Śląski anioł poezji i mistrz kantaty z Lubeki (Angelus Silesius oraz Dieterich Buxtehude)

Dietrich Buxtehude uchodzi za jednego z najważniejszych barokowych kompozytorów XVII wieku z obszaru niemieckojęzycznego. Młody Jan Sebastian Bach udał się w długą, ponad 400-kilometrową wędrówkę, by usłyszeć słynnego organistę i kompozytora z Lubeki! W repertuarze są dziś rozmaite utwory Buxtehudego. W tym kantaty. Autor użył w co najmniej dwóch z nich słów śląskiego mistyka! Chodzi o słynnego Angelusa Silesiusa. 

Na blogu opisałem też innych poetów śląskich, których twórczość natchnęła słynnych muzyków. Chodzi o Johanna Christiana Günthera (w twórczości Mozarta i Telemanna) czy Josepha von Eichendorffa (m.in. Strauss). Martin Opitz napisał słowa do pierwszej niemieckiej opery z muzyką Heinricha Schütza. Także Bach wykorzystywał lirykę śląskich poetów. Tym razem będzie mowa o mistyku, który pisał dla Krzeszowa i mieszkał we Wrocławiu oddalonym o 700 km od Lubeki.

Dieterich Buxtehude zmarł 9 maja 1707 roku. Nie znamy dokładnej daty jego urodzin. Wiadomo, że na świat przyszedł w 1637 roku. Angelus Silesius był zaledwie 13 lat starszy od muzyka z północy. Byli zatem twórcami tej samej epoki – baroku.

domniemany portret Buxtehudego, wolne media - wikimedia.org

kościół Mariacki w Lubece, gdzie grał Buxtehude, wolne media - wikimedia.org

W 1657 roku Anioł Ślązak, czyli właściwie Johannes Scheffler, wydał swoje ważne dzieło „Heilige Seelen-Lust Oder Geistliche Hirten-Lieder”. Dekadę później Buxtehude objął stanowisko kantora w kościele Mariackim w Lubece. Jego poprzednik i zarazem teść, Franz Tunder, zapoczątkował tam tradycję wieczornych koncertów adwentowych.

Angelus Silesius, portret w zbiorach Muzeum Miejskiego we Wrocławiu 

Angelus Silesius, tablica na szkole jego imienia w Wałbrzychu 

Krzeszowska Książka Pasyjna, w której znajduje się poezja Silesiusa, zbiory Muzeum w Goerlitz 

Tablica na kościele św. Macieja we Wrocławiu, gdzie jest pochowany Silesius 

Już ten lubecki mistrz muzyki kościelnej (zmarł w 1667 roku) skorzystał z liryki Ślązaka. W jego kolędzie “Ein kleines Kindelein” znajduje się tekst, który w zbiorze Angelusa nosi tytuł „Ein neues Kindelein”. Być może Buxtehudemu w ręce wpadło wydanie pieśni poety z Wrocławia, które odziedziczył po swoim poprzedniku?

Franz Tunder - „Ein kleines Kindelein“ (YouTube)

Angelus Silesius, "Heilige Seelenlust", tekst kolędy „Ein neues Kindelein” (Google Books) 

W co najmniej dwóch dziełach wokalno-instrumentalnych samego Buxtehudego również odnajdujemy strofy zaczerpnięte z tomu Ślązaka. To kantaty BuxWV 59 "Jesu, meine Freud und Lust" — oraz BuxWV 80 — "Nun freut euch, ihr Frommen, mit mir" (za: “Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck”). Lubecki muzyk korzystał też z wierszy, które specjaliści identyfikują jako przeróbki poezji Silesiusa.

Buxtehude "Jesu, meine Freud und Lust" (YouTube)

Angelus Silesius, "Heilige Seelenlust", tekst wiersza "Rufen nach Jesus" (Google Books) 

****

Buxtehude: Nun freut euch, ihr Frommen, mit mir, BuxWV 80 (YouTube) 

Angelus Silesius, "Heilige Seelenlust", tekst pieśni użytej w kantacie nr 80 Buxtehudego (Google Books)

Obecnie muzyka dawna przeżywa renesans, stąd również zainteresowanie zapomnianymi kompozytorami. Do grona odkrytych na nowo mistrzów zalicza się też Buxtehude i jego poprzednik na stanowisku kantora w Lubece. Tych twórców uznaje się za najwspanialszych kompozytorów niemieckiego obszaru Europy przed Janem Sebastianem Bachem. Wspomniany dziś Buxtehude jest też kolejnym przykładem tego, że geniusze muzyki Zachodu chętnie korzystali już przed wiekami z literackiej twórczości mieszkańców Śląska.

Muzykę i grę Buxtehudego niezwykle cenił Jan Sebastian Bach. Jako 20-latek udał się w 400-kilometrową podróż, by poznać legendarnego mistrza północnego baroku. Na zdjęciu posąg Bacha w Lipsku 

Na cześć duńsko-niemieckiego kompozytora została nazwana asteroida (4344) Buxtehude.

Na temat Anioła Ślązaka na blogu w artykule TUTAJ.

Polecam również inne posty oznaczone tagami:

#muzyka,   #poezja,   #barok 

#ciekaowstka 

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic 

****

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

CC BY-NC-ND

Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.

****