Wiersze slawisty z Uniwersytetu Wroclawskiego z muzyką kompozytora zabitego w Oświęcimiu (Čelakovský - Haas)

W 1841 roku František Ladislav Čelakovský sprowadził się do Wrocławia. Rok wcześniej we Wrocławiu ukazały się jego wiersze ludowe w tłumaczeniu na język polski. 100 lat później, w 1940 roku Pavel Haas napisał do siedmiu z tych wierszy muzykę. Rok później kompozytor został osadzony w obozie koncentracyjnym... 

Nagrania pieśni Čelakovskýego z muzyką Haasa podjęła się w 2008 roku wybitna szwedzka śpiewaczka,  laureatka Grammy, Anne Sofie Von Otter. 

František Ladislav Čelakovský urodził się 7 marca 1799 roku. Zmarł 5 sierpnia 1852. Był czeskim poetą. W roku 1841 roku z inicjatywy prof. Uniwersytetu Wrocławskiego, Jana Evangelisty Purkyněgo, za zgodą króla Prus, powstała na uniwersytecie katedra literatur słowiańskich. Pierwszym wykładowcą został poeta -  Čelakovský. Już rok wcześniej, w 1840, we Wrocławiu, z inicjatywy  Purkyněgo, ukazało się tłumaczenie wierszy czeskiego profesora, „Czelakowskiego Odgłos pieśni czeskich” według „Ohlas písní českých” (1839/40).  Čelakovský mieszkał i pracował we Wrocławiu przez kilka lat, do 1849 roku. We Wrocławiu wychowywał swojej dzieci, w tym dwóch synów: Jaromíra Čelakovský'ego (urodził się 21 marca 1846 roku we Wrocławiu), który był czeskim historykiem prawa, dziennikarzem, archiwistą i politykiem, a także Ladislava Josefa Čelakovský'ego (ur. 1834 roku w Pradze, uczył się w gimnazjum we Wrocławiu), który był botanikiem. Po 1849 roku František Ladislav Čelakovský wykładał w Pradze, gdzie wkrótce zmarł. 

František Ladislav Čelakovský, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego, pierwszy slawista wrocławski 

Po wybrane wiersze z tomu „Ohlas písní českých” sięgnął w czasie II wojny światowej Pavel Haas. Kompozytor urodził się 100 lat po Čelakovským, 21 czerwca 1899 roku w Brnie. Zmarł, a w zasadzie został zamordowany 17 października 1944 roku w obozie koncentracyjnym Auschwitz w Oświęcimiu. Haas był związany z Brnem. Uważany jest za najważniejszego ucznia Janáčka. Jego kompozycje reprezentują styl neoklasyczny z elementami jazzu, muzyki ludowej Czech i Moraw i muzyki żydowskiej. Co ciekawe kompozytor zakochał się w Soni Jakobson (żonie słynnego językoznawcy Romana Jakobsona), która porzuciła męża dla autora  pieśni. 2 grudnia 1941 roku Haas został deportowany do Terezina. Z Terezina przewieziono go 16 października 1944 do Auschwitz, gdzie dzień później został zamordowany. Haas napisał w 1940 roku „Sedm písní v lidovém tónu” do słów  Čelakovsky’ego. To utwory na wysoki głos i fortepian. Wszystkie z wybranych przez niego pieśni znajdują się w tomie „Ohlas písní českých” z 1840 i we wrocławskim wydaniu tłumaczenia z 1840 roku. 

wrocławskie wydanie wierszy ludowych Čelakovskýego. Po siedem z tych wierszy, w oryginale, sięgnął kompozytor Pavel Haas. 

Warto również wspomnieć o tłumaczu. Aleksander Szukiewicz urodził się 20 listopada 1816 roku. Był polskim pisarzem, tłumaczem, dziennikarzem, radnym miasta Krakowa. W latach 1838-40 studiował na Uniwersytecie Wrocławskim i był członkiem Towarzystwa Literacko-Słowiańskiego, którego kuratorem był Jan Evangelista Purkyně. Szukiewicz interesował się językiem i kulturą Czech. Nic dziwnego, że to właśnie jemu, wówczas 23-letniemu studentowi, zlecono tłumaczenie poezji Čelakovskýego

Pieśni zostały nagrane i wydane przez wybitną śpiewaczkę Anne Sofie Von Otter w albumie „In My Element” z 2008 roku. Anne Sofie von Otter zdobyła 3 nagrody Grammy i 23 nominacje (w 2009 roku została nominowana do Grammy za płytę „Terezín · Theresienstadt” z muzyką ofiar Holocaustu – na płycie znalazły się również inne pieśni Pavla Haasa). 

Zapraszam do wysłuchania wykonania kompozycji oraz lektury wierszy, które napisał pierwszy wykładowca katedry slawistyki we Wrocławiu. W załączeniu nagrania A.S. von Otter oraz poezja z wydań dzieł Čelakovskýego w 1840 w Pradze (czeska wersja), w 1840 we Wrocławiu (polska wersja). 


Haas: Sedm Písní (słowa Čelakovský), op. 18 - 1. Coz ja víc! 

Haas: Sedm Písní (słowa Čelakovský), op. 18 - 2. Dárek z lásky 

Haas: Sedm Písní (słowa Čelakovský), op. 18 - 3. Krotká holubicka

Haas: Sedm Písní (słowa Čelakovský), op. 18 - 4. Zruseni slibu

Haas: Sedm Písní (słowa Čelakovský), op. 18 - 5. Prípoved'

Haas: Sedm Písní (słowa Čelakovský), op. 18 - 6. Slzy a vzdychání 

Haas: Sedm Písní (słowa Čelakovský), op. 18 - 7. Statecný jonák

Autorski post badawczy, napisany i opublikowany z okazji 225. rocznicy urodzin profesora Čelakovský'ego. 

polecam również inne posty oznaczone tagiem:

#pieśń,    #muzyka,    #poezja 

#UniwersytetWrocławski 

niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic (... a także innych miejsc, które odwiedziłem, oraz spraw, które mnie zainteresowały) 

Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej w podpisach - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa. 

publikowane zdjęcia mojego autorstwa nie powstają w wyniku użycia narzędzi AI (sztucznej inteligencji), ujęć z dronów, obróbki graficznej polegającej na montażu, dodawaniu i wymazywaniu elementów. Fotografie mają charakter dokumentacji odwiedzonych miejsc i obiektów, w takiej formie, w jakiej je oglądałem. 

licencja praw autorskich materiałów własnych na blogu zezwalająca na użycie na określonych warunkach 

CC BY-NC-ND

autorem bloga jest Robert - muzealnik, dziennikarz, przewodnik, animator, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku