Szczawno-Zdrój, malownicza sudecka uzdrowiskowa miejscowość z widokiem na Chełmiec i Trójgarb wiele zawdzięcza kreatywnemu i przedsiębiorczemu medykowi czasów romantyzmu. Pamiątką po jego działalności są rozmaite historyczne obiekty i książki Zemplina.
W 2019 roku przypadała 235. rocznica urodzin ojca sukcesu uzdrowiska, ale i inny ciekawy jubileusz. 420 lat temu zostały potwierdzone lecznicze właściwości źródeł w Szczawnie.
majowe uroki parku zdrojowego w Szczawnie-Zdroju
August Zemplin urodził się w Jaworze. Na świat przyszedł 30 kwietnia 1784 roku. Miał 30 lat kiedy zaczynał karierę w Szczawnie-Zdroju. Z tym miastem związał swoje życie i działalność. Bardzo szybko docenił naturalne bogactwo miejsca, w którym zamieszkał. Postanowił wypromować miejscowość pod Wałbrzychem. Robił to w bardzo przemyślany sposób. Dwutorowo. Z jednej strony zadbał o budowę odpowiedniej infrastruktury, z drugiej zachęcił potencjalnych kuracjuszy i środowisko lekarskie, publikując swoje badania. Już w 1818 roku w Szczawnie zbudowana została wieża Anny. Widokowa i zegarowa wieża na skraju parku, do dziś stanowi ozdobę serca miasta. Jest jednym z najstarszych zachowanych elementów uzdrowiskowej architektury miasta. U stóp wieży znajdują się skały, na których znajdziemy tablicę pamiątkową. Informuje ona o pradawnych źródłach, które znane były już w okolicy od wieków. Ich zdrowotne moce wykorzystywał doktor Zemplin.
wieża Anny i informacja o źródłach
W 1822 roku wydał wznawianą później publikację „Salzbrunn und seine Mineralquellen” (pierwsze, mniej znaczące, ale debiutanckie dzieło o Szczawnie doktor wydał już w 1817 roku). Na jednej z kart tej książki znajdziemy dedykację poświęconą pracodawcy doktora, czyli księciu Henrykowi z Książa. To właśnie jego żoną była Anna, której wieża w Szczawnie zawdzięcza swoje imię (wyjaśnienie znajduje się w jednej z książek doktora). Zemplin napisał jeszcze wiele innych książek i artykułów prasowych reklamujących potencjał Szczawna-Zdroju.
"Salzbrunn und seine Mineralquellen:
Im Anhange: Fürstenstein in der Gegenwart und Vergangenheit"
(Google Books)
tablica poświęcona Schwenkfeldowi w Szczawnie
wodospad w parku przy dawnej Alei Zemplina
aleja Zemplina
aleja Zemplina
o ponad 4 wiekach tradycji uzdrowiskowych Szczawna przypomina graffito w hali spacerowej z datą 1599
detal rzeźbiarski na domu zdrojowym przypomina o związkach Szczawna z Książem
Kolejną zasługą Zemplina było wzniesienie ponad kurortem kompleksu Belweder, wzorowanego w myśl modnego w architekturze historyzmu na zamek na zboczu góry. Dziś po tym obiekcie pozostały niestety tylko fundamenty. Wieża widokowa ostatecznie runęła na początku XXI wieku. Kiedyś właśnie tam chętnie biesiadowali kuracjusze. Szczawno rozwijało się pod czujnym okiem Zemplina i powstawały kolejne obiekty.
nieistniejący już Belweder na wzgórzu nad Szczawnem, wolne media - wikimedia.org
widoki na XIX-wieczne uzdrowisko czasów Zemplina
(deptak, wieża Anny oraz panorama na miasto), wolne media, wikimedia.org
W dziele „Die Brunnen- und Molken-Anstalt zu Salzbrunn” z 1841 roku znajdziemy już całą listę atrakcji kurortu, w tym: halę i źródła, łazienki, Kursaal – służący m.in. za salę koncertową, teatr, wieżę Anny czy promenadę i liczne obiekty noclegowe.
"Die Brunnen- und Molken-Anstalt zu Salzbrunn: Für die Brunnengäste" (Google Books)
Przybywali tam goście nie tylko z Dolnego Śląska. Jeszcze za życia ojca uzdrowiska kurort odwiedzili m.in. słynni Polacy. W tym gronie było wielu wojskowych, ale też i artystów (pisarzy, muzyków). Koncertował tam w 1857 roku Wieniawski, co upamiętniają tablice, posągi i nazwy wielu miejsc (park, teatr) – na ten temat w poście na blogu TUTAJ.
lista Polaków, którzy odwiedzili Szczawno w XIX wieku
tablica upamiętniająca Narcyzę Żmichowską w Szczawnie
tablica upamiętniająca urodzonego w Szczawnie noblistę Gerharta Hauptmanna
Popiersie słynnego skrzypka i kompozytora, Henryka Wieniawskiego, który koncertował w Szczawnie
W Szczawnie kurowała się też Żmichowska – na jej temat TUTAJ. Za życia doktora w uzdrowisku na świat przyszedł późniejszy literacki noblista, Gerhart Hauptmann - na ten temat TUTAJ. Jego ojciec prowadził jeden z słynnych gościńców uzdrowiska (Hauptmannów i ówczesną „Pruską Koroną” Zemplin wymienia w jednej ze swoich prac o Szczawnie).
Dawny Kurhaus z 1841 roku oraz deptak w Szczawnie
Szczawno zawdzięcza też Zemplinowi unikatowy posąg psa. To jedna z najstarszych wolno stojących figur zwierzęcia na ziemiach Śląska. Obecnie park przy dawnej Alei Zemplina zdobi kopia posągu. Za życia doktora oryginalna rzeźba znajdowała się w jego uzdrowisku. Zabrał ją tam z wsi pod Oleśnicą. Nie była to jednak pierwotna lokalizacja wyjątkowej rzeźby doga. Do swojej posiadłości wcześniej zabrał ją pruski komendant. Oryginalnie rzeźba zdobiła zamek w Brzegu i była pamiątką po ukochanym psie księcia Jerzego II brzeskiego. W Szczawnie-Zdroju znajdowała się od XIX do niemal końca XX wieku. Mocno zniszczony posąg został zastąpiony kopią, a oryginalna wiekowa rzeźba trafiła na powrót do zamku piastowskiego w Brzegu. Dziś renesansowy zabytek stanowi eksponat wystawy poświęconej nagrobkom książąt Śląskich.
kopia posągu psa księcia Jerzego
Wizerunek doktora Zemplina znajdował się na kartach pocztowych z początku XX wieku, wydanych długo po śmierci zasłużonego lekarza (zmarł 30 lipca 1867 roku na emeryturze w Szczawnie). Datę przybycia Zemplina do Szczawna uważa się za podwaliny dziejów uzdrowiska. Fakt ten upamiętnia tablica wmontowana z okazji 200-lecia uzdrowiska.
tablica przypominająca o zasługach Zemplina
Szczawno rozwijało się też po śmierci Zemplina. Za sprawą Hochbergów powstawały nowe budowle a istniejące były modernizowane (teatr, pijalnia wód, zakład przyrodoleczniczy, park). W tym sudeckim kurorcie działało pole golfowe, a potężny hotel, dziś dom zdrojowy, gościł znamienitych kuracjuszy i turystów.
dom zdrojowy, dawny hotel Hochbergów z czasów świetności Szczawna na początku XX wieku
Galerie ze Szczawna na blogu (Tag w chmurze silva rerum)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz