta uznaje się za geniusza. Interesowały go rozmaite dziedziny nauki, od astronomii po botanikę i geologię. Jego „Kosmos” był prawdziwym bestsellerem czytanym nie tylko przez ludzi nauki, ale i artystów oraz pisarzy. Nie ma przesady w nazywaniu słynnego berlińczyka nowym Arystotelesem.
Alexander von Humboldt urodził się 14 września 1769 roku w Berlinie. Tam też zmarł 6 maja 1859 roku. Dziś uniwersytet w stolicy Niemiec ma za patrona Alexandra i jego słynnego, dwa lata starszego brata, Wilhelma. To zresztą niejedyna instytucja, która wybrała wybitnego badacza na swojego patrona (wiele innych znajduje się w Europie i obu Amerykach). Naukowiec był związany z Berlinem, co nie oznacza, że spędził tam całe życie. Humboldt od młodości przejawiał wielkie zainteresowanie podróżami i badaniem otaczającego świata. Zwiedził nie tylko okolice, Niemcy, Śląsk (miedzy innymi Sudety) i inne europejskie zakątki, ale i brał udział w ekspedycji za Ocean, do Ameryki (pamiątką po tym jest na przykład park Parque Nacional Alejandro de Humboldt na Kubie znajdujący się na liście UNESCO) i Rosji.
pomnik Alexandra Humboldta przed gmachem Uniwersytetu Humboldtów w Berlinie, posąg z 1883 roku autorstwa Reinholda Begasa (znanego też z berlińskiej fontanny Neptuna). U dołu cokołu pomnika (niewidocznego na moim zdjęciu) znajduje się napis podarowany w 1939 roku przez Uniwersytet w Hawanie, brzmi on: "Drugiemu odkrywcy Kuby", co podkreśla pozaeuropejską sławę naukowca
Interesowały go kopalnie, gdzie znajdował tajemnice głębi Ziemi – historię naszego globu, oraz żywa przyroda i ludzie (aspekt biologiczny i społeczny). Zainteresował się też tym, co ponad naszymi głowami: kosmosem (przyczynił się nie tylko do spopularyzowania wiedzy o przestrzeni kosmicznej, ale i do upowszechnienia samego terminu „kosmos”) i meteorologią. Pojmował przyrodę całościowo. Miał wiele nowoczesnych spostrzeżeń. Uważa się, że zapoczątkował badania nad klimatem i jego zmianami. Dodatkowo postulował ochronę przyrody, jako naszego dziedzictwa historycznego i naturalnego. Już początki naukowej kariery Humboldta zwróciły na niego uwagę światłych umysłów. Spotkał się z nim miedzy innymi Goethe, który nie tylko pisał wiersze i dramaty, ale i zajmował się nauką. Mówi się, że stworzył własny system, który był mocno osadzony w niemieckiej filozofii romantycznej. Już za życia był niezwykle poważany.
pomnik - popiersie Alexandra von Humboldta w parku miejskim w Goerlitz z 1871 roku odsłonięty 2 lata po 100-rocznicy urodzin naukowca
Wielu wybitnych przyrodników pozostawało pod wpływem Humboldta. Był członkiem wielu instytucji, w tym słynnej akademii przyrodników Leopoldina. Jeszcze w XIX wieku na medalu Francuskiej Akademii Nauk został nazwany nowym Arystotelesem (za: "Alexander von Humboldt: Biographie für alle Völker der Erde").
widoki z Różanki w Górach Ołowianych przyrodnik zaliczył do siedmiu najpiękniejszych panoram na świecie! (za: Schlesisches Panorama)
W stulecie urodzin wielkiego naukowca odbyło się na całym świecie wiele rocznicowych wydarzeń. Nadawano na pamiątkę Humboldta nazwy budynkom i instytucjom. Właśnie wtedy powstał też pawilon dedykowany pamięci przyrodnika w sudeckiej wsi, która miała też inny związek z tym badaczem. Za chwilę przeniesiemy się do Sokołowska. Dodam jeszcze, że nie tylko budynki i placówki (uniwersytet berliński od 1949 roku nazwany jest na cześć braci Humboldtów) nazywają się po tym pasjonacie wiedzy. Jego nazwisko czy też imię znajdziemy również w łacińskich nazwach zwierząt (m.in. jeden z gatunków pingwina i właśnie to zwierzę jest graficznym symbolem obchodów Roku Humboldtowskiego w Niemczech) oraz nazwach geograficznych, a nawet astronomicznych.
emblemat pomnika przyrody, Ogród Botaniczny we Wrocławiu
Sympatyk sokołowskiego sanatorium
Dziesięć lat po śmierci Humboldta odbyły się obchody 100-lecia jego urodzin. Właśnie w 1869 roku powstał w parku zdrojowym przy sanatorium Brehmera w Sokołowsku wyjątkowy pawilon nazywany Humboldttempel (za: „Die Görbersdorfer Heilanstalt des Dr. H. Brehmer”). W materiałach źródłowych z epoki znajdujemy opis tego miejsca i świadectwo tego, że znajdowało się tam popiersie przyrodnika.
pozostałości po pawilonie Humboldta w Sokołowsku
Pomysłodawca kliniki leczącej gruźlicę był osobiście wdzięczny znanemu autorytetowi. Na kilka dni przed śmiercią Humboldta, 1 maja 1859 roku (za: „Deutsche Klinik” nr 24 z 1859 roku), otworzył pionierskie sanatorium górskie leczące choroby płuc (więcej o Sokołowsku i sanatoriach gruźliczych w Sudetach TUTAJ). Historyczne artykuły i książki wspominają, że uzyskując patent na leczenie, Brehmer posiłkował się wnioskami medycznymi opracowanymi na podstawie teorii samego Humboldta. Badacz z Berlina miał też osobiście dopingować twórcę sanatorium w jego staraniach. Humboldt był słynnym mecenasem młodych naukowców, których wspierał nie tylko duchowo i intelektualnie, ale też wykorzystując swoją pozycję i niekiedy majątek.
mural podkreślający uzdrowiskową historię Sokołowska
Brehmer był też żonaty z krewną naukowca. Żoną twórcy sanatorium w Sokołowsku była 16 lat starsza od niego Amalie von Colomb, młodsza siostra partnerki biznesowej Brehmera, Marianny, z którą najpierw, od 1854 roku, prowadził sanatorium oparte na metodzie hydroterapii Priessnitza (urodzony w 1799 roku na czeskim Śląsku w Sudetach badacz i wynalazca, od jego nazwiska wzięło się słowo prysznic). Amalie była córką Ludwiga von Colomb oraz polskiej szlachcianki, Martyny Zabłockiej. Marie-Elisabeth von Humboldt z domu Colomb, matka Alexandra von Humboldta, była bliską krewną dziadka Amalie.
Po pawilonie Humboldta w Sokołowsku zostały tylko fundamenty. Przetrwała jednak pamięć o Humboldcie na świecie.
sanatorium Hermanna Brehmera w Sokołowsku
Dodam jeszcze, że brat Alexanda - Wilhelm von Humboldt, był właścicielem zamku w Otmuchowie na historycznym Dolnym Śląsku.
zamek w Otmuchowie i tablica poświęcona Wilhelmowi von Humboldtowi
Post opublikowany w 2019 roku z okazji 160. rocznicy śmierci i 250. rocznicy urodzin wybitnego przyrodnika.
Polecam również:
niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic
****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa.
CC BY-NC-ND
Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.
****
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz