Translate

24 maja 2019

Skarby i ciekawostki powiatu wałbrzyskiego - subiektywny przegląd (GALERIA)

Ta przygraniczna, sudecka część Dolnego Śląska to ważne miejsce na turystycznej mapie regionu. Na blogu ma szczególną pozycję – to powiat, z którego pochodzi bodaj najwięcej postów! W dodatku zróżnicowanych, bo mamy i zamki czy pałace, i kościoły, ale też góry, jeziora oraz parki. Ciekawych szlaków w powiecie wałbrzyskim nie brakuje. 




Piękne góry z punktami i wieżami widokowymi oraz interesującymi szlakami, zamki, tajemnicze podziemne miasta z II wojny światowej, drewniane kościoły, najstarszy dom mieszkalny w województwie, uzdrowiska, jeziora i inne ciekawostki. Około 100 zdjęć, opisy i linki, poradniki. 

*** Kiedy zaczynałem pisać mój blog, w 2011 roku, powiat wałbrzyski był samorządem o innej strukturze niż obecnie. Należał do niego Wałbrzych, jako miasto. W 2013 roku doszło do rozdziału i obecnie, drugie co do wielkości miasto w województwie, stanowi odrębną jednostkę, działającą na prawach powiatu, poza terytorium zarządzanym przez starostę wałbrzyskiego (siedziba starostwa działa jednak nadal w Wałbrzychu). 

W zasobach bloga, w tagu dotyczącym powiatu wałbrzyskiego - Wałbrzych wciąż, „po staremu”, zaliczam do samorządu II stopnia razem z takimi jednostkami administracyjnymi, jak: Boguszów-Gorce, Jedlina-Zdrój, Szczawno-Zdrój, Głuszyca, Mieroszów, Czarny Bór, Stare Bogaczowice, Walim. W tym podsumowaniu chciałbym natomiast omówić szczególnie gminy i miasta otaczające Wałbrzych, za wyjątkiem tego właśnie wykluczonego już urzędowo samorządu. Posty z Wałbrzycha TUTAJ

Powierzchnia omawianego powiatu to 430 km kw. Jego lesistość wynosi aż 41,5 przy średniej wojewódzkiej 29,8 proc. (dane GUS).


Boguszów-Gorce
Miejscowość ta ma już na blogu swój oddzielny wpis. Przypomnę, że obecnie składa się z kilku połączonych niegdyś niezależnych dzielnic. Boguszów jest starym miastem, które już ponad 500 lat temu (w 1499 roku) otrzymało prawa miejskie jako Freye Bergstadt Gottesberg. Samorząd może się pochwalić atrakcjami historycznymi, kulturalnymi i przyrodniczymi. Boguszów-Gorce to największy, po odłączeniu się Wałbrzycha, samorząd powiatu. Dumą Boguszowa jest... najwyżej położony w kraju rynek miejski i ratusz. Z kolei w Gorcach znajduje się zachowana pamiątka po dawnym wydobyciu węgla kamiennego, szyb Witold. Ważną atrakcją jest Dzikowiec – góra, którą cenią turyści i miłośnicy sportów zimowych. Górską atrakcją Boguszowa jest też Chełmiec (więcej o nim w Szczawnie-Zdroju).
Więcej w artykule TUTAJ.

oficjalna strona samorządu: 
https://boguszow-gorce.pl/

strony ważniejszych atrakcji: 
https://dzikowiec.info/
https://mbp-ck.pl/ >> Centrum Kulturalno-Kongresowe Witold

komunikacja zbiorowa:
kolej (3 przystanki) - linia Wrocław - Jelenia Góra oraz sezonowa linia Wałbrzych - Mezimiesti, dojazd linią miejską autobusów z Wałbrzycha (linia 2)




szyb Witold - dawna kopalnia, obecnie centrum kulturalno-kongresowe



Góra Dzikowiec - ośrodek sportów zimowych i downhillu 


rynek w Boguszowie z ratuszem 


widoki z Dzikowca Małego 



Widoki z Dzikowca 


trasa kolejowa Wałbrzych - Mezimesti z przystankiem w Boguszowie-Gorcach - atrakcja sezonu letniego w Sudetach (połączenie kolejowe ze Skalnym Miastem)




górskie atrakcje Boguszowa - szlaki turystyczne w Górach Kamiennych i Górach Wałbrzyskich 


Droga krzyżowa Górniczego Trudu z Boguszowa na Chełmiec 



Jedlina-Zdrój 
Jedno z dwóch historycznych uzdrowisk Ziemi Wałbrzyskiej, które po dziś mają status kurortu. Obecny kształt Jedliny to również efekt połączenia miejscowości. Pierwotne uzdrowisko o przedwojennej, niemieckiej nazwie Bad Charlottenbrunn zostało połączone po wojnie z położoną w pobliżu Jedlinką (Tannhausen). Dawną nazwę kurort zawdzięczał Charlotcie, żonie barona Hansa Christophera von Seher-Thoss. Źródła w uzdrowisku zostały odkryte w XVI wieku, od XVIII stulecia Jedlina była już kurortem, który z biegiem lat stawał się coraz bardziej znany (kurował się tam m.in. słynny niemiecki poeta, podróżnik i botanik Adelbert von Chamisso).
W miejscowości na uwagę zasługują walory przyrodnicze. Otaczają ją Góry Wałbrzyskie i Sowie. Na granicy Jedliny i Wałbrzycha znajduje się najwyższy szczyt Gór Wałbrzyskich, Borowa, od 2017 roku atrakcja turystyczna okolic w związku z budową wieży widokowej. Inne wzniesienia są również malownicze i prowadzą przez nie szlaki. W centrum uzdrowiska znajdują się budynki związane z tradycjami leczniczymi. Są też parki, ścieżki spacerowe i miejsca rekreacyjne. Na uboczu, w Jedlince znajduje się słynny pałac Jedlinka, który zaskakuje wspaniałymi wnętrzami. Obok działa hotel oraz browar. Przez Jedlinę kursują pociągi na trasie Wałbrzych – Kłodzko Kudowa-Zdrój. To jedna z najbardziej malowniczych czynnych linii kolejowych w województwie. Już między Wałbrzychem a Jedliną znajduje się najdłuższy tunel kolejowy w kraju. Wykute pod Małym Wołowcem korytarze (jeden z nich jest zupełnie nieczynny) dla transportu szynowego pochodzą z XIX wieku. Dodatkowo na trasie znajdują się jeszcze inne, mniejsze tunele, a także wiadukty i mosty.

oficjalna strona samorządu:

strony ważniejszych atrakcji:

komunikacja zbiorowa:
kolej (2 stacje) - linia Wałbrzych - Kłodzko, dojazd miejską linią autobusową z Wałbrzycha (linia 5)





widoki z wieży na Borowej



Charlotta i uzdrowisko


wypoczynek w parku w Jedlinie





pałac w Jedlince 


kościół w Jedlinie, przygotowywany również na cele turystyczne (wieża widokowa) 


park linowy 



deptak nocą 


Browar Jedlinka 


zimowa, plenerowa joga na platformie widokowej na Jałowcu w Jedlinie-Zdroju



Szczawno-Zdrój
To jedna z najpopularniejszych na blogu miejscowości omawianego powiatu. Uzdrowisko, które zaskakuje wieloma urokami. Szczególnie ciekawe są historyczne obiekty, jak hala spacerowa, wieża Anny, siedziba uzdrowiska w dawnym, monumentalnym hotelu, pijalnia wód, kompleks Dworzysko czy inne zachowane wille oraz mniejsze budynki uzdrowiskowe. Czaruje przyroda, Park Zdrojowy oraz Park Szwedzki to urokliwe zakątki, które szczególnie wiosną (kwitnące rododendrony!) i jesienią prezentują się niezwykle malowniczo. Z Szczawnem związanych było wiele słynnych osób, nie tylko Niemców, ale i Polaków, którzy już od początku XIX wieku chętnie korzystali z dobrodziejstw wód i natury (Wieniawski, Zamenhof, Churchill, generał Łączyński - brat Pani Walewskiej)   . Ważnym elementem krajobrazu Szczawna jest też górujący nad okolicą Chełmiec z dawną, przypominającą nadreński zamek, wieżą widokową. Szczawno-Zdrój jest zrośnięte z Wałbrzychem i przez niektórych może być potraktowane omyłkowo jako dzielnica lub część dawnego miasta wojewódzkiego. Nic bardziej mylnego, nadal jest to administracyjnie odrębna jednostka. Warto dodać, że w Szczawnie urodził się pisarz-Noblista: Gerhart Hauptmann. 
Zapraszam do specjalnego postu TUTAJ

oficjalna strona samorządu:

strony ważniejszych atrakcji:

komunikacja zbiorowa:
kolej (brak - blisko stacje Wałbrzych Miasto i Wałbrzych Centrum), dojazd komunikacją autobusową z Wałbrzycha (linie 5, 8, 18)



Park Zdrojowy, aleja rododendronów w maju 


wieża na Chełmcu 




dom zdrojowy, dawny hotel Hochbergów





hala spacerowa 


widoki na okolicę z Parku Szwedzkiego


kompleks Dworzysko 


deptak wiosną 


deptak latem 


widoki z wieży na Chełmcu, krzyż milenijny i okolica 


Wieża Anny 



wnętrza Teatru Zdrojowego 




Pijalnia Wód 


deptak nocą 


wieża Anny 


pomnik Wieniawskiego 


Głuszyca
To już gmina wiejsko-miejska. Oprócz ośrodka administracyjnego w postaci Głuszycy właśnie, czyli jednego z 5 miast powiatu, gminę tworzą też sołectwa: Głuszyca Górna, Grzmiąca, Kolce, Łomnica, Sierpnica. To kolejny za Jedliną przystanek na trasie drogowo-kolejowej z Wałbrzycha do Kłodzka. To również następna część powiatu o górskim charakterze. Tym razem graniczą tu ze sobą Góry Sowie i Kamienne. Z tymi pierwszymi wiąże się jedna z atrakcji regionu – kompleksy pozostałe po II wojnie światowej (Osówka). Do Głuszycy prowadzi Szlak Martyrologii. W Kolcach znajduje się Cmentarz Ofiar Faszyzmu. To właśnie robotnicy przymusowi pracowali przy budowie kompleksu Riese, którego część znajduje się w Głuszycy. Innymi ciekawostkami są zabudowania. Ciekawy jest głuszycki kościół  Matki Bożej Królowej Polski, którego wieża została adaptowana na cele turystyczne. W mieście znajdują się też pałacyki przemysłowców. Inne ciekawe zabytki to kościoły drewniane w Grzmiącej i Sierpnicy,  ruiny zamku Rogowiec na szczycie góry o tej samej nazwie (najwyżej położony w kraju). W przysiółku Rybnica Mała znajduje się szachulcowy młyn z XVIII wieku, dziś piękna gospoda.
W Głuszycy znajduje się sezonowy letni basen. 

oficjalna strona samorządu: 

strony ważniejszych atrakcji: 

komunikacja zbiorowa:
kolej (stacje na linii Wałbrzych - Kłodzko), dojazd miejską komunikacją autobusową z Wałbrzycha (linia 5)



gospoda w dawnym młynie 



kamieniołom Kamyki z malowniczym jeziorem 




kompleks Riese - Osówka z podziemnym miastem 


jeden z pałacyków fabrykantów 



kościół w Głuszycy i widoki z wieży 


wodospad w Górach Suchych 


widoki z ruin zamku Rogowiec 



widoki z Rogowca 


punkt widokowy Cesarskie Skałki 


Mieroszów
Mieroszów to kolejna obok Głuszycy gmina wiejsko-miejska. Obok centralnego miasta tworzą ją sołectwa: Golińsk, Kowalowa, Łączna, Nowe Siodło, Sokołowsko, Różana, Rybnica Leśna, Kamionka, Unisław Śląski. Sam Mieroszów to miasteczko, którego początki sięgają średniowiecza. Miejscowość ma przez to typowo miejską zabudowę: rynek i odchodzące od niego uliczki. Przygraniczna gmina sąsiaduje z Czechami (przejście w Golińsku). Przez Mieroszów ponownie od 2018 roku przejeżdża pociąg na trasie Wałbrzych – Mezimesti do Skalnego Miasta (dwa przystanki na terenie gminy: w Unisławiu i Mieroszowie). Skarbem gminy są górskie okolice. Wspaniałe wzniesienia tworzą dwa pasma Gór Kamiennych: Masyw Lesistej oraz Góry Suche. Widoki są spektakularne. Na blogu również nie brakuje relacji z odwiedzin na szlakach właśnie wspomnianych pasm. Z Łącznej biegnie droga w kierunku Skalnych Miast w Czechach. Ta wieś może się też pochwalić ZOO! W tej samej wsi znajduje się również ciekawa grupa skałek (Czartowskie Skały) oraz punkt widokowy Bocianie Gniazdo na górze Dziób. Sokołowsko z kolei słynie z historycznych tradycji leczniczych (pierwsze na świecie sanatorium gruźlicze). Dziś kwitnie tam kultura – odbywają się cykliczne festiwale związane z awangardą w muzyce i kinie oraz w sztukach plastycznych i wizualnych. Sokołowsko to też doskonałe miejsce na górskie wypady. Rybnica Leśna to z kolei następna w zestawieniu miejscowość, w której znajdziemy urokliwy wiejski drewniany kościółek. W najwyżej położonej części wsi znajduje się zaś kamieniołom oraz schronisko Andrzejówka. Unisław znany jest z ruin kościoła i szlaków górskich. W tej wsi znajdują się również uprawy lawendy oraz niezwykły pomnik przyrody: lipa o ogromnym obwodzie! 

oficjalna strona samorządu:

strony ważniejszych atrakcji:

komunikacja zbiorowa:
kolej: sezonowa linia Wałbrzych - Mezimiesti (przystanki w Unisławiu Śląskim i Mieroszowie), dojazd linią autobusową miejską z Wałbrzycha (do Rybnicy Leśnej/Adnrzejówki - linia 12, do Sokołowska, Unisławia i Mieroszowa - linia 15)



Stożek Wielki i Stożek Mały - widok na Góry Suche w Sokołowsku 



kościół w Rybnicy Leśnej 



cerkiew w Sokołowsku 



dawne sanatorium w Sokołowsku 


okolice cerkwi 


widok na Sokołowsko i sanatorium z Kostrzyny 


baszta zamku Radosno między Sokołowskiem a Rybnicą Leśną, widok z Kostrzyny 



zimowe Góry Suche 


wieża widokowa w Mieroszowie 



ruiny kościoła i cmentarza w Unisławiu Śląskim 


Czartowskie Skały 



naparstnica, która wczesnym latem porasta zbocza Gór Suchych 



Andrzejówka - schronisko 


kamienica w rynku w Mieroszowie 



panorama na Góry Suche i miasto z wieży widokowej w Mieroszowie 



widoki z Lesistej Wielkiej




widoki z Gór Suchych na terenie gminy Mieroszów (Suchawa, Kostrzyna, Bukowiec) 


Czarny Bór 
Nawet w herbie tej gminy jest zamkowa wieża. Po dawnych twierdzach zostały tylko szczątki. To ruiny w Czarnym Borze i Grzędach. Z kolei ciekawy jest pałac w Czarnym Borze, w którym urodził się twórca matury (więcej TUTAJ). Gmina Czarny Bór to pierwsza z trzech w powiecie wałbrzyskim gmin wiejskich. Oprócz głównej wsi znajdują się tam takie sołectwa, jak: Borówno, Grzędy, Grzędy Górne, Jaczków, Witków. Przez wieki znaczna część gminy należała do Ziemi Kamiennogórskiej i związana była z wpływami klasztoru w Krzeszowie. Najciekawsze atrakcje stolicy gminy to ruina zamku Lubno oraz barkowy pałac (obecnie zakład leczenia). Czarny Bór jest też ważnym ośrodkiem sportowym. Borówno składało się niegdyś z dwóch odrębnych wsi, połączonych tuż przed wojną. Z wpływami klasztoru w Krzeszowie wiąże się kapliczka na szczycie wzgórza Czarnego Lasu. Niedaleko leży też dawny kamieniołom z malowniczymi widokami na Kotlinę Krzeszowską i Karkonosze. Grzędy leżą u stóp masywu Chełmca. Wioska pochwalić się może ciekawym kościołem i zalewem oraz pozostałościami po średniowiecznym zamku. Jaczków leży niedaleko Trójgarbu. W wiosce tej działał słynny europejski alchemik i różokrzyżowiec! Witków leży u stóp Trójgarbu (więcej o tej górze przy omawianiu Starych Bogaczowic) i z tej wsi prowadzi szlak na górę, która od 2018 roku jest popularnym w Sudetach miejscem w związku z otwarciem wieży widokowej.
Gastronomiczną atrakcją Czarnego Boru jest Karczma Kamienna z XVIII wieku - lokal, w którym prawdopodobnie stołował się w 1790 roku Goethe

oficjalna strona samorządu:

komunikacja zbiorowa:
kolej (przystanek w Witkowie na linii Wrocław - Jelenia Góra) 


wieża widokowa na Trójgarbie 



ruiny zamku w Czarnym Borze 


ruiny zamku w Grzędach 


panoramy w Borównie 


kapliczka w Borównie 


polany śnieżycowe w Czarnym Lesie 


panorama z wzgórz ponad Borównem 




stary kamieniołom w Borównie 



jeden z najstarszych i najsłynniejszych lokali gastronomicznych w regionie: Karczma Kamienna



widoki z Czarnego Lasu 



Stare Bogaczowice
Na tę gminę składają się miejscowości: Cieszów, Chwaliszów, Gostków, Jabłów, Lubomin, Nowe Bogaczowice, Stare Bogaczowice, Struga. To najmniej ludny samorząd w powiecie (4 razy mniej mieszkańców niż w Boguszowie-Gorcach). Najciekawsze atrakcje okolic to zamek Cisy w Cieszkowie na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowego (odbywa się tam sezonowy turniej rycerski) oraz zespół pałacowy w Strudze (odbywa się tam letni festiwal lodów rzemieślniczych oraz rekonstrukcja potyczki wojskowej z czasów napoleońskich). Na uwagę zasługują też malownicze wiejskie kościoły, na przykład w Lubominie, Starych Bogaczowicach (część dóbr pocysterskich związanych z Krzeszowem), kaplica w Starych Bogaczowicach oraz ruiny kościoła ewangelickiego (część wyposażenia w muzeum w Kamiennej Górze) z cmentarzem w Gostkowie. Z kolei w Chwaliszowie znajduje się najstarszy dom mieszkalny w województwie. To budynek z początku XVI wieku. Ozdobą gminy jest też wiatrak z Gostkowa (kolejny znajdował się w Jabłowie – obecnie wyeksponowany w skansenie w Pstrążnej w Kudowie-Zdroju). Z gminy prowadzi też szlak na Trójgarb.

oficjalna strona:

strona ważniejszych atrakcji:

komunikacja zbiorowa:
linia autobusowa z Wałbrzycha (numer 8)



kościół w Starych Bogaczowicach 



ruiny zamku Cisy 


kaplica św. Anny w Starych Bogaczowicach 




pałac w Strudze 





wieża na Trójgarbie (podejścia są od strony gmin: Czarny Bór, Stare Bogaczowice)


Walim 
Miejscowości tego samorządu to: Glinno, Jugowice, Dziećmorowice, Michałkowa, Niedźwiedzica, Olszyniec, Rzeczka, Walim i Zagórze Śląskie. Głównymi atrakcjami są Góry Sowie (szlaki na Wielką Sowę), zamek Grodno i Jezioro Bystrzyckie (z kładką multimedialną i centrum Akwarium) w Zagórzu Śląskim, a także kompleks podziemnych miast (Włodarz i Rzeczka). Główna wieś gminy, Walim, słynęła niegdyś z wytwarzania płótna, co było dość powszechnym przemysłem w Sudetach (po zakładach pozostały ruiny). W czasie II wojny światowej w okolicy powstały kompleksy podziemnych tuneli. Co ciekawe w kościele w Walimiu pochowany jest twórca matury, który urodził się w Czarnym Borze. W Niedźwiedzicy na uwagę zasługuje ciekawy kościół z freskami. Wspaniale wyglądają też panoramy okolicy (zamku Grodno i Gór Sowich oraz Wałbrzyskich). Przez część gminy biegnie górska linia kolejowa Kolei Bystrzyckiej, obecnie w odbudowie, z Świdnicy do Jedliny. Częścią wsi Olszyniec jest Podlesie, gdzie można natrafić na ciekawy pomnik... drzewa, czyli Żelazna Lipę, która upamiętnia pobyt króla Prus w czasie III wojny śląskiej.

oficjalna strona gminy:

strony internetowe najważniejszych atrakcji:

komunikacja zbiorowa:
kolej (w odbudowie linia Świdnica - Jedlina-Zdrój przez Zagórze Śląskie), autobusy miejskie z Wałbrzycha (linia 5), (ewentualnie: Świdnica - Lubachów - okolice zapory na Jeziorze Bystrzyckim - linia 30)




jezioro Bystrzyckie widziane z platformy widokowej i wieży zamku 



podziemne miasto Rzeczka 





zamek Grodno 





kościół w Niedźwiedzicy i panorama z Niedźwiedzicy 


Żelazna Lipa 








zapora na Jeziorze Bystrzyckim i jezioro z infrastrukturą 


kościół św. Jadwigi w Walimiu 


polecam również posty oznaczone tagami:



niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 
 
****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 
CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****

1 komentarz:

  1. Doskonały przewodnik, piękne zdjęcia, po prostu pełen szacunek, za promocję naszego regionu.

    OdpowiedzUsuń