Książka towarzyszy człowiekowi od wieków. Spowodowała rozwój i upowszechnianie nauki. Także na Dolnym Śląsku znajdujemy wiele niezwykłych książkowych kontekstów.
kobieta z Książką - obraz, Zamek Książ w Wałbrzychu
"książkowa kreacja" Biblioteka + Centrum Kultury w Czarnym Borze
Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich (Międzynarodowy Dzień Książki, Światowy Dzień Książki) to coroczne święto przypadające 23 kwietnia, organizowane przez UNESCO w celu promocji czytelnictwa, edytorstwa i ochrony własności intelektualnej.
Dzień Miłośników Książek (Book Lovers Day) przypada 9 sierpnia.
książka - atrybut św. Jana Nepomucena, rzeźba świętego w Dusznikach-Zdroju
książki na... łańcuchach - rekonstrukcja biblioteki łańcuchowej w wieży kościoła w Złotoryi
amorki czytające książkę, Muzeum Filumenistyczne w Bystrzycy Kłodzkiej
nagrobek w formie książki, Muzeum w Dzierżoniowie
Linki do postów na blogu
(kliknięcie w wybrany tytuł przenosi do artykułu)
ZAPRASZAM:
książki, wystawa w muzeum przy Kościele Pokoju w Świdnicy
Muzeum w Jaworze
Pisarze: poeci, noweliści, dramatopisarze, eseiści, powieściopisarze, libreciści, scenarzyści, krytycy, biografowie, pamiętnikarze, reportażyści, dziennikarze, tłumacze i inni literaci. Od wieków piszą, korzystając z różnych form przekazu. Utrwalają prawdziwe i zmyślone historie, przekazują idee i opisy. Dzięki nim mamy skarbnice wiedzy oraz inteligentną rozrywkę, jakże ważne elementy kultury.
****
- 📖☑ Skarbnice wiedzy – wybór ciekawych historycznych bibliotek na Dolnym Śląsku i w najbliższej okolicy 📖☑
Już od starożytności miejsca gromadzenia "nośników" wiedzy były szczególnie ważnymi ośrodkami cywilizacyjnymi, zarazem ich motorem napędowym. Stąd utrata Biblioteki Aleksandryjskiej była tak wielkim ciosem dla kultury basenu Morza Śródziemnego, a odnalezienie zwojów z Qumran, innej antycznej biblioteki, było światową sensacją XX wieku. Także na Dolnym Śląsku znajdują się i znajdowały ciekawe zbiory. W moim artykule o kilku wybranych oraz inne blisko położone, warte wspomnienia książnice.
***
Wybór ciekawostek. Kilka słów o Księdze Henrykowskiej, Zdaniach Legnickich , Psałterzu Floriańskim i niezwykłej biblii.
***
***
Amerykańska opowieść o Jeźdźcu bez głowy z Sleepy Hollow to kultowe opowiadanie grozy. Proza w stylu gotyckim inspiruje już od 100 lat twórców kina z dreszczykiem. W 2020 roku minęło 200 lat od wydania tej niezwykłej historii! Co ciekawe historycy literatury widzą w niej wyraźne nawiązania do folkloru śląskiego! Chodzi o legendy związane z Liczyrzepą. Co więcej, trzy lata po publikacji „The Legend of Sleepy Hollow” - Washington Irving – autor nieśmiertelnego horroru – odwiedził Sudety i Dolny Śląsk!
***
W 1804 roku pisarka, podróżniczka, przyjaciółka Goethego - Johanna Schopenhauer odwiedziła z synem, słynnym filozofem Arturem Schopenhauerem, Dolny Śląsk i Czechy. W pamiętnikach, wydanych już po jej śmierci, zanotowała piękną uwagę dotyczącą gór.
Opuszczając Kamienną Górę, znacząca postać salonów przełomu XVIII i XIX wieku doceniła urok sudeckiego krajobrazu.
***
Polska epopeja narodowa i jedno z najważniejszych dzieł europejskiego romantyzmu - „Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie”. Jaki ma związek z dwoma partnerskimi miastami: Dreznem i Wrocławiem? Kilka ciekawostek na temat dzieła.
+ Muzeum „Pana Tadeusza” we Wrocławiu
***
***
***
Zmieniała mężów jak rękawiczki, słynęła z urody i temperamentu, rozkochiwała w sobie operowych geniuszy. Jej gwiazdorskie występy – okrzyknięta została Królową Łez (Königin der Tränen), w teatrach zbierały owacje i oddane recenzje (w tym w prasie legnickiej). Czy diva z Drezna, która występowała również we Wrocławiu, premierowa Wenus w operze Wagnera, była też erotomanką, autorką szokującej powieści porno? Tropem burzliwego życia prawdziwej heroiny z dolnośląskim akcentem.
***
Nawet, jeżeli nie znasz nazwiska „najbardziej pesymistycznego” filozofa XIX wieku, z pewnością kojarzysz memy z jego wizerunkiem. Zjawisko wykorzystania sławy i dorobku Arthura Schopenhauera – bo o nim mowa – w świecie internetowych satyrycznych obrazków stało się międzynarodowym fenomenem, o którym pisały media. Urodzony w Gdańsku myśliciel jako nastolatek zdobył Śnieżkę. To nie koniec związku jego nazwiska z regionem.
W 2019 roku minęła 200. rocznica wydania epokowego dzieła- traktatu „Świat jako wola i przedstawienie” Schopenhauera. Dzieło miało wpływ na całe pokolenia artystów, myślicieli i czytelników. Wyszło spod pióra 30-letniego bystrego samotnika, który z całą pewnością nie patrzył na świat przez różowe okulary. Czy jako 16-latek wchodzący na Śnieżkę mógł przeczuwać, że stanie się epokowym influencerem?
***
Zaskakujące jest to, że mnóstwo publikacji na temat historii świątecznych tradycji podaje, że to piastowski dwór na historycznym Dolnym Śląsku był jednym z pionierów ubierania choinki! Rzekomo to właśnie w Brzegu po raz pierwszy zapłonęły na jodełkach świece. Czy śląski Wawel, gdzie żyli ostatni Piastowie, faktycznie zapisał się w dziejach jako miejsce narodzin świątecznej tradycji? O książce, która być może jest mistyfikacją, na którą dali się nabrać liczni historycy.
***
W 2019 minęło 90 lat od przyznania Mannowi nagrody Nobla w dziedzinie literatury. To również 80. rocznica wydania jego książki „Lotta w Weimarze”, w której pojawiają się postaci wzorowane na Dolnoślązakach. Po raz pierwszy do Nobla pisarza nominował w 1924 roku jego kolega po fachu, dolnośląski noblista, Gerhart Hauptmann.
Kilka ciekawostek związanych z twórczością i życiem ważnego literata.
***
***
Kiedy Hans Sachs w 1576 roku umierał w swojej rodzinnej Norymberdze, urodzony w Starym Zawidowie Jakob Böhme miał niespełna rok. Obie te postaci, ważne dla kultury, wiąże ich rzemiosło – szewski fach. Zarówno jeden, jak i drugi zapisał się w dziejach skądinąd nie dzięki umiejętnościom rękodzielniczym. Pierwszy był uznanym meistersingerem, uwiecznionym przez Wagnera w operze, drugi zaś zasłynął jako mistyk i filozof, który zafascynował w XIX wieku Mickiewicza, a dziś m.in. … Nicolasa Cage'a.
Böhme miał oczywiste związki z Łużycami i Dolnym Śląskiem. Do dziś zachował się jego dom w Zgorzelcu, gdzie mieszkał od 1599 roku. Przebywał też na zamku Świny koło Bolkowa. Inaczej sprawa ma się z regionalnym kontekstem dotyczącym Sachsa. Tu zaczyna się rola Adama Puschmanna, bodaj najciekawszego ucznia słynnego szewca-poety. Urodził się on w Zgorzelcu, a zmarł we Wrocławiu!
***
W 2019 roku przypadała 270. rocznica urodzin Johanna Wolfganga Goethego, uznawanego za jednego z najważniejszych pisarzy świata. Tak się składa, że 2019 rok to z kolei 230. rocznica urodzin Wilhelmine Herzlieb, jednej z miłości i Muz poety. Natomiast 210 lat temu wydana została powieść Goethego, w której występuje postać wzorowana na śląskiej piękności, która oczarowała geniusza.
Kilka ciekawostek na temat mistrza słowa, który nie tylko kochał się w śląskiej dziewczynie, ale i odwiedził region.
***
Jedno z najważniejszych dzieł filozoficznych rozpoczyna się dedykacją dla śląskiego miłośnika nauki. Immanuel Kant, wpływowy filozof epoki oświecenia, symbolicznie ofiarował swoją „Krytykę czystego rozumu” baronowi von Zedlitz, ministrowi i twórcy matury z Czarnego Boru! Warto też dodać, że jednym z badaczy Kanta był słynny humanista, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, Wilhelm Dilthey, pionier współczesnej humanistyki. Zapoczątkował on inicjatywę akademickiego wydania (Akademieausgabe) pism filozofa z Królewca.
***
W 2019 roku mija 50. rocznica śmierci wielkiego filozofa, socjologa i badacza muzyki oraz literatury, Theodora W. Adorno. To właśnie on w 100-lecie śmierci Josefa von Eichendorffa, uznanego śląskiego poety, wygłosił ważny esej na temat recepcji dzieł liryka związanego z Wrocławiem i Nysą.
Czytelnicy mojego bloga już zetknęli się z postacią poety. Na jego pomniki i pamiątki po nim natrafiłem we Wrocławiu i Nysie, a także w zamku Jánský vrch na obszarze historycznego Dolnego Śląska w Czechach. Z kolei jego twórczość wspominałem przy okazji tekstów o św. Jadwidze czy Straussie, a także o pięknych zachodach słońca.
***
Niezwykła wigilijna baśniowa historia ma już 200 lat! „Dziadek do Orzechów” - opowiadanie geniusza romantyzmu, E.T.A. Hoffmanna, ukazało się w 1819 roku w I tomie zbioru „Bracia Serafiońscy”. Po jego publikacji autor udał się na wypoczynek... do Cieplic Śląskich-Zdroju! Co ciekawe narratorami opowiadań w jego książce są postaci wzorowane na przyjaciołach artysty z jego kręgu nazywanego również Braćmi Serafiońskimi. W tym gronie skupiło się kilku artystów, w tym pisarze z Wrocławia i Jeleniej Góry. Wiele lat po śmierci Hoffmanna pierwowzór bohatera jego opowiadania został architektem, a jeden z jego projektów związany jest z Zamkiem Książ!
Opowiadanie Hoffmanna stało się szybko jednym z najważniejszych dzieł literackich związanych ze świętami Bożego Narodzenia. Jeszcze w XIX wieku Czajkowski napisał balet oparty na hoffmannowskiej historii. W XX i XXI wieku opowiadanie romantyka było też wielokrotnie ekranizowane.
***
Lato 1847 roku, środa, środek lipca. Obok Broumova w Sudetach dochodzi do nieprawdopodobnego zdarzenia. Godzinę przed wschodem słońca na niebie pojawia się pędząca chmura. Z hukiem w ziemię uderzają odłamki kosmicznej materii. Czarny metaliczny gorący kamień spowodował wiele zamieszania. Okazało się, że to meteoryt, przybysz pozaziemski. Odłamkami zajęli się naukowcy, w tym aptekarz z pobliskiej śląskiej Jedliny. Część meteorytu trafiła też do kolekcji Uniwersytetu Wrocławskiego, który nadał badaczowi z uzdrowiska honorowy doktorat.
***
Słynny noblista z Szczawna-Zdroju fascynował i zachwycał, a także budził kontrowersje daleko poza regionem, nawet poza Europą. Jedną z propagatorek twórczości postępowego Ślązaka była znana i interpretowana po dziś aktywistka Emma Goldman, która wspomina dzieła Hauptmanna w swoich esejach i artykułach opublikowanych na początku XX wieku w USA.
W 2019 roku minęła 150. rocznica urodzin „najniebezpieczniejszej kobiety USA” początku ubiegłego wieku – bo tak nazywano waleczną feministkę i anarchistkę. Urodziła się w Kownie, mieście, w którym równo pół wieku wcześniej pracował wieszcz Adam Mickiewicz. W swoich pismach autorka poruszyła m.in. sprawę buntu tkaczy z Gór Sowich oraz dzieła śląskiego pisarza, który opisał wydarzenie w dramacie "Die Weber" (De Waber). Mijająca 175. rocznica tego protestu oraz 125. premiery sztuki to również dobra okazja, by przypomnieć o intelektualnym związku Goldman i Hauptmanna.
***
- 📖☑ Robinsonada po Śląsku 📖☑
300 lat temu ukazała się powieść, która odmieniła literaturę. „Przypadki Robinsona Crusoe” wydane zostały 25 kwietnia 1719 roku. Dzieło Daniela Defoe uznaje się za pierwszą angielską powieść oraz za początki literatury podróżniczej.
Co ciekawe już cztery lata po premierze oryginału na rynku wydawniczym pojawiła się śląska wariacja (imitacja) na temat przygód Robinsona! Region został też wspomniany w innym dziele Defoe.
***
Kilka przykładów na związki z genealogią, dziełem, spuścizną i upamiętnieniem wielkiego astronoma. Będzie o Nysie, Wrocławiu, Legnicy, Jaworze oraz Kamiennej Górze.
***
Na świdnickim rynku stoi ławeczka z posągiem kobiecej postaci. Tajemnicza staroświecka pani trzyma księgę z łacińskim tytułem i urządzenie zwane astrolabium. Pomnik upamiętnia niezwykłą mieszkankę Śląska, barokową astronomkę Marię Kunicką.
Maria Cunitz lub Maria Cunitia (Cunitiae, Kunicia, Kunic, Kunicka) urodziła się 29 maja 1610 w Świdnicy. Zmarła 24 sierpnia 1664 w Byczynie. Była śląską astronom, autorką pracy „Urania propitia”, będącej udoskonaleniem „Tablic rudolfińskich” Keplera.
***
Posty na temat niezwykłej książki barokowego aptekarza z Kamiennej Góry. Jego dzieło o substancjach leczniczych uważane jest za pionierskie z wielu względów.
***
- 📖☑ W podróży z prezydentem 📖☑
23 lutego 1848 w Waszyngtonie, 170 lat temu, zmarł John Quincy Adams, szósty prezydent USA. W historii zapisał się jako autor „Listów o Śląsku”. W czasach, kiedy jego ojciec sprawował prezydenturę za Oceanem, przyszły mąż stanu szlifował umiejętności dyplomatyczne w Europie. Jednym z jego doświadczeń było zwiedzanie i opisanie spostrzeżeń z ówczesnej pruskiej prowincji, czyli Śląska. W ponad 40 listach Adams opisał zwiedzone miejscowości, ich atrakcje, swoje spostrzeżenia na temat życia mieszkańców oraz fakty związane z historią (nie pomijając np. Piastów). Większość regionu polityk obejrzał końcem lata 1800 roku (koniec lipca, sierpień, początek września). Jego listy do brata zostały wydane bez jego wiedzy w 1804 roku.
***
„Warmbrunn i okolice jego w 38 obrazach w 12 wycieczkach przez pielgrzymkę w Sudetach” to ciekawa i ważna publikacja dokumentująca rozwój turystyki w Sudetach w XIX wieku. Co więcej to również cenny przykład obecności Polaków na pograniczu austriackich Czech i pruskiego Śląska w czasach romantyzmu. Rozalia Saulson, autorka przewodnika, na trwałe zapisała się w historii. O czym pisała w swoim dziele, które spisała od lipca do września 1849 roku, a wydała rok później we Wrocławiu?
Piękne krajobrazy, ciekawe historie, legendy, opisy przyrody, ale i anegdoty z czasów autorki. Unikatowa książka jest pełna niespodzianek i w wielu miejscach wciąż aktualna. W innych zaś stanowi cenne źródło informacji na temat życia w okolicach Jeleniej Góry i rozwoju turystyki górskiej.
***
Kilka słów na temat niezwykłej żony Jana Sebastiana Bacha, która w ciekawy sposób zapisała się w historii. Będzie o pięknej arii jej dedykowanej i kilku bachowskich kontekstach śląskich.
Czy książka Dolnoślązaka zawiera ukryty i jedyny portret ukochanej żony Bacha? Dlaczego mistrz ukradł arię kompozytorowi, który mieszkał we Wrocławiu, i dedykował ją żonie? Jaki związek ma profesor z Kamiennej Góry z przeprowadzką Bachów do Lipska? Do tego zięć z terenów dzisiejszego Dolnego Śląska.
***
Czy jeden z najbardziej wpływowych artystów w dziejach był faktycznie poważnie chory psychicznie, a obcowanie z jego twórczością jest szkodliwe dla zdrowia? Te śmiałe tezy za życia Wagnera, bo o nim mowa, głosił młody psychiatra pochodzący z Dolnego Śląska. Theodor Puschmann uznawany jest za zasłużonego naukowca, który położył podwaliny pod historię medycyny. Jako młody, początkujący praktyk, tuż po obronie doktoratu narobił sporego fermentu publikując obszerne studium na temat przypadku sławnego kompozytora i teoretyka Ryszarda Wagnera.
Dzieło 29-letniego doktora psychiatrii wydane w Berlinie w 1873 roku, czyli w 60. urodziny Wagnera, stało się zaczątkiem gorącej dyskusji, która trwa do dziś. Niezwykłym zbiegiem okoliczności jest fakt, że 10 lat wcześniej Wagner podczas swoje jedynej śląskiej podróży odwiedził niewielki Lwówek Śląski, z którego pochodził autor kontrowersyjnej broszury, a nawet tam koncertował!
***
Róża Luksemburg była kobietą niezwykłą – już pod koniec XIX wieku mogła się pochwalić doktoratem z ekonomii. Dziś uchodzi za postać kontrowersyjną – z uwagi na poglądy i biografię. Zasłynęła jako działaczka, ideolożka polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego. Pod koniec I wojny światowej była więziona. Przez ponad rok przebywała w celi wrocławskiego więzienia. Po opuszczeniu jego murów czekały ją intensywne dwa miesiące i tragiczna śmierć.
Zamordowana w czasie niemieckich rozruchów powojennych działaczka stała się międzynarodowym symbolem. Do dziś jest często cytowana - zarówno przez ideologicznych sympatyków, jak i wrogów i niezmiennie wywołuje skrajne emocje. Na Dolnym Śląsku była kilkukrotnie. Znała też i komentowała dzieła słynnego śląskiego pisarza.
***
Nawet, jeżeli nie znasz nazwiska „najbardziej pesymistycznego” filozofa XIX wieku, z pewnością kojarzysz memy z jego wizerunkiem. Zjawisko wykorzystania sławy i dorobku Arthura Schopenhauera – bo o nim mowa – w świecie internetowych satyrycznych obrazków stało się międzynarodowym fenomenem, o którym pisały media. Urodzony w Gdańsku myśliciel jako nastolatek zdobył Śnieżkę. To nie koniec związku jego nazwiska z regionem.
W 2019 roku minęła 200. rocznica wydania epokowego dzieła- traktatu „Świat jako wola i przedstawienie” Schopenhauera. Dzieło miało wpływ na całe pokolenia artystów, myślicieli i czytelników. Wyszło spod pióra 30-letniego bystrego samotnika, który z całą pewnością nie patrzył na świat przez różowe okulary. Czy jako 16-latek wchodzący na Śnieżkę mógł przeczuwać, że stanie się epokowym influencerem?
***
Szczawno-Zdrój może się poszczycić słynnym synem miasta. Związki Sudetów, Bolkowa, Sokołowska i innych lokalizacji z twórczością wielkiego śląskiego pisarza.
***
***
***
***
***
***
*****
***
*
W Kamiennej Górze 4 listopada, a w Bolkowie 7 dnia tego miesiąca odbyła się promocja książki „Wokół Przełęczy Pojednania” połączona z konferencją regionalistyczną, którą wypełniły 3 prelekcje dotyczące historii Kamiennej Góry oraz Bolkowa i okolic. Miałem niezwykłą przyjemność wystąpić podczas tego wydarzenia w roli prelegenta. Duże wrażenie wywarły na mnie efekty pracy autorów publikacji oraz pozostałych prelegentów. Dolny Śląsk jest niezwykle ciekawym miejscem! Pełnym historii oraz zabytków. Małe miejscowości i społeczności także mają czym się pochwalić.
Trzy powiaty: kamiennogórski, jaworski i wałbrzyski - i historie wielu pokoleń mieszkańców tych terenów. Na styku ziem wokół niezwykłej przełęczy. Pasjonaci historii i miłośnicy regionu zaprezentowali efekty swojej pracy. Powstała ciekawa książka, interesujący przykład aktywności lokalnych miłośników przeszłości i tożsamości regionalnej.
****
Materiały fotograficzne i tekstowe (jeżeli nie zaznaczono inaczej - np. wolne media, cytat, wskazanie innego autora) należą do autora bloga! Zabraniam powielać i kopiować bez oznaczenia autorstwa. W sprawie użycia komercyjnego, proszę o kontakt.
Autorem bloga jest dziennikarz, przewodnik, teatrolog, regionalista-amator, bloger od 2011 roku.
****
Zapraszam!
- dodaj do zakładek i odwiedzaj:
- polub i obserwuj – codziennie rocznice, wspomnienia i upamiętnienia:
kilkadziesiąt nowych postów miesięcznie: Dolny Śląsk, Sudety, historia, przyroda, sztuka, muzyka, ciekawostki!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz