Słowo ambona pochodzi z greki i oznacza szczyt, podwyższenie. Ta konstrukcja bywa też nazywana kazalnicą. W tradycji sięgającej wczesnych wieków chrześcijaństwa i budowy świątyń było to miejsce służące duchownym do czytania tekstów liturgicznych, głoszenia kazań. Obecnie, w tradycji posoborowej, ambony straciły na znaczeniu.
Samo słowo ambona, choć pochodzi z greki, nie jest internacjonalizmem. W innych krajach i językach konstrukcja ta ma zupełnie odmienne nazwy. W języku niemieckim mówi się na nią Kanzel (od łacińskiego cancelli), a w Czechach kazatelna.
Ambona składa się zwykle z dwóch najważniejszych elementów. To kosz, gdzie kapłan stoi i głosi kazanie, a także baldachim (w języku niemieckim: Schalldeckel Kanzelhimmel, Kanzelhaube, Kanzeldeckel, po francusku: abat-voix). Baldachim ma za zadanie polepszać akustykę. Do ambony prowadzą również schody, czasami kręte, wokół filarów, innym razem zupełnie proste. Bywa też, że wejście do ambony, zwłaszcza w klasztorach jest ukryte za ścianą. Baldachim jest przytwierdzony, podobnie jak ambona – do ściany czy filara, albo też… zwisa podwieszony! (taki baldachim znajduje się w historycznym Kościele Łaski w Jeleniej Górze. Spowodował on tragiczną śmierć pastora Gottloba Adolpha, który zginął w 1745 roku od uderzenia pokrywy ambony, urwanej w wyniku burzy z piorunami).
Baldachim zdobi bardzo często gołębica znajdująca się nad głową kapłana, na sklepieniu konstrukcji. Funkcjonalną dekorację zdobi zaś na szczycie zazwyczaj figura lub grupa figur, np. Chrystusa. Zdarza się, że kosz i baldachim są ze sobą połączone w całość. W kościołach protestanckich ambona niekiedy jest połączona z ołtarzem głównym, tzw. ambona ołtarzowa. Znajduje się wówczas w centralnym punkcie, a nie na boku. To połączenie symbolizuje równość słowa i sakramentu.
Ambony mają różne różne formy. Od prostej trybuny wspartej na kolumnach do konstrukcji zawieszonej na ścianie lub filarze.
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Ambony były budowane z drewna lub kamienia. Zdobione są elementami nakładanymi na konstrukcję. Mogą to być rzeźby i płaskorzeźby a także malowidła na płytach. Zazwyczaj ambony zdobią postaci Apostołów i Ewangelistów, czasem również anioły lub postaci Patriarchów, a nawet wielkich świętych i doktorów kościoła. W kolegiacie w Kłodzku kosz ambony trzyma na głowie postać św. Pawła z księgą i mieczem. W Złotoryi Mojżesz z tablicami 10 Przykazań. Kunsztowne postaci biblijne najdziemy też w bazylice w Strzegomiu czy katedrze w Legnicy. Potężny złocony anioł podtrzymuje ambonę w Kościele Pokoju w Jaworze.
Szczególnie piękne, bogato zdobione ambony pochodzą z świątyń z barokowym wyposażeniem. Zdarza się, że takie ambony są ozdobione mnóstwem figur i scen i stanowią wizualizację biblijnych opowieści oraz religijnych dogmatów.
.JPG)
Polecam jeszcze Dobroszów z wielorybią amboną
OdpowiedzUsuń