Jedna z teorii mówi, że melodia kolędy została zapożyczona z poloneza koronacyjnego, co dodatkowo sprawia, że jej podniosły charakter nabiera kolorytu „złotych czasów”. Tradycja przypisuje autorstwo muzyki Karolowi Kurpińskiemu, kompozytorowi, który karierę zrobił już pod zaborami. W czasie swoich podróży artystycznych zawitał we Wrocławiu! Trzy lata później, w 1826 roku, również we Wrocławiu ukazało się pierwsze pośmiertne zbiorowe wydanie dzieł Franciszka Karpińskiego, autora słów kolędy „Bóg się rodzi”. Pieśń z 1792 roku znajduje się w tomie I opublikowanym w słynnym wydawnictwie Kornów we Wrocławiu. Tym sposobem, w pruskim wówczas Breslau, 200 lat temu, spotkały się ścieżki twórcze związane z autorami królowej polskich pieśni bożonarodzeniowych!
„Pieśń o Narodzeniu Pańskim” z uwagi na swoją kunsztowną poetykę, w której autor ukazał głębię mistyki Bożego Narodzenia, a także dźwiękową retorykę poloneza – polskiego królewskiego tańca, który stał się wyznacznikiem stylu narodowego na arenie międzynarodowej – jest niezaprzeczalnie jedną z najważniejszych i najpiękniejszych tradycyjnych polskich kolęd. Mało znane fakty wiążą ten utwór i jego autorów z Dolnym Śląskiem. Są to związki nieoczywiste, ponieważ Wrocław , w czasach powstania i popularyzacji pieśni, był miastem pruskim.
Franciszek Karpiński urodził się 4 października 1741 roku, z zmarł 16 września 1825 roku. Był polskim poetą oświecenia. W latach 1785–1818 przebywał na dworze Branickich w Białymstoku, gdzie napisał m.in. pieśń „Bóg się rodzi”. Zabrzmiała ona po raz pierwszy w starym kościele farnym i została wydana drukiem w 1792. Nie wiadomo, jaka melodia była wykorzystywana podczas „prapremiery” kolędy.
Ponowny druk pieśni pojawił się na rynku wydawniczym rok po śmierci pisarza, we… Wrocławiu! To właśnie słynna oficyna księgarza Korna opublikowała w kilku tomach dzieła zebrane Karpińskiego. W I tomie, z 1826 roku, na stronie 209, przeczytać można tekst znanej dziś kolędy. W kolejnych latach pieśń drukowana była w kolejnych zbiorach zarówno antologiach pieśni religijnych, jak i wydaniach dzieł Karpińskiego.
W 1838 roku, już w Krakowie, ukazał się zbiór „Śpiewnik kościelny” pod redakcją Michała Marcina Mioduszewskiego (1787 – 1868), z tekstem i muzyką kolędy Karpińskiego. Bez podania autorstwa słów i muzyki. Dało to początek kolejnym wydaniom i opracowaniom melodii utworu i jego popularyzacji. Ale kto tak naprawdę napisał muzykę tej wytwornej, odświętnej pieśni?
Jako jej prawdopodobnego autora podaje się Karola Kazimierza Kurpińskiego. Kompozytor urodził się 6 marca 1785 roku, a zmarł 18 września 1857 roku. Był dyrygentem, pedagogiem i autorem wielu cenionych kompozycji. Jego nazwisko jest niezwykle podobne do nazwiska autora słów! Różni je w zasadzie jedna samogłoska! To dość niezwykła zbieżność.
Kurpiński w dniach 16 - 19 marca 1823 roku (czyli jeszcze za życia Karpińskiego) gościł we Wrocławiu, gdzie obejrzał inscenizację sztuki "Preciosa" Carla Marii von Webera - byłego kapelmistrza opery we Wrocławiu. Wysłuchał również dzieł miejscowych kompozytorów, w tym Josepha Ignaza Schnabla, kapelmistrza katedry wrocławskiej. W pamięci zapadły mu „Nieszpory”, wykonane z udziałem chóru i organów w katedrze. Wspomnienia zawarł w dziennikach z podróży („Dziennik podróży 1823”). Już w 1823 roku czytelnicy lwowskich "Rozmaitości" mogli przeczytać o pobycie Krupińskiego we Wrocławiu. Kompozytor przybył na Dolny Śląsk z listami polecającymi (m.in. do Friedricha Wilhelma Bernera, organisty w kościele św. Elżbiety we Wrocławiu, dyrektora Królewskiego Instytutu Muzyki Kościelnej) napisanymi przez słynnego Józefa Elsnera, nauczyciela Fryderyka Chopina. Elsner był z urodzenia Dolnoślązakiem i mieszkańcem Wrocławia w latach 1781 – 1789. Wspierał rozwój wielu kompozytorów. Trzy lata po wizycie Kurpińskiego, Korn wydał we Wrocławiu dzieła Karpińskiego, w tym słowa kolędy „Bóg się rodzi”.
A co z teorią o królewskim pochodzeniu melodii w kolędzie? „Tradycja polska - niestety bez dowodów historycznych - przekazała nam pogłoskę jakoby „Bóg się rodzi“ był to polonez koronacyjny królów polskich” - napisała prof. Helena Dorabialska w książce „Polonez przed Chopinem”.
"Bóg się rodzi" w wykonaniu Aleksandry Kurzak, światowej sławy gwiazdy operowej, pochodzącej z Brzegu Dolnego, absolwentki szkół we Wrocławiu (YouTube)
Polecam również:
Dolnośląsko-sudecki kalendarz adwentowo-świąteczny – odkrywając sekrety Bożego Narodzenia (tradycje, symbole, wydarzenia, sztuka, historia, kulinaria, dekoracje, muzyka)
O polskich muzykach i pisarzach związanych z Dolnym Śląskiem:
Premier-artysta: Paderewski i Wrocław (#ciekawostki)
Lipiński we Wrocławiu – muzyczny triumf polskiego wirtuoza na Dolnym Śląsku (poezja Holteia, relacje prasowe, upamiętnienie)
Penderecki – wielki kompozytor i dolnośląskie wątki biograficzne i twórcze (Wrocław, Bolków, Hauptmann, Eichendorff)
Chopin i dolnośląskie ciekawostki (pobyt w Dusznikach i Wrocławiu + Elsner, pianista i aktor z Lubawki)
Wieszcz Wyspiański i dolnośląskie ciekawostki: odwiedziny w Legnicy i Wrocławiu w 1890 oraz witraż i rapsod o księciu Henryku Pobożnym + eksponaty w muzeach i mural (GALERIA + informacje)
„Pod kasztanami” - polska opowieść z Szczawna-Zdroju z XIX wieku! Romantyczna historia uzdrowiskowa z polskimi wątkami (upadek powstania, Polonia w śląskich zdrojach) – opowiadanie młodego literata-skandalisty! (TEKST z 1865 roku plus historyczne widoki i dzieła sztuki)
Krasińskiego dolnośląskie ślady: Szczawno-Zdrój, Książ, Wrocław (GALERIA + ciekawostki)
Polscy Romantycy i Dolny Śląsk: odwiedziny, skandale, romanse, mistyfikacje, koncerty i publikacje (wybór kontekstów: Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Fredro, Chopin, Wieniawski i inni)
"Tak mnie zmieniły te pręty i mury" - Kasprowicz we Wrocławiu – studia i...więzienie (o wybitnym poecie i tłumaczu Hauptmanna)
Wybicki, Czarniecki, Basia i nie tylko – na tropie twórcy i bohaterów Hymnu na Dolnym Śląsku (Wrocław, Świdnica, Szczawno-Zdrój, Śnieżka i nie tylko)
***
niezależny, autorski i niekomercyjny projekt dotyczący historii i uroków Dolnego Śląska, Sudetów i okolic
****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować chronionych treści bez oznaczenia autorstwa.
CC BY-NC-ND
Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.
****
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz